Ελένη Μερκενίδου, Έρως ενδοκρινής

Gustave Doré, Paolo and Francesca da Rimini, 1863

Είσαι

της φύσης η αποσιώπηση

στα σπλάχνα μου,

η υπόσχεση της άμπωτης

στη θάλασσα εντός μου,

στ' απόγευμα του ασκητή

παράκρουση ενός φαύνου,

στην τραγωδία του πόθου μου

έλεος των αδένων

με βουλιμία εκκρίνοντας

σπονδή ωαρίων, σπέρματος

βίωμα επτά αστέρων,

σε ανδραγαθία ερωτική

αγλάισμα των κόλπων,

πολεμιστές ωοθηκών

σ' αιχμαλωσία του πάθους.

Των ορμονών σου η έκρηξη

φωτίζει τα όνειρά μου.

Gustav Klimt, Danaë, 1907. Galerie Würthle, Vienna, Austria

Από τη συλλογή «Νύχτες μέσα στη νύχτα» (2009)

Ελένη Μερκενίδου

Υπολογιστής ανακηρύσσεται άσος στο πόκερ. Computer program 'perfect at poker'

Οι καλύτεροι παίκτες πόκερ είναι πλέον μηχανές. Και αυτό ισχύει και για άλλα παιχνίδια. Scientists have created a computer program they say is the perfect poker player and never makes a mistake.

Το ένα μετά το άλλο πέφτουν τα ″κάστρα″ της ανθρώπινης νοημοσύνης και στο μέλλον καλά θα έκαναν τα καζίνα να απαγορεύσουν την πρόσβαση όχι μόνο στους ανήλικους, αλλά και στα ρομπότ – παίκτες. Ο καλύτερος παίκτης πόκερ, που δεν κάνει ποτέ λάθη, είναι ένα νέο πρόγραμμα λογισμικού που δημιούργησαν καναδοί επιστήμονες και βασίζεται σε ένα εξελιγμένο αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης.

Το πρόγραμμα έτρεχε επί δύο μήνες σε μια συστοιχία ισχυρών υπολογιστών. Όταν οι υπολογισμοί τέλειωσαν, το Cepheus ήταν πια ο καλύτερος παίκτης του κόσμου σε μια παραλλαγή του πόκερ. Μπορείτε μάλιστα να το δοκιμάσετε, αν είστε προετοιμασμένος για την ήττα.

Η παραλλαγή

University of Alberta researcher Michael Bowling and his team have solved heads-up, limit, Texas hold'em poker. (John Ulan/University of Alberta)

Έχοντας παίξει δισεκατομμύρια παρτίδες με αντίπαλο τον εαυτό του, το Cepheus («Κηφεύς» πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας και όνομα αστερισμού) έχει τελειοποιηθεί στο Heads-Up, Limit Hold'em, μια παραλλαγή του δημοφιλούς παιχνιδιού πόκερ Texas Hold'em. Οι δημιουργοί του προγράμματος στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα παρουσιάζουν το επίτευγμά τους στο κορυφαίο περιοδικό Science.

The probabilities for the dealer’s first action of the game. Each cell represents one of the possible 169 hands (i.e., two private cards), with the upper right diagonal consisting of cards with the same suit and the lower left diagonal consisting of cards of different suits. The color of the cell represents the action taken: red for fold, blue for call, and green for raise, with mixtures of colors representing a stochastic decision. (Bowling et al/Science/AAAS)

H αλήθεια βέβαια είναι ότι το λογισμικό δεν έχει «λύσει» τη συγκεκριμένη παραλλαγή του πόκερ με τη μαθηματική έννοια της λέξης. Επισήμως, η νίκη δεν είναι εξασφαλισμένη με απόλυτη βεβαιότητα σε κάθε παρτίδα. Πρακτικά, όμως, η πιθανότητα ήττας είναι μηδαμινή.

«Ακόμα κι αν έπαιζες 60 εκατομμύρια παρτίδες για 70 χρόνια, 12 ώρες την ημέρα, και δεν έκανες ποτέ λάθος, δεν θα ήσουν σε θέσει να πεις με στατιστική βεβαιότητα ότι είσαι καλύτερος από το πρόγραμμα» λέει στη Washington Post ο Μάικλ Μπόουλινγκ, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

Παραδέχεται πάντως ότι το παιχνίδι δεν έχει επισήμως λυθεί: «Δεν είμαστε τέλειοι, βρισκόμαστε όμως τόσο κοντά ώστε, ακόμα κι αν έπαιζε κανείς μαζί του μια ζωή, δεν θα μπορούσες να επιβεβαιώσεις ότι δεν είναι τέλειο» λέει.

Τέλειες μαθηματικές λύσεις έχουν βρεθεί για παιχνίδια όπως η ντάμα και το Connect Four, τα οποία είναι γνωστά ως «παιχνίδια τέλειας πληροφορίας». Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι παίκτες γνωρίζουν όλα όσα συμβαίνουν στο παιχνίδι.

The software could mean better approaches to auctions are on the cards (Image: Eric Robison/Alamy)

Αυτό δεν ισχύει για το πόκερ, ένα παιχνίδι που έχει στην καρδιά του την απόκρυψη στοιχείων και τη μπλόφα. Μαθηματικές λύσεις δεν έχουν βρεθεί για κανένα τέτοιο παιχνίδι «ατελούς πληροφορίας».

Ο Μπόουλινγκ και οι συνεργάτες του πλησίασαν ένα βήμα πιο κοντά στη λύση στη συγκεκριμένη παραλλαγή του πόκερ, την οποία επέλεξαν επειδή είναι μάλλον απλή. Το παιχνίδι παίζεται μόνο από δύο παίκτες και το ποσό που ποντάρουν παραμένει σταθερό. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν μόνο 13,8 δισεκατομμύρια διαφορετικές πιθανές κινήσεις, επισημαίνει ο Economist.

Για να εξετάσει όλες αυτές τις πιθανές παρτίδες, το Cepheus χρειάστηκε να τρέξει για δύο μήνες σε 200 υπολογιστές με 24 επεξεργαστές ο καθένας.

Computer says “fold”. The poker-ace algorithm is also now available online for people to test, query and even play against.

Μπορείτε να διαβάσετε για τη στρατηγική που ακολουθεί, αλλά και να αναμετρηθείτε με το πρόγραμμα στο poker.srv.ualberta.ca. Οι χρόνοι αντίδρασής του έχουν πάντως αυξηθεί εσκεμμένα. Μέχρι σήμερα το λογισμικό δεν έχει αναμετρηθεί με πρωταθλητές του πόκερ, νίκησε όμως όλους όσους έπαιξαν μαζί του.

Η νίκη του Cepheus έναντι των ανθρώπων, έστω και ανεπίσημη, έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά προηγούμενων επιτυχιών. Η ντάμα έγινε το 1994 το πρώτο παιχνίδι στο οποίο ο άνθρωπος χάνει από τις μηχανές. Η επόμενη μεγάλη επιτυχία ήρθε το 1997, όταν το σύστημα Deep Blue της IBM νίκησε τον τότε παγκόσμιο πρωταθλητή στο σκάκι Γκάρι Κασπάροφ. Η αλήθεια είναι όμως ότι το σκάκι, ένα παιχνίδι τέλειας πληροφορίας, επισήμως δεν έχει λυθεί μαθηματικά.

Το πόκερ θα ήταν ακόμα δυσκολότερο να επιλυθεί, δεδομένου ότι είναι παιχνίδι ατελούς πληροφορίας.  Για παράδειγμα, η κατάργηση του περιορισμού των σταθερών ποσών στο ποντάρισμα στο Heads-Up, Limit Hold'em θα αύξανε τις παραλλαγές του παιχνιδιού στα 6,38 x 10¹⁶¹, ένας ασύλληπτα μεγάλος αριθμός που υπερβαίνει τον αριθμό των ατόμων στο Σύμπαν.

Η επίλυση τέτοιων παιχνιδιών παραμένει υπερβαίνει μακράν τις δυνατότητες της σημερινής τεχνολογίας. Παρόλα αυτά, η τεχνολογία του Cepheus θα μπορούσε να έχει σημαντικές εφαρμογές σε προβλήματα που μπορούν να θεωρηθούν παιχνίδια από μαθηματική άποψη.

Για παράδειγμα, ο Μπόουλινγκ συνεργάζεται με διαβητολόγους για την ανάπτυξη αλγορίθμων που θα δίνουν τη βέλτιστη θεραπεία, θεωρώντας τον διαβήτη «αντίπαλο» σε ένα τέτοιο παιχνίδι. Άλλες πιθανές εφαρμογές είναι η ασφάλεια και τα στρατιωτικά παίγνια.

Για τους μαθηματικούς, πολλά προβλήματα της καθημερινής ζωής είναι περίπου σαν παιχνίδια πόκερ.

Οι περισσότεροι υδρογονάνθρακες «πρέπει να μείνουν θαμμένοι». Leave fossil fuels buried to prevent climate change, study urges

Αν η ανθρωπότητα θέλει να κρατήσει κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου την αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι τα τέλη του αιώνα. Trillions of dollars of known and extractable coal, oil and gas cannot be exploited if the global temperature rise is to be kept under the 2C safety limit, says a new report. Photograph: Les Stone/Les Stone/Corbis

Αν η ανθρωπότητα θέλει να κρατήσει κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου την αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι τα τέλη του αιώνα, το μεγαλύτερο μέρος των γνωστών αποθεμάτων υδρογονανθράκων πρέπει να παραμείνουν στο υπέδαφος, προειδοποιεί μελέτη στην επιθεώρηση «Nature».

Τα αποθέματα

A third of oil reserves, half of gas reserves and over 80% of current coal reserves globally should remain in the ground and not be used before 2050 if global warming is to stay below the 2°C target agreed by policy makers, according to new research. The study funded by the UK Energy Research Center and published in Nature.

Σύμφωνα με τους ερευνητές του University College London, το ένα τρίτο των αποθεμάτων πετρελαίου, το μισό των αποθεμάτων φυσικού αερίου, όπως και το 80% των αποθεμάτων λιθάνθρακα, πρέπει να αφεθούν στη θέση τους τουλάχιστον μέχρι του 2050. Το όριο των 2 βαθμών στην άνοδο της θερμοκρασίας είναι ο στόχος που αναμένεται να θέσει η διεθνής συμφωνία κατά της κλιματικής αλλαγής που πρόκειται να υπογραφεί στη σύνοδο για το Κλίμα που θα πραγματοποιήσει ο ΟΗΕ τον Δεκέμβριο στο Παρίσι.

Το συμπέρασμα της νέας μελέτης βρίσκεται σε συμφωνία με την τελευταία, τρίτομη έκθεση του ΟΗΕ για το κλίμα. Η σύνοψη της έκθεσης που δόθηκε στις κυβερνήσεις το Νοέμβριο καλούσε για σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων μέχρι το 2100.

H νέα μελέτη αρχικά προσδιορίζει την ποσότητα και τη θέση των αποθεμάτων υδρογονανθράκων σε όλο τον κόσμο. Χρησιμοποιώντας στάνταρτ μεθόδους μοντελοποίησης, δίνει στη συνέχεια μια εικόνα για το ποια αποθέματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν έως το 2050, σε συνδυασμό με πηγές χαμηλού άνθρακα, για να επιτευχθεί ο στόχος των δύο βαθμών.

Η ανάλυση δείχνει ότι:

Το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων λιθάνθρακα πρέπει να μείνει αχρησιμοποίητο. The Syncrude Canada Ltd mine in Alberta, Canada. The report says Canada oil sands production must fall to ‘negligible’ levels after 2020 if the 2C scenario is to be fulfilled. Photograph: Ben Nelms/Getty Images

• Η συντριπτική πλειονότητα των αποθεμάτων λιθάνθρακα στην Κίνα, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία πρέπει να μείνει αχρησιμοποίητη έως τα μέσα του αιώνα.
• Το ίδιο πρέπει να συμβεί με 260 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που περιμένουν στο υπέδαφος της Μέσης Ανατολής, ποσότητα συγκρίσιμη με το σύνολο των αποθεμάτων πετρελαίου στη Σαουδική Αραβία.
• Η Μέση Ανατολή θα πρέπει να αφήσει στο υπέδαφος και το 60% των αποθεμάτων φυσικού αερίου.

Οι ερευνητές επισημαίνουν ακόμα ότι η αξιοποίηση ορυκτών πόρων στην Αρκτική, όπως και η αξιοποίηση μη συμβατικών αποθεμάτων όπως το σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο, είναι ασύμβατη με την προσπάθεια καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.

«Διαθέτουμε πλέον σαφή νούμερα για τις ποσότητες και τις τοποθεσίες των ορυκτών καυσίμων που πρέπει να μείνουν αχρησιμοποίητα αν θέλουμε να μείνουμε εντός του ορίου των δύο βαθμών» σχολιάζει ο Δρ Κρίστοφ ΜακΓκλέιντ, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

Καλεί τους πολιτικούς να αντισταθούν στην επιθυμία να εξαντλήσουν κάθε απόθεμα ορυκτών καυσίμων, και ζητά από την πετρελαϊκή βιομηχανία να ξανασκεφτεί το ύψος των επενδύσεων για έρευνες και αξιοποίηση κοιτασμάτων, οι οποίες ξεπέρασαν πέρυσι τα 670 δισεκατομμύρια δολάρια.

Γιγάντια κοσμική τρύπα είναι στην πραγματικότητα μαιευτήριο άστρων. 'Dark Nebula' Hides Hundreds of Baby Stars

Τα άστρα φαίνεται πως λείπουν από αυτή την αχανή, σκοτεινή τρύπα στον αστερισμό του Όφη. The Wide Field Imager (WFI) on the MPG/ESO 2.2-metre telescope at the La Silla Observatory in Chile snapped this image of the dark nebula LDN 483. The object is a region of space clogged with gas and dust. These materials are dense enough to effectively eclipse the light of background stars. LDN 483 is located about 700 light-years away in the constellation of Serpens (The Serpent). Credit: ESO

Τα άστρα φαίνεται πως λείπουν από αυτή την αχανή, σκοτεινή τρύπα στον αστερισμό του Όφη. Στην πραγματικότητα όμως δεν είναι κενός χώρος, αλλά ένα αδιαφανές νεφέλωμα που κυοφορεί άστρα στο κρυμμένο εσωτερικό του.

Η εικόνα που ελήφθη με το MPG/ESO, ένα τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου που λειτουργεί στην έρημο της Χιλής, δείχνει το σκοτεινό νεφέλωμα LDN 483, ένα νέφος αερίου και σκόνης που βρίσκεται σε απόσταση 700 ετών φωτός.

Υπέρπυκνο

A wide view of the LDN 483, a dark nebula of gas and dust 700 light-years from Earth in the constellation Serpens.  Credit: ESO and Digitized Sky Survey 2

Το νέφος είναι τόσο πυκνό που μπλοκάρει εντελώς το ορατό φως των άστρων που βρίσκονται πίσω του -γι' αυτό εξάλλου ονομάζεται σκοτεινό νεφέλωμα. Η απουσία ενήλικων άστρων στο εσωτερικό του θα έδινε την εντύπωση ότι κανένα άστρο δεν μπορεί να γεννηθεί σε αυτή την ερημιά.

Κι όμως, προηγούμενες μελέτες είχαν καταγράψει το αμυδρό υπέρυθρο φως από έμβρυα άστρων -μάζες αερίου που έχουν αρχίσει να συμπυκνώνονται και να θερμαίνονται υπό την επίδραση του ίδιου τους του βάρους. Αυτά τα «πρωτοάστρα» δεν έχουν ανάψει ακόμα και παραμένουν κατεψυγμένα στους -250 βαθμούς. Σε μερικές χιλιάδες χρόνια, όμως, το αέριο θα έχει θερμανθεί και συμπιεστεί αρκετά ώστε να ξεκινήσουν οι θερμοπυρηνικές αντιδράσεις. Δείτε ένα βίντεο που μας ταξιδεύει στην μυστηριώδη κοσμική τρύπα:

Θα είναι η στιγμή της γέννησης νέων άστρων, τα οποία θα σπρώξουν μακριά το γύρω αέριο με την ακτινοβολία και τα σωματίδια που θα εκπέμπουν. Τελικά, η μεγάλη σκοτεινή τρύπα του LDN 483 θα διαλυθεί για να αποκαλύψει τα λαμπρά παιδιά της.