Όλγα Τοκάρτσουκ και Πέτερ Χάντκε οι νικητές των Νόμπελ Λογοτεχνίας 2018 και 2019. Olga Tokarczuk and Peter Handke win Nobel prizes in literature

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2018 απονέμεται στην Πολωνή Όλγκα Τοκάρτσουκ για το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2019 στον αυστριακό Πέτερ Χάντκε. The winners of the 2018 and 2019 Nobel prizes in literature, Olga Tokarczuk and Peter Handke. Composite: Roberto Ricciu; Barbara Gindll/Getty

Ο Αυστριακός Πέτερ Χάντκε τιμήθηκε σήμερα με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2019, ενώ εκείνο του 2018, που δεν είχε δοθεί πέρυσι, δόθηκε στην Πολωνή συγγραφέα Όλγκα Τοκάρτσουκ, ανακοινώθηκε από τη Σουηδική Ακαδημία στη Στοκχόλμη. Πρόκειται για το έκτο Νόμπελ Λογοτεχνίας της Πολωνίας και το δεύτερο της Αυστρίας.

Φέτος δόθηκαν δύο Νόμπελ Λογοτεχνίας καθώς η απονομή του περυσινού βραβείου ακυρώθηκε έπειτα από ένα σκάνδαλο που είχε ως αποτέλεσμα την καταδίκη του συζύγου ενός μέλους της Ακαδημίας για βιασμό.

Στο μεταξύ, ο οργανισμός έχει διορίσει νέα μέλη και αναμόρφωσε μερικούς από τους κανονισμούς του έπειτα από μια σπάνια παρέμβαση του προϊσταμένου της Ακαδημίας, του βασιλιά της Σουηδίας.

Peter Handke was honored for “influential work that with linguistic ingenuity has explored the periphery and the specificity of human experience.” Credit: Francisco Leong/Agence France-Presse — Getty Images

Ο Χάντκε, 76 ετών, κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2019 για «μια επιδραστική εργασία η οποία με γλωσσική επινοητικότητα διερεύνησε την περίμετρο και την ιδιαιτερότητα της ανθρώπινης εμπειρίας», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Ακαδημία.

Ο Χάντκε καθιερώθηκε ως ένας από τους πιο επιδραστικούς συγγραφείς στην Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ανέφερε η Ακαδημία, με ένα έργο που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων μυθιστορήματα, δοκίμια και θεατρικά έργα. Είναι επίσης γνωστός ως συν-σεναριογράφος της πολυβραβευμένης από τους κριτικούς ταινίας «Τα φτερά του έρωτα» (1987) του Βιμ Βέντερς.

Γεννημένος το 1942 στην Καρινθία της Αυστρίας, από μητέρα σλοβενικής καταγωγής και πατέρα Γερμανό στρατιώτη, ο Πέτερ Χάντκε σπούδασε νομικά στο Γκρατς, αλλά διέκοψε τις σπουδές του το 1966, όταν δημοσίευσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Σφήκες». Την ίδια χρονιά ανέβηκε στη Φρανκφούρτη σε σκηνοθεσία Κλάους Πάιμαν το θεατρικό του «Βρίζοντας το κοινό».

Παραγωγικός συγγραφέας, ο Χάντκε δημοσίευσε έκτοτε δεκάδες μυθιστορήματα, νουβέλες και θεατρικά έργα και θεωρείται ένας από τους «κλασικούς μοντέρνους συγγραφείς» του 20ού αιώνα. Μετέφρασε επίσης ξένους συγγραφείς στα γερμανικά, μεταξύ άλλων τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. Τάχθηκε κατά της διάλυσης της πρώην Γιουγκοσλαβίας και κυρίως κατά της αποκλειστικής ενοχοποίησης των Σέρβων για τον πόλεμο. Για το έργο του τιμήθηκε με τα βραβεία Μπύχνερ (1973) και Κάφκα (1979).

Ο Χάντκε αγαπήθηκε στη χώρα μας και πολλά έργα του μεταφράστηκαν ή μεταφέρθηκαν στη σκηνή. Η παρουσία του στα ελληνικά είναι αδιάλειπτη από τη δεκαετία του 1980. Κυκλοφορούν περίπου είκοσι έργα του, από διάφορους εκδότες, με τελευταία τη νουβέλα «Η μεγάλη πτώση» (Εστία, 2018).

The Polish writer Olga Tokarczuk won the 2018 Nobel Prize for Literature “for a narrative imagination that with encyclopedic passion represents the crossing of boundaries as a form of life.” Credit: Maciek Nabrdalik for The New York Times

Το βραβείο για το 2018 κέρδισε η Τοκάρτσουκ για μια «αφηγηματική φαντασία η οποία με βαθύ πάθος συμβολίζει την υπέρβαση των ορίων ως μορφή ζωής».

Η Τοκάρτσουκ, 57 ετών, σπούδασε ψυχολογία και εργάστηκε ως ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια προτού εκδώσει το πρώτο της μυθιστόρημα το 1993. Από τότε έχει γράψει μια σειρά από στέρεα και ποικίλα έργα και το μυθιστόρημά της «Flights» της χάρισε πέρυσι το βραβείο Man Booker International Prize. Ήταν η πρώτη συγγραφέας από την Πολωνία που κέρδισε το βραβείο αυτό.

Προκάλεσε αντιπαράθεση στην Πολωνία αγγίζοντας τις σκοτεινές πλευρές του παρελθόντος της χώρας που είναι αντίθετες με την εκδοχή της ιστορίας την οποία προωθεί το κυβερνών στην Πολωνία εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS).

Η γραφή της συνδυάζει ιστορία και μυθοπλασία, αξιοποιεί αφηγηματικά στοιχεία της λαϊκής παράδοσης και αντανακλά την προσήλωσή της στον Καρλ Γιουνγκ. Ως ακτιβίστρια των Πρασίνων και αντεθνικίστρια, έγινε στόχος ακραίων στοιχείων με αφορμή το πολυσέλιδο μυθιστόρημα της, «Τα βιβλία του Ιακώβ» (2014).

Στα ελληνικά κυκλοφορεί το μυθιστόρημά της «Το Αρχέγονο και άλλοι καιροί» (μτφ. Αλεξάνδρα Δ. Ιωαννίδου, Καστανιώτης, 2017).

Πηγές: https://www.nobelprize.org - https://www.nytimes.com/2019/10/10/books/nobel-literature.html - https://www.kathimerini.gr/1046478/article/epikairothta/kosmos/olga-tokartsoyk-kai-peter-xantke-oi-nikhtes-twn-nompel-logotexnias-2018-kai-2019