Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2014

Το «μαύρο κουτί» των μαθητικών κινητοποιήσεων. Greek Students Marched for a Better Education

On Monday a post appeared on Facebook calling for students across Greece to occupy their high schools, in response to a "new school" bill, which includes drastic changes to the exams process, the syllabus and which may lead to teacher and textbook shortages. Thousands of students, teachers and parents had been gathering in the centre of the city since Thursday morning, to take part in a national student demonstration, just two months after the beginning of the school year.

Τότε... «Και α και ου, κατάληψη παντού»!

«Μαριέττα - Κωστάκη, τα ‘χετε χαμένα, ξυπνάει ο εφιάλτης του ‘91» (Μάιος-Ιούνιος 2006).

«Μαριέττα Γιαννάκου, τις καταλήψεις άκου και ρώτα τον Αρσένη τι σε περιμένει» (Μάιος-Ιούνιος 2006).

...και τώρα

«Όχι στην Τράπεζα Θυμάτων, δεν είμαστε γενιά προβάτων».

«7 ώρες σχολείο, 10 ώρες φροντιστήριο, κάτω το νέο Λύκειο κολαστήριο».

«Φοβάμαι για το μέλλον, γι’ αυτό παλεύω για το παρόν».

«Δεν είναι τα βιβλία, δεν είναι οι βαθμοί, είναι που μας τρώνε όλη τη ζωή».

Το μνημείο για τον Τεμπονέρα στο σημείο που δολοφονήθηκε έξω από το 3ο Λύκειο Πάτρας.

Με το παρελθόν δεν ξεμπερδεύεις εύκολα και είναι ξεκάθαρο ότι οι μαθητές θέλησαν να κλείσουν τους λογαριασμούς μαζί του και να ανοίξουν νέους με το μέλλον. Τα «αγέννητα» των μαθητικών καταλήψεων της περιόδου ‘90-’91 και του Κοντογιαννόπουλου και των κινητοποιήσεων εναντίον της αντιεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης Αρσένη (‘98-99) «έσκασαν ξανά μύτη», κάνοντας κομμάτια τα δεσμά των ψευδαισθήσεων και μαζί τους την ησυχία των δεσμοφυλάκων τους.

Ποια είναι όμως τα «καύσιμα» της μαθητικής έκρηξης που δίνει βαθύτερη κοινωνική διάσταση στις αντιδράσεις; Από πού αντλεί τα «πυρομαχικά» της η ραγδαία κλιμάκωση των μαθητικών αντιδράσεων;

Να το πούμε καθαρά: Το νέο Λύκειο μοιάζει με την ψευτοευγένεια μιας πρόσκλησης σε ανεπιθύμητους καλεσμένους, όταν υπάρχει η βεβαιότητα πως οι συνθήκες θα τους αποτρέψουν από το να τη δεχτούν. Μιλάμε για ταξικό ξεκαθάρισμα. Και αυτό, γιατί το νήμα που διαπερνά τις νέες ρυθμίσεις στη μεταγυμνασιακή εκπαίδευση είναι η έμφαση στις εξεταστικές δοκιμασίες στο Γενικό Λύκειο και το στένεμα των διόδων, η ώθηση μεγαλύτερου αριθμού νέων στην επαγγελματική εκπαίδευση-κατάρτιση, η μαθητεία στο Τεχνικό Λύκειο, η απλήρωτη εργασία-«πρακτική άσκηση» και η εναλλαγή από την απασχόληση στην ανεργία μέσα από τα λεγόμενα προγράμματα απασχόλησης ορισμένου χρόνου, τα οποία ουσιαστικά και τυπικά προσφέρουν δωρεάν εργατικό δυναμικό στους εργοδότες.

Greek high school students staged a march in Thessaloniki against educational reforms, the merging of schools and a general lack of teachers. The students carried banners and signs as they shouted slogans in Greece's second largest city.

Στο πλαίσιο αυτό μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει κατ’ αρχήν τις μαθητικές κινητοποιήσεις, τους όρους της επώασής τους, καθώς και τις «διασυνδέσεις» τους. Είναι φανερό ότι οι αντιδράσεις των φοιτητών δεν έπεσαν ούτε «από τον ουρανό», όπως υποστηρίζεται από τους στενόθωρους οπαδούς του αυθορμητισμού, ούτε οργανώθηκαν από κάποια γνωστά ή άγνωστα «κέντρα», σύμφωνα με τις μυωπικές θεωρίες «περί υποκινητών». Αποτελούν, ανεξάρτητα από τα μηνύματα, τις «εγγραφές» και τις «καταγραφές τους», μια φυσική αντίδραση, τόσο φυσική όσο φυσικό είναι να βρέχει όταν συσσωρεύονται τα σύννεφα!

Ωστόσο, ας μην έχει κανείς ψευδαισθήσεις. Είναι σαφέστατο: Αν και οι αντιεκπαιδευτικές ρυθμίσεις που έγιναν μέχρι σήμερα και το Νέο Λύκειο-καρμανιόλα «ρυμουλκούν» τη μαθητική αντίδραση, είναι φανερό ότι αυτή οριοθετείται και πριμοδοτείται από την άρνηση της προοπτικής «ενός παρόντος και ενός μέλλοντος», που συντρίβεται στην υπόσχεση μιας εργασιακής αβεβαιότητας έπειτα από αυτό.

Η κατάσταση στο Λύκειο που προετοιμάζει το τελικό χτύπημα στη δημόσια εκπαίδευση, η φαραωνική στάση του ΥΠΕΠΘ και οι περιφρονητικές για τη νεολαία πράξεις των διαχειριστών του απλώς λειτούργησαν σαν αναμμένο σπίρτο σε μια μεγάλης έκτασης και «έτοιμη από καιρό» πυριτιδαποθήκη: οι πραγματικές αιτίες είναι ο αποκλεισμός και η ματαίωση των προσδοκιών μιας ολόκληρης γενιάς που, βουλιαγμένη στην προοπτική της ανεργίας, αισθάνεται ότι την κορόιδεψαν. Είναι η Generation X των ΗΠΑ, η «εξαπατημένη γενιά» με τα λόγια του Pierre Bourdieu που γαλουχήθηκε με την ψευδαίσθηση ότι κυνηγώντας την ατομική λύση, τον βαθμό, το πτυχίο, το μεταπτυχιακό, θα έχει ανοιχτούς τους δρόμους της επαγγελματικής αποκατάστασης και της καριέρας.

High school students shout slogans as they carry a banner in Thessaloniki against educational reforms, the merging of schools and a lack of teachers.

Σ’ αυτό το παρόν, που κυριαρχείται από την εικόνα ενός ναρκοθετημένου μέλλοντος, «βγάζουν τη γλώσσα τους» οι μαθητές, καθώς «άτακτα» αναζητούν ένα διαφορετικό μοντέλο ζωής, πέρα από την αδηφάγο ανταγωνιστική «ζούγκλα της αγοράς» που, δημιουργώντας τις δικές της αποικίες στον εκπαιδευτικό χώρο, απειλεί να ρουφήξει τη δημιουργική και απαιτητική πνοή τους.

Χρήστος Κάτσικας


Ένα σαββατοκύριακο στη Δράμα. A weekend in Drama

Το όνομα της Δράμας εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο έρευνας για όσους ασχολήθηκαν με την ιστορία της περιοχής. Στους Πευτιγγεριανούς πίνακες στη θέση της Δράμας τοποθετείται η αρχαία Δράβησκος του Θουκυδίδη, δηλαδή η Δράβησκος η Ηδωνική, η οποία πραγματικά βρισκόταν εκεί που είναι το σημερινό χωριό Σδραβήκι, στους νοτιοδυτικούς πρόποδες του Παγγαίου στην επαρχία Ζίχνης και κοντά στον Αγγίτη ποταμό. Η ονομασία Δράμα λοιπόν προέρχεται από το δωρικό δράω - = δέρκομαι, ράω - που σημαίνει την πόλη που έχει θέα.

Ο Μαργαρίτης Δήμιτσας σημειώνει ότι το όνομα της Δράμας προήλθε εκ παραφθοράς του αρχαίου Δράβα, Δραβήσκος και μετά Δράμα. Ο Άγγλος τοπογράφος και νομισματολόγος Γουλιέλμος Μαρτίνος Leake που περιόδευσε στην περιοχή συγχέει την αρχαία Δραβήσκο με τη Δράμα. 

Ο Γάλλος αρχαιολόγος και περιηγητής Perrot καθώς και ο Ρώσος ιστορικός και συγγραφέας Ιωάννης Πετρώφ, συμφωνούν ότι η Δράμα πήρε το όνομα της από τη λέξη Δραβήσκος = Δράβα = Δράμα.

Η Δράμα σύμφωνα με τον Ευάγγελο Στράτη ποτέ δεν ονομάστηκε Δράβησκος είτε από τους κατοίκους της, είτε από τους παλιούς συγγραφείς. Άλλη πόλη ήταν η Δράμα και άλλη η Δράβησκος. 

Σ’ αυτή την πλάνη περιέπεσαν και οι νεώτεροι ξένοι συγγραφείς Hoffman και Forbiger. Ο Pauly δημιουργεί δύο Δραβήσκους, όπως και ο Desdevisses du Dezert, τοποθετώντας τη μια στην Δράμα, όπως και οι Πευτιγγεριανοί πίνακες, και την άλλη στο χωριό Σδραβήκι, η οποία ήταν και η μόνη πραγματική Δράβησκος, αυτή που αναφέρεται από τον Θουκιδίδη. 

Από τους ξένους πιο σωστά απ’ όλους, αποφαίνεται για τη τοποθεσία της αρχαίας Δραβήσκου, αντιδιαστέλλοντάς την καθαρά από αυτή της Δράμας, ο σπουδαίος ιστοριογράφος της Θεσσαλονίκης Tafel λέγοντας τα εξής: «Η Δράβησκος βρισκόταν πραγματικά μεταξύ Μυρκίνου και Αμφίπολης και φαίνεται ότι το όνομά της διατηρήθηκε στο όνομα του χωριού Δράβηκ (αντί Σδραβήκι). Η Δράβησκος είναι το σημερινό Δράβηκ, όχι η Δράμα».  

Ο Σταύρος Μερτζίδης γράφει ότι το όνομα πιθανόν να προήλθε από το ρέμα που χωρίζει τη πόλη στα δύο. Δύο + ρέμα δύ-ρεμα και κατά συγχώνευση από κάποιο λόγιο της εποχής Δράμα. Ο ίδιος δέχεται και την περίπτωση να υπήρχε και άλλη Δράβησκος,  αφού ο Θουκυδίδης μιλάει για «Δραβήσκ τ δωνικ» και από αυτή να προήλθε η Δράμα.

Την ίδια εκτίμηση για το όνομα της Δράμας έχει και ο ιστορικός Φώτιος Σκαλίδης. Γράφει λοιπόν πως τον 12ο αιώνα μ. Χ. κάποιος λόγιος Δραμινός με βάση το ρέμα που έκοβε την πόλη στα δύο και από τις λέξεις «δύο και ρέμα» έφτιαξε το όνομα της Δράμας.






Ο Ε. Στράτης παραδέχεται ότι το όνομα «Δράμα» προήλθε από τη λέξη «Υδράμη»  και έπειτα έγινε «Υδράμα» και «Δράμα». Κατά τη άποψη του Β. Πασχαλίδη, η Δράμα δεν έχει σχέση με την αρχαία Δράβησκο του Θουκυδίδη. Η ονομασία Δράμα προήλθε από τη ρίζα Δρα- και την κατάληξη –μα. Τα τοπωνύμια με τη ρίζα Δρα- είναι θρακοπελασγικής προέλευσης. Στη Δράμα όπως ξέρουμε έζησαν διάφορες θρακικές φυλές και ομάδες. 

Πολλοί θεωρούν ότι το όνομά της η Δράμα το πήρε από τα πολλά νερά της, δωρ,  δρία κλπ. Ο Σταμάτης Βάλβης στην «Γεωγραφία» του υποστηρίζει ότι το ρέμα είναι η αιτία για την ονομασία της Δράμας και προήλθε από το δίρεμα, δίραμα και δράμα, Δράμα.

Ο ραβίνος Β. Τουδέλας που επισκέφθηκε τη Δράμα το 1172 μ. Χ. προερχόμενος από την Ισπανία προκειμένου να γνωρίσει τους συμπατριώτες του Ιουδαίους της πόλης, την καταγράφει με το όνομα Darma. 

Η έφορος προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων στο Μουσείο της Καβάλας κ.  Χάιδω Κουκούλη Χρυσανθάκη αναφέρει ότι το όνομα της Δράμας εξακολουθεί να είναι μετέωρο και όλες οι εκδοχές και τα επιχειρήματα είναι ασθενή και ανασφαλή.














Από την έκθεση, στον εκθεσιακό χώρο άνωθεν του καφενείου «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ»,  σπάνιων παρτιτούρων από το χώρο του ελαφρού ελληνικού τραγουδιού, οι οποίες ανήκουν στην προσωπική συλλογή του Δραμινού ποιητή και φιλολόγου, κ. Νίκου Κωνσταντινίδη.




Ο κ. Νίκος Κωνσταντινίδης, με την εγνωσμένη αγάπη του για το ελαφρό ελληνικό τραγούδι σε συνδυασμό με την μανιώδη εμμονή και αφοσίωση του γνήσιου συλλέκτη, έχει συγκεντρώσει στο πέρασμα των δεκαετιών και κατέχει σήμερα, μία ευρεία και σπάνια συλλογή από αυθεντικές και πρωτότυπες παρτιτούρες του ελαφρού ελληνικού τραγουδιού, οι οποίες χρονολογούνται από τις αρχές του εικοστού αιώνα έως και τη δεκαετία του πενήντα. 

Τις παρτιτούρες αυτές, οι οποίες κοσμούνται από εξώφυλλα φιλοτεχνημένα με απαράμιλλη αισθητική, ο κ. Κωνσταντινίδης τις εκθέτει για πρώτη φορά, δίνοντας στους Δραμινούς την πραγματικά μοναδική ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με ένα, σπάνιο και δυσεύρετο σήμερα, συλλεκτικό υλικό και, ειδικότερα, δίνοντας την ευκαιρία στους μεν μεγαλύτερους σε ηλικία να αναπολήσουν, στους δε νεότερους να γνωρίσουν, μία περίοδο της ελληνικής μουσικής, η οποία ναι μεν έχει περάσει ανεπιστρεπτί, πλην, όμως, έχει αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα της τόσο στη συλλογική μνήμη όσο και στην πολιτισμική ιστορία της νεότερης Ελλάδας.






Φωτογραφίες: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής