Η
σύντομη εξαφάνιση της ζωής ίσως είναι ο κανόνας στο σύμπαν. CSIRO's
Parkes radio telescope will search for alien civilisations, as part of the $100
Million Breakthrough Listen project. Credit: Wayne England
Η
αναζήτηση εξωγήινης ζωής αποτελεί μία από τις πιο εντυπωσιακές προσπάθειες του
ανθρώπου. Oι επιστήμονες έχουν εντοπίσει μέχρι σήμερα
δεκάδες εξωπλανήτες, ενώ μη επανδρωμένα διαστημόπλοια βρήκαν ίχνη νερού σε
αρκετούς ακόμη πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.
Γιατί
όμως έως τώρα δεν έχει βρεθεί ούτε καν ένας μικροοργανισμός έξω από τη Γη; Σύμφωνα
με αστροβιολόγους από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας (ANU), η απάντηση είναι πως η ζωή που τυχόν
αναπτύχθηκε σε άλλους «κόσμους» είχε μικρή διάρκεια, με συνέπεια να εξαφανισθεί
σύντομα.
Στόχος
των αστροβιολόγων ήταν να μελετήσουν τις συνθήκες υπό τις οποίες θα μπορούσαν
να δημιουργηθούν έμβιοι οργανισμοί. Έτσι, συνειδητοποίησαν ότι, κατά κανόνα,
στους περισσότερους πλανήτες οι οργανισμοί που ενδεχομένως «φιλοξένησαν» δεν
κατάφεραν να επιβιώσουν για πολύ, λόγω είτε της υπερβολικά υψηλής είτε της
υπερβολικά χαμηλής θερμοκρασίας.
Dr Aditya Chopra.
Credit: Stuart Hay, ANU.
«Το σύμπαν πιθανότατα βρίθει κατοικήσιμων
πλανητών, με συνέπεια πολλοί επιστήμονες να πιστεύουν πως το ίδιο ισχύει και με
τις εξωγήινες μορφές ζωής», λέει ο Δρ Αντίτια Τσόπρα από το ANU και
επικεφαλής συντάκτης του άρθρου της ομάδας, το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Astrobiology.
«Η ζωή όμως είναι εξαιρετικά εύθραυστη στα
πρώτα στάδια δημιουργίας της. Επομένως, πιστεύουμε πως σπάνια έχει καταφέρει να
εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καταφέρει να επιβιώσει».
«The Case for a Gaian Bottleneck: The
Biology of Habitability», Aditya Chopra
and Charles H. Lineweaver.
Με
βάση τη μελέτη των αστροβιολόγων, τα περισσότερα πλανητικά περιβάλλοντα είναι
αρχικά ασταθή. Για να μπορέσει η ζωή να ευδοκιμήσει σε έναν πλανήτη, θα πρέπει
οι πρώτοι μικροοργανισμοί που θα δημιουργηθούν να ρυθμίσουν τις συγκεντρώσεις
των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, όπως των υδρατμών και του
διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να σταθεροποιηθεί η θερμοκρασία στην επιφάνεια.
Περίπου
πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια, ενδεχομένως μαζί με τη Γη να ήταν κατοικήσιμοι
και η Αφροδίτη με τον Άρη. Παρ’ όλα αυτά, 1 δισεκατομμύριο χρόνια αργότερα, το
περιβάλλον της Αφροδίτης είχε μετατραπεί σε μια υπέρθερμη «κόλαση», ενώ
αντίθετα οι θερμοκρασίες στον Άρη είχαν μειωθεί δραστικά.
Έτσι,
αν τυχόν είχαν αναπτυχθεί μικρόβια στην Αφροδίτη και τον Άρη, δεν κατάφεραν να
σταθεροποιήσουν το περιβάλλον στους δύο αυτούς πλανήτες. Σε αντίθεση με τη Γη,
όπου η ζωή έπαιξε κομβικό ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος.
Με
αυτή τη θεωρία, σύμφωνα με τον Τσόπρα, λύνεται ένα μυστήριο. «Το γεγονός ότι δεν έχουμε ακόμη εντοπίσει
ίχνη εξωγήινων οργανισμών ίσως οφείλεται λιγότερο στη μικρή πιθανότητα
ανάπτυξης ζωής σε άλλους πλανήτες, και περισσότερο με το ότι είναι σπάνιο να
καταφέρουν τέτοιες μορφές ζωής να ρυθμίσουν το πλανητικό κλίμα», σημειώνει.
Φαίνεται
πως είναι άφθονοι στο σύμπαν οι βραχώδεις πλανήτες, στους οποίους υπάρχει νερό
και πηγές ενέργειας που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία νοήμονος ζωής.
Τότε,
όπως είχε αναρωτηθεί ήδη από τη δεκαετία του 1950 ο διάσημος φυσικός Ενρίκο
Φέρμι, γιατί δεν έχουμε βρει ίχνη τους;
Image: Early
Abiotic Feedbacks. During the first billion years after the formation of Earth
(or of Earth-like planets), abiotic positive feedbacks (left) can lead to
runaway surface temperatures outside the habitable range (both too hot and too
cold). These positive feedbacks lead to the loss of liquid water [either from
hydrogen escape to space or condensation into ice. Abiotic negative feedbacks
(right) have been invoked to stabilize surface temperatures, but they may not
be significant in the first billion years, hence the dashed lines and the
question marks. As life evolves, it can strengthen or weaken these initially
abiotic geochemical feedback loops and turn them into biogeochemical cycles and
feedback loops. Evolving life can insert itself into these feedbacks at the
points labeled A, B, C, and D. Credit: Aditya Chopra and Charles
Lineweaver/ANU.
Με
βάση τη νέα θεωρία, η απάντηση στο παράδοξο Φέρμι, όπως είναι γνωστό το
παραπάνω ερώτημα, είναι πως οι μικροοργανισμοί που εμφανίζονται σε πλανήτες του
σύμπαντος κατά κανόνα εξαφανίζονται πολύ σύντομα.
Πηγή: Κώστας Δεληγιάννης – naftemporiki.gr – www.anu.edu.au
