Αρχαία Κρηστωνία. Ancient Crestonia

Γενική Άποψη από τον αρχαιολογικό χώρο του Παλατιανού.

Το αρχαίο Ίωρον αποτελεί το βορειότερο οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο στη Μακεδονία, με συνεχή κατοίκηση από την εποχή Σιδήρου (10ος αι. π.Χ.) μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια (3ος αι. μ.Χ.). Στο χώρο του Παλατιανού τοποθετείται ένα από τα αστικά κέντρα της αρχαίας Κρηστωνίας, το αρχαίο Ίωρον. Η πόλη εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο, ενώ εκεί βρισκόταν και το φημισμένο στην Κρηστωνία Ιερό του θεού Διονύσου.

Η ιστορία της αρχαίας Κρηστωνίας είναι περισσότερο γνωστή από την περίοδο που αυτή εντάσσεται και ακολουθεί την εξελικτική πορεία του μακεδονικού κράτους (479 π.Χ.). Παρά τη μεγάλη της έκταση στο ανατολικότερο τμήμα της πεδιάδας του Αξιού, λίγα αστικά κέντρα αναπτύχθηκαν στην περιοχή αυτή. Πρόκειται για τις πόλεις των Κλιτών, της Μορρύλου, των Βραγυλών και του Ιώρου. Η πόλη του Ιώρου ήταν γνωστή για τη στρατηγική της θέση που εξασφάλιζε τον έλεγχο των διαβάσεων που οδηγούσαν από την Παρορβηλία προς την Κρηστωνία και τη Μυγδονία. Η ταύτιση της πόλης δεν έχει επιβεβαιωθεί επιγραφικά. Ισχυρά επιχειρήματα στηρίζουν, ωστόσο, μια τέτοια υπόθεση, η οποία έχει γίνει αποδεκτή.

Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης της πόλης ανάγονται στον 8ο αι. π.Χ., ενώ τα αρχαιολογικά δεδομένα αποδεικνύουν, ότι ο γεωμετρικός οικισμός συνεχίζει τη ζωή του και στην αρχαϊκή εποχή. Η ιστορία του Ιώρου, όμως, αρχίζει από τον 4ο αι. π.Χ. Δύο διαπιστωμένες κύριες οικοδομικές φάσεις οριοθετούν τη ζωή της πόλης. Η πρώτη περίοδος ξεκινά τον 4ο αι. και φτάνει μέχρι τα μέσα του 1ου αι. π.Χ., όταν για κάποιο λόγο καταστρέφεται. Μετά το γεγονός αυτό, ανοικοδομείται πάνω στα ερείπια, αναπτύσσεται και γνωρίζει μεγάλη ακμή από τον 1ο αι. μ.Χ. μέχρι και τον 3ο αι. μ.Χ., όταν και πάλι καταστρέφεται για δεύτερη φορά.

Η γεωργία και η κτηνοτροφία ήταν η κύρια απασχόληση των κατοίκων του Ιώρου, αλλά ένα άλλο τμήμα του πληθυσμού ζούσε από το εμπόριο και τη βιοτεχνία. Στην πόλη υπήρχαν εργαστήρια μετάλλων και τα νομίσματα που βρέθηκαν από διάφορες μακεδονικές πόλεις αποδεικνύουν τις σχέσεις που είχε ανπτύξει το Ίωρον με άλλες περιοχές. Εκεί βρισκόταν και το φημισμένο ιερό της Κρηστωνίας, αφιερωμένο στο θεό Διόνυσο.

Οι ανασκαφές στην περιοχή άρχισαν το 1960 με την ανακάλυψη τεσσάρων μαρμάρινων αγαλμάτων και στη συνέχεια με την αποκάλυψη ταφικού ηρώου στην πόλη και τμημάτων κατοικιών και ενός διθάλαμου τάφου. Η πόλη με το νεκροταφείο της απλωνόταν σε δύο λόφους στη θέση Τορτσέλι, στις λοφοσειρές του ορεινού όγκου των Κρουσίων.

Η θέση επέτρεπε τον έλεγχο του περάσματος που οδηγούσε από την Κρηστωνία στην Παρορβηλία και Σιντική και σήμερα από το Κιλκίς στην Κερκίνη και στο νομό Σερρών.

Η γεωγραφική της θέση στην είσοδο ορεινής διόδου επεξηγεί και το όνομα της (Ιωρός σημαίνει φρουρός). Στην περιοχή λατρευόταν ο Θεός Διόνυσος και αυτό πιστοποιείται από τα αγάλματα του θεού που βρέθηκαν εκεί. Πρόκειται για ένα ολόσωμο άγαλμα του θεού με δορά πάνθηρα δίπλα σε έναν κορμό δέντρου στον οποίο ήταν τυλιγμένο ένα φίδι και κεφάλι ενός άλλου αγάλματος του θεού στεφανωμένου με κισσόφυλλα.

Αρχαία νομίσματα από το Βερτίσκο, βουνό στα βόρεια του νομού Θεσσαλονίκης. Πρόκειται πιθανότατα για νομίσματα των πόλεων της Κρηστωνίας, αρχαία επαρχία της Μακεδονίας. Νομίσματα από το αρχαίο βασίλειο της Βισαλτίας στη Μακεδονία. Médailles primitives frappées dans le mont Bertiscus. Médaillesde Trailium wille de la Bisaltique.

Θεοί και θνητοί ξεπροβάλλουν ακρωτηριασμένοι, και μας δηλώνουν εναγωνίως την παρουσία τους. Αρχαία Κρηστωνία, η γη της υγείας, της ευθυμίας και του εμπορίου. Ένας ακόμη αρχαιολογικός χώρος, τεράστιας ιστορικής σημασίας, στα αζήτητα.

Αντίγραφα των τεσσάρων αγαλμάτων κοσμούν ήδη το χώρο του ηρώου ρωμαϊκής εποχής που αποκαλύφθηκε το 1961. Τα πρωτότυπα αγάλματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Κιλκίς και χρονολογούνται στο 2ο αιώνα μ.χ.

Μια μικρή περιήγηση στην γη της αρχαίας Κρηστωνίας, παρέα με τον συγγραφέα Γιώργο Εχέδωρο.

Μια αληθινή ιστορία «επαφής τρίτου τύπου». The True Story of a 1967 “Contact” Incident

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα για την ανθρωπότητα θα είναι ο εντοπισμός νοήμονος ζωής αλλού στο Σύμπαν.

Μια τέτοιου είδους «επαφή» είναι σίγουρο πως θα έχει πρωτοφανείς συνέπειες στην ανθρώπινη κουλτούρα, την κοινωνία και την τεχνολογία. Το πώς πρέπει να διαχειριστούμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο έχει συζητηθεί ευρέως. Η διεθνής κοινότητα κατέληξε σε ένα Πρωτόκολλο Εντοπισμού το 1990, το οποίο καθορίζει τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει μια ερευνητική ομάδα σε περίπτωση επαφής.

Σήμερα, ο Άλαν Πένι, από το Πανεπιστήμιο St. Andrews στη Σκοτία, αφηγείται ένα πραγματικό περιστατικό, κατά το οποίο πιθανολογήθηκε -αλλά εν τέλει διαψεύστηκε- η ύπαρξη επαφής με έναν εξωγήινο νοήμονα πολιτισμό. Ο Πένι συγκεντρώνει τις ιστορίες των πρωταγωνιστών για να δείξει πώς διαχειρίστηκαν την κατάσταση στο ερευνητικό κέντρο (SETI).

Τhis all-sky map shows the positions and names of 16 new pulsars (yellow) and eight millisecond pulsars (magenta) studied using Fermi's LAT. The famous Vela, Crab, and Geminga pulsars (right) are the brightest ones Fermi sees. The pulsars Taz, Eel, and Rabbit have taken the nicknames of nebulae they are now known to power. The Gamma Cygni pulsar resides within a supernova remnant of the same name. Credit: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration

Το εν λόγω γεγονός συνέβη το 1967 και είναι εκείνο που οδήγησε στη σπουδαία ανακάλυψη των πάλσαρ, των περιστρεφόμενων αστέρων νετρονίων που παράγουν σταθερά ραδιοκύματα. Επικεφαλής της ομάδας που έκανε την ανακάλυψη ήταν ο Αντονι Χιούις, ο οποίος αργότερα κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για τη συγκεκριμένη έρευνα.

Jocelyn Bell Burnell at PhysCon 2012. (Photo credit: Spherical Bull)

Η υπόθεση διαρκεί πάνω από 6 μήνες. Τον Αύγουστο του 1967 η Τζόσελιν Μπελ Μπουρνέλ, μέλος της ερευνητικής ομάδας, παρατήρησε μια σειρά σταθερών σημάτων από το Διάστημα. Σχεδόν αμέσως η ομάδα έλαβε σοβαρά υπόψη το ενδεχόμενο τα σήματα αυτά να εκπέμπονται από «μικρά πράσινα ανθρωπάκια», όπως αποκαλούσαν αστειευόμενοι τους εξωγήινους.

This movie shows one cycle of pulsed gamma rays from the Vela pulsar as constructed from photons detected by Fermi's Large Area Telescope. The movie includes data from August 4 to Sept. 15, 2008. The bluer color in the latter part of the pulse indicates the presence of gamma rays with energies exceeding a billion electron volts. For comparison, visible light has energies between two and three electron volts. Credit: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration

Τον Δεκέμβριο επιβεβαίωσαν την ανακάλυψη χρησιμοποιώντας ένα άλλο τηλεσκόπιο και η Μπελ κατέγραψε το ακριβές σημείο της πηγής των σημάτων. Πριν περάσουν πολλές ημέρες, βρήκε μια δεύτερη πηγή σημάτων και, στα μέσα του Ιανουαρίου, μια τρίτη και μια τέταρτη πηγή. Έως τότε όμως η ομάδα είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο τα σήματα αυτά να προέρχονται από εξωγήινους και τελικώς κατέληξε στην εξήγηση των πάλσαρ.

Όλο αυτό το διάστημα και έως ότου βεβαιωθεί ότι δεν λαμβάνει σήματα από «μικρά πράσινα ανθρωπάκια», η ομάδα συζήτησε τις επιπτώσεις που θα υπήρχαν εάν το σήμα είχε σταλεί από μια τεχνητή πηγή, δηλαδή από «εξωγήινους», πώς θα μπορούσαν να ελέγξουν ένα τέτοιο συμπέρασμα και πώς θα το ανακοίνωναν. Επίσης, συζήτησαν τους κινδύνους που κρύβει μια τέτοια ανακάλυψη και την πιθανότητα κάποιος να θέλει να απαντήσει στα σήματα αυτά! Ατέρμονοι προβληματισμοί. Ο Πένι σημειώνει πως η διεθνής κοινότητα δεν έχει συμφωνήσει ακόμα σε ένα Πρωτόκολλο Απάντησης, επειδή οι απόψεις για το αν μια τέτοια κίνηση θα ήταν αποδεκτή ή επικίνδυνη διίστανται…

Μυστηριώδες υπέρλαμπρο σουπερνόβα. Super-bright supernova hints at dark lens

Dark matter around clusters like this could act as a gravitational lens. NGC 5477 - (Credit: NASA/ESA/Hubble)

Πριν από δύο χρόνια εντοπίστηκε στα βάθη του Σύμπαντος ένας υπερκαινοφανής αστέρας. Πρόκειται για ένα εξαιρετικής λαμπρότητας σουπερνόβα η ύπαρξη του οποίου καλύπτεται με μυστήριο.

Το σουπερνόβα

Ένας υπερκαινοφανής αστέρας τύπου 1a. Το PS1-10afx έχει 10-20 φορές μεγαλύτερη λαμπρότητα.

Ο PS1-10afx βρίσκεται στην ασύλληπτη απόσταση των 9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από εμάς και οι ερευνητές τον μελετούν όλο αυτό διάστημα προσπαθώντας να αποκαλύψουν την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά του. Μέχρι πριν λίγο καιρό οι ειδικοί πίστευαν ότι ανήκει στην κατηγορία των σουπερνόβα τύπου 1a και απλά είναι ένα ιδιαίτερο μέλος τους μιας και είναι 10-20 φορές πιο λαμπρός από τους υπερκαινοφανείς αστέρες 1a.

Το μυστήριο

Επιστήμονες του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian που μελετούν το άστρο PS1-10afx υποστηρίζουν δεν βρίσκουν κανένα στοιχείο που να εξηγεί την αυξημένη λαμπρότητα του. Όπως αναφέρουν προσπάθησαν να εντοπίσουν κάποιες πιθανές κοσμικές πηγές που ίσως λειτουργούσαν ενισχυτικά στη φωτεινότητα του PS1-10afx. Μια συνήθης πηγή αύξησης της φωτεινότητας ενός διαστημικού σώματος σε κάποιον μακρινό παρατηρητή (όπως εμείς στην προκειμένη περίπτωση) είναι το φως γαλαξιακών σμηνών που «μπλέκεται» με εκείνο του αντικειμένου-στόχου ενισχύοντας έτσι τη λαμπρότητά του.

Οι ερευνητές δεν κατάφεραν να βρουν ούτε γαλαξιακά σμήνη ούτε κάποια άλλη πιθανή πηγή ενίσχυσης της λαμπρότητας του PS1-10afx. Έτσι, όπως αναφέρουν, το συγκεκριμένο σουπερνόβα δεν φαίνεται να ανήκει ούτε στην κατηγορία 1a ούτε σε κάποια άλλη κατηγορία υπερκαινοφανών αστέρων. Τονίζουν ότι πρέπει η επιστημονική κοινότητα να ασχοληθεί επισταμένα με το PS1-10afx για να αποκαλυφθεί η πηγή του μυστηρίου αφού έτσι μπορεί να  μάθουμε νέα άγνωστα στοιχεία για τους υπερκαινοφανείς αστέρες. Η μελέτη δημοσιεύεται στο διαδικτυακό αρχείο επιστημονικών προδημοσιεύσεων «arxiv.org»

Τα σπάνια 1a

Τα σουπερνόβα τύπου 1a, είναι η σπανιότερη κατηγορία υπερκαινοφανών αστέρων. Προκύπτουν όταν η μάζα ενός συρρικνωμένου και παγωμένου λευκού νάνου αυξάνεται σε κρίσιμο σημείο. Οι αστροφυσικοί δεν γνωρίζουν πώς ακριβώς συντελείται αυτό το φαινόμενο, θεωρούν όμως ότι κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει με δυο τρόπους: είτε ο λευκός νάνος αυξάνει τη μάζα του αργά, απορροφώντας αέρια από έναν κοντινό του κόκκινο γίγαντα είτε την αυξάνει γρήγορα, διαλύοντας έναν μικρότερο λευκό νάνο σε κοντινή τροχιά.