Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2014

«Πρόμαχος»: Μια ταινία για την επιστροφή των Γλυπτών, γυρισμένη στον Παρθενώνα, “Promakhos”: A movie about the Parthenon Marbles, Justice & Greece

Two Athenian attorneys pursue litigation for the return of the Parthenon Marbles. As the bronze statue of Athena Promakhos used to stand guard in front of the Parthenon, both must find the courage to stand in defense of what they love. Filming on the project started last month in Athens, for what promises to be a very interesting film, highlighting one approach that could be taken to handle the restitution of the sculptures.

Πριν από μερικές ημέρες, έγιναν τα γυρίσματα μερικών σκηνών από την νέα ταινία των ελληνο-αμερικανών αδελφών Κόρτι και Τζων Βούρχη, επάνω στον ιερό βράχο της Ακροπόλεως των Αθηνών.

Promotional image for the Promakhos movie. You can view the website for the film here. For the most up to date information, follow the facebook page that they have created for the film. More information about the cast is available on IMDB.

Ο τίτλος της ταινίας είναι «Πρόμαχος» και περιγράφει τον έρωτα δύο ανθρώπων και την κοινή τους προσπάθεια για την επαναφορά στην Ελλάδα, των κλεμμένων γλυπτών του Παρθενώνα.



Πρωταγωνιστούν ο Γιώργος Χωραφάς και η Κασσάνδρα Βογιατζή, οι δε προαναφερόμενες σκηνές, έγιναν παρουσία των ξαφνιασμένων ευχάριστα τουριστών-επισκεπτών της Ακροπόλεως και είχαν θέμα την ξενάγηση της Βογιατζή από τον Χωραφά στον ιερό χώρο.

Η Ακρόπολη. Έργο του Λέο φον Κλέντσε. Διακρίνεται το Άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς. Idealised view of the Acropolis and Athena Promachos, by the painter Leo von Klenze in 1846. The artist imagined the great statue of Athena Promachos as visible from far away, carrying a great spear in her right hand.

Με το όνομα ''Πρόμαχος'' αναφέρεται από την αρχαιότητα, το τεραστίων διαστάσεων άγαλμα της Θεάς Αθηνάς στα προπύλαια της Ακροπόλεως, το οποίο ευρισκόταν στο σημείο από όπου επόπτευε και προστάτευε την αγαπημένη της πόλη, σύμφωνα με την τότε αντίληψη των Αθηναίων.

Ρωμαϊκό αντίγραφο της Αθηνάς Προμάχου του Φειδίου.

Χρηματοδοτήθηκε από τα λάφυρα των Μήδων του Μαραθώνα και ήταν έργο του Φειδία. Στο άγαλμα αυτό η Αθηνά παρουσιάζονταν όρθια, και πάνοπλη όπως στην μάχη. Το δόρυ της ήταν τόσο μεγάλο που το ύψος του υπερέβαλε τον Παρθενώνα. Το όλο καλλιτέχνημα ήταν επιβλητικό και αξιοθαύμαστο, αλλά ακόμα πιο θαυμαστή ήταν η ασπίδα, στην οποία ο καλλιτέχνης παρίστανε την μάχη των Λαπιθών με τους Κενταύρους.

Αθηναϊκό νόμισμα ρωμαϊκών χρόνων με μια μοναδική απεικόνιση της Ακροπόλεως και των μνημείων της. Διακρίνονται το προ της εισόδου του ιερού βράχου ανηφορικό κλιμακωτό τμήμα της πομπικής οδού των Παναθηναίων, τα Προπύλαια, το κολοσσιαίο άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου και ο Παρθενών.

Υπήρχε μέχρι το 395 μ.Χ. και φόβισε κατά τα λεγόμενα τον Αλάριχο κατά την εισβολή του στην Αθήνα. Δεν είναι γνωστό πότε και από ποιον καθαιρέθηκε. Πιθανώς να το μετέφεραν οι Χριστιανοί στο Βυζάντιο. Ίσως να ήταν αυτό εκείνο μπροστά στο Βουλευτήριο. Σήμερα σώζεται μόνο το βάθρο, στο οποίο ήταν στημένο το άγαλμα.

"Athena Promachos" - from Pisoni's villa at Herculaneum - Naples, Archaeological Museum.

Η ταινία, πέραν από την διαφήμιση της Ελλάδος, θα χρησιμοποιηθεί και ως ένα πρόσθετο μέτρο πίεσης προς την Βρετανική Κυβέρνηση, προκειμένου να επιστραφούν τα κλεμμένα μάρμαρα του Παρθενώνα στην γη τους, εκεί όπου ανήκουν. Η προσπάθεια είναι πολλή σοβαρή από τους δυο ελληνο-αμερικανούς αδελφούς, συμπίπτει δε με την διεθνή διαμόρφωση ενός ευνοϊκού κλίματος, ειδικά από τις Επιστημονικές Κοινότητες, για την επιστροφή των γλυπτών στην χώρα μας. Το γεγονός μιας τέτοιας προβολής, δεν θα πρέπει να αφήσει ανεπηρέαστους τους Βρετανούς, οι οποίοι ήδη έχουν αρχίσει και συζητούν για κάποιες επιστροφές υπό τύπον ''δανείου'' κάποιων άλλων ''κλεμμένων'' από την Ιρλανδία και την Σκωτία. Πάντως, τον ξύλινο Θρόνο της Σκωτίας, τον προστατεύουν με δρακόντια μέτρα ασφαλείας μέσα στο Αββαείο του Γουέστμίνστερ, θεωρώντας ότι είναι δικός τους κι ας τον έχουν κλέψει και αυτόν!...

Οι δυο σκηνοθέτες, είπαν για την ταινία τους στους δημοσιογράφους: «Μέσα από μια σύγχρονη ιστορία, η ταινία μας επιδιώκει να μιλήσει για την αναγέννηση της Αθήνας και της δικαιοσύνης. Όπως το άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου που ορθωνόταν στην Ακρόπολη, έτσι και οι ήρωες της ταινίας πρέπει να βρουν το κουράγιο να υπερασπισθούν αυτά που αγαπούν. Όραμά μας είναι να γυρίσουμε μια ταινία που θα αναβιώσει την αρχαία φωνή των Γλυπτών του Παρθενώνα και θα βρει απήχηση στους σημερινούς νέους».

Τα γυρίσματα της ταινίας θα συνεχιστούν στο Λονδίνο και την Νέα Υόρκη και κατά πάσα πιθανότητα θα είναι έτοιμη για το Φεστιβάλ των Καννών.


177.147 τρόποι να δέσετε μια γραβάτα, Matrix villain spawns 177,000 ways to knot a tie

So many ties, so little time. Mathematicians have revealed there are over 177,000 distinct ways to knot a neck tie – more than 1000 times the number that was previously thought. They got their inspiration from an unusual style featured in the film The Matrix Reloaded. (Image: Mikael Vejdemo-Johansson)

Μέχρι σήμερα, πολλοί μαθηματικοί πίστευαν ότι υπάρχουν μόνο 85 πιθανοί τρόποι να δέσει κανείς μια γραβάτα. Κι όμως, ο κόμπος που προτιμούσε ένας στιλάτος «κακός» στην ταινία Matrix Reloaded βρέθηκε να αψηφά τον υποτιθέμενο κανόνα. Η πραγματική απάντηση υπολογίζεται τώρα στους 177.147 διαφορετικούς κόμπους -έστω κι αν πολλοί μοιάζουν με γόρδιους δεσμούς που κανείς δεν θα δεχόταν να φορέσει.

Unorthodox: Fans were flummoxed at trying to copy the tie knot worn by The Merovingian (pictured) in The Matrix Reloaded - as the style was hidden much of the time by it being a black tie on a black shirt.

Ο Μίκαελ Βεγντέμο-Γιόχανσον, μαθηματικός του Βασιλικού Ινστιτούτου KHT της Στοκχόλμης, αναφέρει στο περιοδικό New Scientist ότι άρχισε να μελετά τα μαθηματικά των κόμπων όταν είδε στο YouTube ένα βίντεο για τη γραβάτα του «Merovingian», χαρακτήρα της γνωστής ταινίας.

Tradition: For years men have opted for the Windsor (right) or the Half Windsor (left) - there are 177,145 others.

Αμέσως κατάλαβε ότι ο ασυνήθιστος κόμπος απουσίαζε από τη λίστα των δυνατών κόμπων στην οποία είχαν καταλήξει δύο μαθηματικοί του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, οι Τόμας Φινκ και Γιονγκ Μάο.

Το 1999, οι δύο ερευνητές είχαν δημοσιεύσει στο περιοδικό Νature μια μαθηματική «γλώσσα» που περιγράφει τους κόμπους της γραβάτας. Αξιοποιώντας εργαλεία από τον κλάδο της λογικής, περιέγραψαν με σύμβολα τους βασικούς κανόνες του δεσίματος, και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν μόνο 85 δυνατοί κόμποι.

Προφανώς όμως λογάριαζαν λάθος. Όπως διαπίστωσε ο Βεγντέμο-Γιόχανσον, οι συνάδελφοί του είχαν βασιστεί σε δύο υποθέσεις που περιόριζαν τους δυνατούς κόμπους: Πρώτον, η τελική κίνηση σε οποιονδήποτε κόμπο είναι η δημιουργία μιας πτυχής με το ένα άκρο της γραβάτας να περνάει μέσα από τον υπόλοιπο κόσμο. Δεύτερον, όλοι οι κόμποι καλύπτονται από ένα επίπεδο κομμάτι ύφασμα χωρίς πτυχές.

Προκειμένου να διευρύνει το μαθηματικό ορισμό, ο Βεγντέμο-Γιόχανσον απλοποίησε τη διαδικασία και περιέγραψε τις κινήσεις δεσίματος ως δεξιόστροφες ή αριστερόστροφες περιστροφές της γραβάτας γύρω από το άκρο που κρέμεται ελεύθερα.

Επιπλέον, άλλαξε έναν βασικό κανόνα που αφορά το πόσες κινήσεις μπορεί κανείς να κάνει μέχρι η γραβάτα να φαίνεται υπερβολικά κοντή. Οι Φινκ και Γιονγκ έθεταν το όριο στις 8 κινήσεις, ο Βεγντέμο-Γιόχανσον το ανέβασε στις 11.

Δείτε τους 177.147 δυνατούς κόμπους με τυχαία σειρά ΕΔΩ: tieknots.johanssons.org. It'll tie you up in knots: One of the 177,000 tie knots which can be achieved according to new research. Visit the random tie knot generator here.

Και η καταμέτρηση όλων των δυνατών κινήσεων πριν φτάσει κανείς σε αυτό το όριο έδωσε 177.147 δυνατούς κόμπους, τους οποίους μπορεί κανείς να δει με τυχαία σειρά σε μια ειδική ιστοσελίδα που δημιούργησε ο ερευνητής.

Ο ίδιος ο Βεγντέμο-Γιόχανσον έχει πλέον εγκαταλείψει τους παραδοσιακούς κόμπους για χάρη των πιο περίτεχνων. Η μελέτη του, με τίτλο “Περισσότεροι κόμποι από ό,τι πιστεύαμε“, είναι διαθέσιμη στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.


Ποιος θέλει να ζει για πάντα; Who Wants To Live Forever?

Who Wants to Live Forever? The statue of Freddie Mercury in Montreux, Switzerland.

Το 1922 δημοσιεύθηκε το θεατρικό έργο του Τσέχου συγγραφέα Κάρελ Τσάπεκ (Karel Čapek)(1) με τίτλο «Υπόθεση Μακροπούλου» – αργότερα μεταφέρθηκε και στην όπερα με μουσική του Λέος Γιανάτσεκ (Leoš Janáček) – που αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας της Ελίνας Μακροπούλου, της οποίας ο πατέρας, προσωπικός γιατρός ενός αυτοκράτορα της Ευρώπης του 16ου αιώνα, εφηύρε το ελιξήριο της ζωής και αποφάσισε να κάνει την πρώτη δοκιμή στην κόρη του.

Do you wish for immortality? Even if your endless life would be one without love? Based on Karel Čapek’s eponymous absurd comedy, Janáček’s penultimate opera is a mystery thriller about desire and eternal life. Tackling the big questions of love, life and death, it keeps its audience guessing until the gripping end. Written in Janáček’s creative period alongside masterworks like Katya Kabanova and The Cunning Little Vixen, The Makropulos Case is often described as featuring the most transcendent music of all 20th century operas and contains some of the composer’s most radiant, life-affirming music.

Το ελιξίριο αποδείχθηκε όντως θαυματουργό αλλά, όπως όλα τα φάρμακα, έπρεπε να λαμβάνεται τακτικά για να έχει διαρκή αποτελέσματα. Παίρνοντας συστηματικά το φάρμακο του πατέρα της, η Ελίνα έφτασε 342 χρονών. 

Όμως αυτή η μακροβιότητα την οδήγησε σε ένα τέλμα ανίας και απόγνωσης, κάνοντάς την να χάσει κάθε ενδιαφέρον για τον κόσμο και αφαιρώντας το νόημα από τη ζωή της. Έχοντας μείνει μόνη, με όλους τους φίλους της να έχουν πεθάνει προ πολλού, η υπεραιωνόβια ηρωίδα σταματάει να παίρνει το ελιξίριο και πεθαίνει. Στο τέλος του έργου, κάποιοι αποφασίζουν να καταστρέψουν το ελιξίριο της ζωής, αψηφώντας τις έντονες διαμαρτυρίες μιας μερίδας ηλικιωμένων.

Sir Bernard Williams

Εμπνευσμένος από το έργο του Τσάπεκ, ο άγγλος φιλόσοφος Μπέρναρντ Ουίλιαμς (Bernard Williams) επιχείρησε να διερευνήσει το κατά πόσον η αθανασία θα ήταν ευλογία ή κατάρα. Όπως και άλλοι φιλόσοφοι που μελέτησαν αντικειμενικά το συγκεκριμένο θέμα, προσπαθώντας να μείνουν ανεπηρέαστοι από παραδοσιακές θρησκευτικές αντιλήψεις και προσδοκίες, ο Ουίλιαμς καταλήγει στο συμπέρασμα πως η αιώνια ζωή θα ήταν δίκοπο μαχαίρι. 

Queen – ‘Who Wants To Live Forever’ (2)

Αν και θα ήθελε, όπως λέει, να μπορούσε να παρατείνει κάποιες πεπερασμένες περιόδους της ζωής του, η προοπτική της αθανασίας θα αποτελούσε καταδίκη σε μια αιώνια ύπαρξη ανούσιας επανάληψης, ανίας και déjà vu. Αν και διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις, ο Ουίλιαμς συμπεραίνει ότι τελικά, παρ’ ότι η επιθυμία του για ζωή είναι πολύ ισχυρή,

«η προοπτική μιας αιώνιας ζωής θα ήταν αβάσταχτη. Όπως φαίνεται και στην περίπτωση της Ελίνας Μακροπούλου, αυτό θα οφειλόταν εν μέρει στην απουσία της επιθυμίας … Κάποια στιγμή, θα κατέληγα να βαριέμαι τον ίδιο μου εαυτό και θα είχα κάθε λόγο να πεθάνω πριν συμβεί αυτό. Πριν όμως φτάσω σ’ αυτό το σημείο, θα είχα πολλούς λόγους να μην θέλω να πεθάνω. Σε τελική ανάλυση, πάντως, σε αντίθεση με την Ελίνα Μακροπούλου, ίσως θα έπρεπε να αισθανόμαστε τυχεροί που έχουμε τη δυνατότητα να πεθάνουμε.»

Εξάλλου, η λανθάνουσα υπόθεση πως, σε ένα άπειρο μέλλον, ο κάθε άνθρωπος θα μπορούσε να εξαντλήσει με τη διανοητική του δραστηριότητα ολόκληρη τη σφαίρα του επιστητού δεν είναι απόλυτα πειστική. Κατ’ αρχάς διότι δεν γνωρίζουμε αν οι νόμοι που διέπουν το σύμπαν ή που μπορούν να προκύψουν μέσα σ’ αυτό είναι άπειροι ή πεπερασμένοι σε αριθμό. Και κατά δεύτερον γιατί, αν είναι άπειροι, δεν ξέρουμε σε ποια τάξη του απείρου ανήκουν.

Ο Κουρτ Γκέντελ (γερμ. Kurt Friedrich Gödel). Ο Κουρτ Γκέντελ, ήταν Αυστρο-αμερικάνος επιστήμονας της λογικής, μαθηματικός και φιλόσοφος.

Ενώ, για παράδειγμα, ξέρουμε ότι τα μαθηματικά είναι άπειρα – το πλήθος των νέων δομών που μπορούν να προκύψουν από τις ήδη γνωστές είναι απεριόριστο – , δεν γνωρίζουμε αν τα νέα στοιχεία που θα αποκαλύπτουμε δεν είναι απλώς παραλλαγές αυτών που ήδη γνωρίζουμε. Κατά πάσα πιθανότητα, πάντως, το στοιχείο της ανακάλυψης δεν θα χαθεί ποτέ από τη μαθηματική έρευνα, γιατί κάθε μαθηματική πρόταση είναι μια μη-αποκρίσιμη πρόταση του Γκέντελ, μια πρόταση δηλαδή που κανένας υπολογιστής δεν μπορεί να επαληθεύσει ή να διαψεύσει, ακόμη κι αν την επεξεργάζεται επ’ άπειρον ….

ΠΗΓΗ: “ΑΠΕΙΡΟ, Τα μαθηματικά της αθανασίας”, John D. Barrow, εκδόσεις Τραυλός 

Capek is the founder of the Czech school of science fiction writers and an annual award given in the field of science fiction writing in Prague bears his name. This play introduced the word "robot" first into Czech in its present meaning and then on to the world's languages. From the Washington Square press edition, Simon and Schuster, 1973. Translated from the Czech by Paul Selver.

(1) Ο Karel Čapek έγινε παγκοσμίως γνωστός με το δράμα επιστημονικής φαντασίας «Rossums Universal Robots» (1920), όπου για πρώτη φορά χρησιμοποιείται η λέξη ρομπότ, που προκύπτει από την τσέχικη λέξη «robota», δηλαδή εργασία.

(2) Το ‘Who Wants To Live Forever’ είναι σύνθεση του Brian May που ακούγεται στην ταινία «Highlander». O Brian May, εκτός από μέλος του συγκροτήματος των Queen, υπήρξε και αστροφυσικός, απλά ολοκλήρωσε την διδακτορική του διατριβή λίγο αργά. To ‘Bohemian Rhapsody’ είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια των Queen.