Επιγραφή
από την αρχαία Αθήνα, 485 π.Χ. Πηγή: Deep Mind – Wikimedia.
Researchers at Oxford University and DeepMind Technologies, a UK-based
Artificial Intelligence (AI) company owned by Alphabet Inc. – a conglomerate
best known as the parent company of Google – have created “Pythia,” an ancient
text restoration system that outperforms experts in guessing the missing text
from partially destroyed Ancient Greek inscriptions. Damaged inscription: a
decree of the Athenian Assembly relating to the management of the Acropolis,
dating 485/4 BCE. Credit: WikiCommons
Ερευνητές
της Deep Mind, της θυγατρικής εταιρείας τεχνητής
νοημοσύνης της Google,
με επικεφαλής έναν Έλληνα, δημιούργησαν την «Πυθία», ένα «έξυπνο» σύστημα που
φαίνεται να τα καταφέρνει καλύτερα και από τους ανθρώπους ειδικούς στην
ανάγνωση μισοκατεστραμμένων επιγραφών με αρχαία ελληνικά κείμενα.
Το
πλήρως αυτοματοποιημένο σύστημα, το πρώτο του είδους του στον κόσμο,
συμπληρώνει τις λέξεις που λείπουν, κάνοντας εναλλακτικές προτάσεις, πράγμα που
μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στο μέλλον τους επιστήμονες να διαβάσουν αρχαίες
επιγραφές. Υπάρχουν χιλιάδες τέτοιες επιγραφές από διάφορα μέρη του κόσμου και
κάθε χρόνο ανακαλύπτονται μερικές δεκάδες νέες. Δυστυχώς πολλές έχουν διαβρωθεί
ή καταστραφεί με το πέρασμα των αιώνων, με αποτέλεσμα να είναι πια
δυσανάγνωστες ή ένα μέρος του κειμένου τους να έχει χαθεί για πάντα. Η
συμπλήρωση των κενών είναι δύσκολη δουλειά, που απαιτεί μεγάλες γνώσεις,
σύγκριση με άλλα κείμενα, διαίσθηση κ.ά.
Οι
ερευνητές, με επικεφαλής τον Έλληνα Γιάννη Ασσαέλ, εκπαίδευσαν ένα νευρωνικό
δίκτυο (είδος αλγόριθμου τεχνητής νοημοσύνης) να μαντεύει τις λέξεις ή τα
γράμματα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας που λείπουν σε επιγραφές σε πέτρα,
κεραμικά ή μέταλλο, ηλικίας 1.500 έως 2.600 ετών (7ος αι. π.Χ.-5ος αι. μ.Χ.). Η
«Πυθία» έμαθε έτσι να αναγνωρίζει μοτίβα σε 35.000 επιγραφές που περιέχουν πάνω
από τρία εκατομμύρια λέξεις.
Όταν
βρεθεί μπροστά σε μια νέα ελλιπή επιγραφή, η «Πυθία» προτείνει έως 20
διαφορετικές λέξεις ή γράμματα και αφήνει τους ειδικούς να επιλέξουν αυτήν που
θεωρούν καλύτερη λύση.
Artificial
intelligence is learning to decipher damaged ancient Greek engravings. The AI
seems to be better than humans at filling in missing words, but may be most
useful as a collaborative tool, where researchers use it to narrow down the
options. A Greek text inscription on a rock in Delphi. Teefa/Getty Images
Σε
μια συγκριτική δοκιμή, όπου τόσο η «Πυθία» όσο και οι ειδικοί κλήθηκαν να
καλύψουν τα κενά σε 2.949 επιγραφές, οι τελευταίοι είχαν ποσοστό σφαλμάτων
57,3%, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη σχεδόν το μισό (30,1%). Επιπλέον, ενώ οι
άνθρωποι χρειάστηκαν δύο ώρες για μόνο 50 επιγραφές, η «Πυθία» έκανε τις
προτάσεις της για το σύνολο των επιγραφών μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα.
Όπως
είπε η Θία Σόμερσιλντ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μέλος της ερευνητικής
ομάδας, αυτό δείχνει τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης στο πεδίο της
ψηφιακής επιγραφικής. Η Φιλίπα Στιλ του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ συμφώνησε
ότι η «Πυθία» μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αποκατάσταση των επιγραφών, αν
και οι άνθρωποι ειδικοί πάντα θα χρειάζονται. Η «Πυθία» θα μπορούσε να
αξιοποιηθεί και σε συναφή πεδία, όπως η αρχαία γραμματεία, η παπυρολογία, η
κωδικολογία κ.ά.
Ο
Γιάννης Ασσαέλ αποφοίτησε το 2013 από το Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του
Πανεπιστημίου Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στα
βρετανικά πανεπιστήμια Imperial
και Οξφόρδης, όπου και κάνει σήμερα το διδακτορικό του στο Τμήμα Επιστήμης των
Υπολογιστών, με αντικείμενο τη μηχανική μάθηση. Παράλληλα, από το 2015 είναι
ερευνητής της Deep
Mind στο πεδίο της
τεχνητής νοημοσύνης. Για να γνωρίσετε καλύτερα το νέο σύστημα «Πυθία»
πατήστε εδώ.
Πηγές:
https://arxiv.org/abs/1910.06262
- http://www.cs.ox.ac.uk/news/1741-full.html
- https://www.archaiologia.gr/blog/2019/10/22/
