Θωμάς Γκόρπας, «Απόφοιτοι Γυμνασίου»

Salvador Dali, Adolescence, 1941

Μνήμη Γιώργη Ζάρκου

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνασίου

Εσύ που στο σχολείο σήκωνες το χέρι για να πεις

Όχι το μάθημα μα την αλήθεια

Σήκωνε πάντα αυτό το χέρι που το γέννησε

Της δικαιοσύνης ο καημός κ’ η σιγουριά του αύριο.

Jean Cocteau, Sans titre, 1926. Dessin, gouache, cire, papier collé.

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνάσιου

Τα χέρια σου ανεβοκατεβαίνουν

Πάνω σε τραπέζια καφενείων

Καταχνιασμένων από την τσιγαρίλα

Και τις ανάσες πεινασμένων

Τα χέρια σου ανεβοκατεβαίνουν

Πάνω σε μεγάλες πόρτες

Που Δε θ’ ανοίξουν ποτέ από μέσα.

Max Ernst, Switzerland, birthplace of Dada, 1920

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνασίου

Είσαι η φωτιά που ετοιμάζει η απελπισία

Και θα κάψει τις σημαίες των αρχόντων.

Και αν το ψωμί κ’ η γνώση ανταλλάσσονται

Με τ’ άλλο χαρτί που εσύ δεν έχεις

Μην αρνηθείς γι’ αυτό το ρόλο που σου ανάθεσε ο καιρός.

Οι μέρες μας κυλούν σαν χειμωνιάτικα ποτάμια

Στους δρόμους φέγγουν φαναράκια μίσους

Στους δρόμους αλαφιάζονται οι μικρές παρέες

Καθώς απ’ τις γωνιές οι μισθοφόροι

Με στιλέτα ξεμπουκάρουν και παγίδες.

Όμως τα δαγκωμένα λόγια ακολουθούν τραγούδια.

Θωμάς Γκόρπας, «Τα Ποιήματα», Κέδρος 2006.

Ο Θωμάς Γκόρπας γεννήθηκε στις 20 Οκτωβρίου 1935 στο Μεσολόγγι και πέθανε στην Αθήνα την Πρωταπριλιά του 2003. Από το 1954 έζησε στην Αθήνα, από το 1975 έως το 1980 έζησε στο Παρίσι κι από το 1990 στην Αθήνα και στην Αίγινα. Έκανε πολλά επαγγέλματα πριν και μετά τη δημοσιογραφία (εργάτης, λογιστής, βιβλιοπώλης, εκδότης). Υπήρξε συντάκτης στις εφημερίδες Ανεξάρτητος Τύπος, Μεσημβρινή, Εξπρές, Νέα Πολιτεία και στα περιοδικά Ρουμελιώτικο Ημερολόγιο, Ρουμελιώτικη Βίγλα, Ο Λογοτέχνης, Η Τέχνη στην Αθήνα, Η Καλλιτεχνική, Μουσικά Θέματα, Πολιτικά Θέματα. Ήταν σύμβουλος έκδοσης της Ποιητικής Αντι-Ανθολογίας του Δημήτρη Ιατρόπουλου. Έγραψε για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, για το ρεμπέτικο και τον Καραγκιόζη, δίδαξε σε θεατρική σχολή, στήριξε την πρωτοπορία στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στα εικαστικά, υπερασπίστηκε το λαϊκό τραγούδι. Ασχολήθηκε με τη στήριξη κλασικών έργων, τη συγγραφή προλόγων, εισαγωγών και βιογραφικών, με τη μετάφραση, απόδοση διασκευή και συμπλήρωση έργων. Το 1979 εκπροσώπησε την Ελλάδα στο Πρώτο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Μπιτ στην Όστια της Ρώμης. Πρωτοεμφανίστηκε ως ποιητής στο έκτο τεύχος του περιοδικού "Ο Λογοτέχνης" τον Ιανουάριο του 1957 με το ποίημα "Αθήνα 1956, οδός Αθηνάς". Η πρώτη ποιητική συλλογή του «Σπασμένος καιρός» εκδόθηκε το ίδιο έτος. Οι συλλογές του εκδόθηκαν το 1995 σε ένα συγκεντρωτικό τόμο, σύμφωνα και με το "Σχεδίασμα εργοβιβλιογραφίας" της Άρτεμης Θεοδωρίδου. Τελευταίο βιβλίο του ήταν το 1995 το "Ισιδώρα! Ισιδώρα! Ο τραγικός έρωτας της Ντάνκαν με τον ποιητή Γεσένιν".

Γήινα μικρόβια επιζούν στις ακραίες συνθήκες του Άρη. Earth organisms survive under low-pressure Martian conditions

Μικροοργανισμοί σαν τα γήινα μεθανογόνα θα μπορούσαν να ζουν στο υγρό υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη. Planet Mars. Rebecca Mickol, a doctoral student in space and planetary sciences, found that in the laboratory, four species of methanogens survived low-pressure conditions that simulated a subsurface liquid aquifer on Mars. Credit: © jules / Fotolia

Τα μεθανογόνα, μια ομάδα πανάρχαιων μικροοργανισμών που ζουν σήμερα σε βάλτους και άλλα ασυνήθιστα περιβάλλοντα, επιζούν σε συνθήκες ψύχους και χαμηλής πίεσης, ένδειξη ότι παρόμοια μικρόβια θα μπορούσαν να κρύβονται στο υπέδαφος του Άρη και να παράγουν το μεθάνιο που ανιχνεύεται στην ατμόσφαιρα του πλανήτη.

Αρχαία και διαφορετικά

Είναι τα μεθανογόνα, μια ομάδα πανάρχαιων μικροοργανισμών που ζουν σήμερα σε βάλτους και άλλα ασυνήθιστα περιβάλλοντα. Methanogens -- among the simplest and oldest organisms on Earth -- could survive on Mars, new research suggests. Methanogens, microorganisms in the domain Archaea, use hydrogen as their energy source and carbon dioxide as their carbon source, to metabolize and produce methane, also known as natural gas. Methanogens live in swamps and marshes, but can also be found in the gut of cattle, termites and other herbivores as well as in dead and decaying matter. Methanogenic life forms, such as those seen here under a microscope, could survive under Martian conditions. Credit: Rafal Kwiatkowski / Shutterstock

Τα μεθανογόνα κατατάσσονται στο βασίλειο των Αρχαίων, ή Αρχαιοβακτηρίων, μονοκύτταρων οργανισμών που εμφανίστηκαν νωρίς στην εξέλιξη της ζωής, και διαφέρουν από τα γνωστά βακτήρια όσο διαφέρουν τα βακτήρια από τον άνθρωπο.

Μεταβολίζουν υδρογόνο και διοξείδιο του άνθρακα και παράγουν μεθάνιο, βασικό συστατικό του φυσικού αερίου. Δεν χρειάζονται οξυγόνο, ούτε οργανικά θρεπτικά συστατικά, και επιπλέον δεν φωτοσυνθέτουν, κάτι που σημαίνει ότι μπορούν να ζουν στο σκοτεινό, ανοξικό υπέδαφος. Στη Γη, τα μεθανογόνα ζουν σε βάλτους, καθώς και στο έντερο ζώων όπως τα βοοειδή και οι τερμίτες.

Σύμφωνα με την τελευταία μελέτη, παρόμοιοι μικροοργανισμοί θα μπορούσαν να ζουν κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Άρη, προστατευμένοι από τη θανατηφόρο ακτινοβολία που λούζει την επιφάνεια. «Οι οργανισμοί αυτοί είναι ιδανικοί υποψήφιοι για ζωή στον Άρη» λέει η Ρεμπέκα Μίκολ του Πανεπιστημίου του Άρκανσο στο Φαγιέτβιλ, η οποία διαπίστωσε σε εργαστηριακά πειράματα ότι τέσσερα διαφορετικά είδη μεθανογόνων επιζούν και παράγουν μεθάνιο σε συνθήκες χαμηλής πίεσης που προσομοιώνουν το υγρό υπέδαφος του κόκκινου πλανήτη. Σε προηγούμενη μελέτη της είχε δείξει επίσης ότι δύο από τα τέσσερα είδη αντέχουν τους ακραίους κύκλους ψύξης-απόψυξης του αρειανού κλίματος.

Το μεθάνιο

Valles Marineris, Mars. Credit: NASA

Μετρήσεις από δορυφόρους και ρομποτικές αποστολές της NASA έχουν δώσει ενδείξεις παρουσίας μεθανίου στην ατμόσφαιρα του Άρη. Ήταν μια συναρπαστική ανακάλυψη, δεδομένου ότι στη Γη το μεθάνιο προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από βιολογικές διαδικασίες.

Το ενδεχόμενο να σχηματίζεται μεθάνιο από γεωλογικές διαδικασίες στον Άρη δεν έχει αποκλειστεί, ωστόσο η NASA θεωρεί πιθανή την ύπαρξη εξωγήινων μεθανογόνων οργανισμών. Για το λόγο αυτό εξάλλου διέθεσε το 2012 κονδύλι 392.000 δολαρίων για τη μελέτη των μεθανογόνων στη Γη. Η τελευταία μελέτη παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Μικροβιολογίας στη Νέα Ορλεάνη.