Louis Welden
Hawkins (1849–1910), Solitude (c
1890), oil on canvas, 57 x 26.5 cm, Private collection. Wikimedia Commons. Η επιθυμία για
κοινωνικές επαφές έχει την ίδια νευροβιολογική βάση με την επιθυμία για τροφή. Since
the coronavirus pandemic began in the spring, many people have only seen their
close friends and loved ones during video calls, if at all. A new study from
MIT finds that the longings we feel during this kind of social isolation share
a neural basis with the food cravings we feel when hungry.
Εν
μέσω του δεύτερου lockdown, οι περισσότεροι από εμάς έχουν αντιληφθεί τι εστί
κοινωνική απομόνωση και μοναξιά. Πώς όμως αντιδρά ο εγκέφαλος σε αυτές τις
καταστάσεις;
Νέα
μελέτη του ΜΙΤ, ίσως η πρώτη που εξετάζει το θέμα, διαπιστώνει ότι η επιθυμία
για κοινωνικές συναναστροφές έχει την ίδια νευροβιολογική βάση με την επιθυμία
για φαγητό.
Οι
ερευνητές αναφέρουν στην επιθεώρηση Nature ότι η περιοχή του εγκεφάλου που
ενεργοποιείται όταν ένας πεινασμένος βλέπει ένα πιάτο μακαρόνια φωτίζεται και
όταν βλέπουμε μια παρέα ανθρώπων να διασκεδάζει ενώ εμείς μένουμε απομονωμένοι.
«Οι
άνθρωποι που αναγκάζονται να απομονωθούν λαχταρούν τις κοινωνικές
αλληλεπιδράσεις με τον ίδιο τρόπο που ένας πεινασμένος άνθρωπος λαχταρά την
τροφή» λέει η Ρεμπέκα Σαξ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
«Τα
ευρήματά μας στηρίζουν την ιδέα ότι οι θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι
βασική ανθρώπινη ανάγκη, και ότι η οξεία μοναξιά είναι μια ανεπιθύμητη
κατάσταση που κινητοποιεί τους ανθρώπους να αποκαταστήσουν αυτό που λείπει,
όπως συμβαίνει και στην πείνα» εξηγεί η καθηγήτρια Γνωστικών Επιστημών στο
Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης.
Πείραμα
απομόνωσης
The researchers
found that after one day of total isolation, the sight of people having fun
together activates the same brain region that lights up when someone who hasn’t
eaten all day sees a picture of a plate of cheesy pasta. Credit: Christine Daniloff/MIT
Τα
δεδομένα της μελέτης συγκεντρώθηκαν τη διετία 2018-19, πολύ πριν εμφανιστεί ο
κοροναϊός της πανδημίας. Η εργασία εντάσσεται σε ευρύτερη ερευνητική προσπάθεια
που διερευνά το πώς το κοινωνικό στρες επηρεάζει την ανθρώπινη συμπεριφορά.
«Θέλαμε
να δούμε αν μπορούσαμε να προκαλέσουμε πειραματικά ένα είδος κοινωνικού στρες.
Είναι μια πιο δραστική παρέμβαση από ό,τι είχε επιχειρηθεί ως σήμερα» λέει η δρ
Σαξ.
Οι
εθελοντές της μελέτης, οι περισσότεροι φοιτητές του ΜΙΤ, κλήθηκαν να μείνουν
για δέκα ώρες μέσα σε ένα δωμάτιο χωρίς παράθυρα. Δεν τους επιτρεπόταν να
χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο, μόνο να ειδοποιούν τους ερευνητές αν χρειάζονταν
κάτι.
Όπως λέει η Σαξ, «έπρεπε να μας ενημερώνουν πότε θα πάνε στην τουαλέτα ώστε να βεβαιωθούμε πρώτα ότι ήταν άδεια. Τους αφήναμε φαγητό στην πόρτα και τους ενημερώναμε με SMS ότι βρισκόταν εκεί για να το πάρουν».
Στον
τομογράφο
Στο
τέλος της 10ωρης απομόνωσης, οι εθελοντές εξετάστηκαν με τη μέθοδο της
λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI), η οποία παρακολουθεί την εγκεφαλική
δραστηριότητα σε πραγματικό χρόνο. Οι συμμετέχοντες έπρεπε πρώτα να μάθουν να
μπαίνουν μόνοι τους στον τομογράφο ώστε να μην απαιτείται η παρουσία γιατρού ή
νοσοκόμας.
Πριν
ή μετά το πείραμα απομόνωσης, σε διαφορετική όμως ημέρα, όλοι οι εθελοντές
υπέμειναν επίσης δέκα ώρες συνεχούς νηστείας. Και σε αυτή την περίπτωση
ακολουθούσε εξέταση στον μαγνητικό τομογράφο.
Την
ώρα της εξέτασης, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να κοιτάξουν εικόνες φαγητών,
εικόνες ανθρώπων σε κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, καθώς και ουδέτερες εικόνες
όπως λουλούδια.
Η
ανάλυση των δεδομένων αποκάλυψε ότι οι εικόνες φαγητών και οι εικόνες
κοινωνικότητας προκαλούσαν παρόμοια ενεργοποίηση της μέλαινας ουσίας, μιας
περιοχής του εγκεφάλου που έχει συνδεθεί με την επιθυμία για τροφή και ναρκωτικά.
Επιπλέον,
ο βαθμός ενεργοποίησης βρέθηκε να σχετίζεται με την ένταση της επιθυμίας για
τροφή ή κοινωνικότητα όπως την βαθμολογούσαν οι εθελοντές.
Σήματα
στέρησης
Thomas Fearnley
(1802–1842), A Terrace in Amalfi in
Moonlight (1834), oil on paper on cardboard, 26 x 30 cm, Nasjonalgalleriet,
Oslo, Norway. Wikimedia Commons. Social isolation — something many people are
experiencing during the COVID-19 pandemic — leaves people’s brains craving
other people, showing that social aspects of a pandemic shouldn’t be ignored.
Η ανάλυση έδειξε ακόμα ότι η αντίδραση κάθε εθελοντή στην απομόνωση ή την νηστεία εξαρτάται από τα προηγούμενα αισθήματά του: οι εθελοντές που ανέφεραν ότι έπασχαν από χρόνια απομόνωση αντιδρούσαν λιγότερο έντονα στις εικόνες κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.
«Στους
ανθρώπους που ανέφεραν ότι η ζωή τους ήταν γεμάτη από ικανοποιητικές κοινωνικές
αλληλεπιδράσεις, η παρέμβασή μας είχε μεγαλύτερη επίδραση» λέει η Σαξ.
Οι
ερευνητές εξέτασαν επίσης τα μοτίβα ενεργοποίησης των νευρώνων σε άλλες
περιοχές του εγκεφάλου, και διαπίστωσαν ότι η πείνα και η απομόνωση
ενεργοποιούν με διαφορετικό τρόπο τον εγκεφαλικό φλοιό και το ραβδωτό σώμα. Το
συμπέρασμα είναι ότι οι περιοχές αυτές εξειδικεύουν την επιθυμία για τροφή ή
κοινωνικότητα, ενώ η μέλαινα ουσία παράγει ένα πιο γενικό σήμα.
Τα
ευρήματα, λέει η ερευνητική ομάδα, ανοίγουν το δρόμο για να απαντηθεί μια
ποικιλία ερωτημάτων, όπως το πώς η κοινωνική απομόνωση επηρεάζει τη συμπεριφορά
και το κατά πόσο οι βιντεοκλήσεις μπορούν να απαλύνουν την αίσθηση κοινωνικής
στέρησης.
Οι
ερευνητές θα εξετάσουν επίσης το εάν οι εγκεφαλικές αντιδράσεις που
καταγράφηκαν στο πείραμα προβλέπουν τις αντιδράσεις των ίδιων εθελοντών στη
διάρκεια της καραντίνας.
Όπως
φαίνεται, για ορισμένους νευροβιολόγους η πανδημία προσφέρει μια καλή
ερευνητική ευκαιρία.
Πηγές: “Acute social isolation evokes
midbrain craving responses similar to hunger” by Livia
Tomova, Kimberly L. Wang, Todd Thompson, Gillian A.
Matthews, Atsushi Takahashi, Kay M. Tye & Rebecca
Saxe. Nature Neuroscience -
https://neurosciencenews.com/hunger-social-isolation-17307 - https://www.in.gr/2020/11/24/b-science/episthmes/gia-ton-anthropino-egkefalo-koinoniki-apomonosi-einai-ena-eidos-peinas/
