Ο ανθρώπινος πολιτισμός σώθηκε στο παρά 5! The solar storm of 2012 that almost sent us back to a post-apocalyptic Stone Age

Αν μας χτυπούσε η ηλιακή καταιγίδα το 2012 ο ανθρώπινος πολιτισμός θα είχε δεχθεί ισχυρό πλήγμα. While you didn’t see it, feel it, or even read about it in the newspapers, Earth was almost knocked back to the Stone Age on July 23, 2012. It wasn’t some crazed dictator with his finger on the thermonuclear button or a giant asteroid that came close to wiping out civilization as we know it, though — no, what nearly ended us was a massive solar storm. Almost two years ago to the day, our most bounteous and fantastical celestial body — the Sun — kicked out one of the largest solar flares and coronal mass ejections ever recorded. And it missed Earth by a whisker. “If it had hit, we would still be picking up the pieces,” says Daniel Baker, who led the research into the massive solar storm.

Μερικά πράγματα είναι καλύτερα να τα μαθαίνεις εκ των υστέρων - αν και όταν τα μαθαίνεις. Η Γη γλύτωσε παρατρίχα μια σοβαρή καταστροφή το 2012, όταν μια τεράστια ηλιακή "καταιγίδα" πέρασε ξυστά από τον πλανήτη μας, όπως αποκάλυψαν τώρα οι επιστήμονες. Αν είχε "χτυπήσει" τη Γη, η ζωή δεν θα ήταν πια αυτή που ξέρουμε και ο ανθρώπινος πολιτισμός θα είχε γυρίσει στον 18ο αιώνα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις επιστημόνων της NASA.

Το συμβάν

This handout image provided by Nasa, taken Sunday night, Jan. 22, 2012, shows a solar flare erupting on the Sun's northeast hemisphere.

Στις 23 Ιουλίου 2012, ο Ήλιος, μετά από μία εκτίναξη στεμματικής μάζας, έστειλε προς την κατεύθυνση του πλανήτη μας μια πανίσχυρη μαγνητική "καταιγίδα", με ταχύτητα 3.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, η οποία στο «τσακ» δεν βρήκε τον στόχο της. Η NASA ανακοίνωσε ότι επρόκειτο για την ισχυρότερη ηλιακή καταιγίδα των τελευταίων 150 ετών και είχε τη δυνατότητα να «ταρακουνήσει» για τα καλά τον σύγχρονο πολιτισμό. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για δύο διαδοχικές εκτινάξεις στεμματικής μάζας με χρονική απόσταση μόλις δέκα έως 15 λεπτών, με αποτέλεσμα το φαινόμενο να έχει ασυνήθιστη συνδυασμένη ένταση.

«Αν η ηλιακή έκρηξη είχε συμβεί μόνο μια εβδομάδα νωρίτερα, η Γη θα είχε βρεθεί ακριβώς στη γραμμή του πυρός», δήλωσε ο καθηγητής ατμοσφαιρικής και διαστημικής φυσικής του Πανεπιστημίου του Κολοράντο Ντάνιελ Μπέικερ. Ελάχιστοι κάτοικοι της Γης πήραν τότε είδηση τι συνέβη - ή τι θα μπορούσε να είχε συμβεί.

Οι προηγούμενες εμπειρίες

Η "καταιγίδα" έπληξε τη διαστημοσυσκευή STEREO-A, το ηλιακό παρατηρητήριο της NASA. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες ανέλυσαν τα δεδομένα που εστάλησαν στη Γη και συμπέραναν ότι, αν ο πλανήτης μας είχε «χτυπηθεί» τότε, θα επρόκειτο για το χειρότερο συμβάν από την ηλιακή καταιγίδα του 1859 (γνωστή και ως «συμβάν Κάρινγκτον»), όταν το σέλας που είχε προκληθεί, ήταν ορατό νότια μέχρι την Ταϊτή στον Ειρηνικό, ενώ το «διαδίκτυο» της Βικτωριανής εποχής, το τηλεγραφικό δίκτυο, είχε βγει εκτός λειτουργίας. Το συμβάν του 2012 ήταν επίσης διπλάσιας έντασης από αυτήν που έπληξε το Κεμπέκ του Καναδά το 1989, προκαλώντας καθολικό «μπλακ-άουτ».

«Είμαι πεπεισμένος περισσότερο από ποτέ ότι η Γη και οι κάτοικοί της ήταν απίστευτα τυχεροί, όταν συνέβη η ηλιακή έκρηξη του 2012», δήλωσε ο Ντάνιελ Μπέικερ. «Αν είχαμε χτυπηθεί, ακόμη θα μαζεύαμε τα κομμάτια», πρόσθεσε και προειδοποίησε ότι η ανθρωπότητα πρέπει να προετοιμαστεί καλύτερα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Οι επιπτώσεις

A less threatening solar storm on the Sun. Photograph: Nasa/AP

Μία μελέτη της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ εκτίμησε πρόσφατα ότι μια "καταιγίδα" ανάλογη εκείνης του 1859 θα είχε κοστίσει πάνω από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία (20 φορές περισσότερα από τις ζημιές του τυφώνα «Κατρίνα») και θα είχε προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές σε κάθε είδους υποδομές και υπηρεσίες, που θα χρειάζονταν πολλά χρόνια για να αποκατασταθούν.

Μια τέτοια ηλιακή καταιγίδα μπορεί να επιφέρει εκτεταμένες και όχι εύκολα αποκαταστάσιμες διακοπές του ηλεκτρικού ρεύματος (βγαίνουν εκτός λειτουργίας οι μετασχηματιστές των ηλεκτρικών δικτύων), κατάρρευση ζωτικών συστημάτων επικοινωνιών και GPS, ζημιές στα συστήματα ύδρευσης - αποχέτευσης (που βασίζονται συνήθως σε ηλεκτρικές αντλίες), διάφορα επικίνδυνα προβλήματα ασφάλειας κ.α.

Η ηλιακή δραστηριότητα, που επηρεάζει καθοριστικά τον διαστημικό καιρό, είναι ένα σύνθετο φαινόμενο. Περιλαμβάνει τις ηλιακές εκλάμψεις (που στέλνουν ακτίνες-Χ και ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία στη Γη), την εκτόξευση τεράστιων ποσοτήτων φορτισμένων ηλιακών σωματιδίων, ηλεκτρονίων και πρωτονίων (που κάνουν ζημιά στα ηλεκτρονικά συστήματα των δορυφόρων), καθώς και τις εκτινάξεις στεμματικής μάζας, οι οποίες στέλνουν προς τον πλανήτη μας δισεκατομμύρια τόνους μαγνητισμένου νέφους ηλιακού πλάσματος, που πέφτουν πάνω στην "ασπίδα" του γήινου μαγνητικού πεδίου (συνήθως προκαλούν απλώς το θεαματικό σέλας στους πόλους, αλλά ένα απευθείας μαζικό χτύπημα θα ήταν καταστροφικό).

Υπάρχει πιθανότητα 12% μια σούπερ ηλιακή καταιγίδα να χτυπήσει τη Γη μέσα στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με τον φυσικό Πιτ Ράιλι, ο οποίος έκανε τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Space Weather». Η εκτίμηση αυτή βασίζεται σε στατιστική ανάλυση των στοιχείων για τις ηλιακές καταιγίδες κατά τα τελευταία 50 χρόνια.

Δεινόσαυροι ή μήπως… φτερόσαυροι; Earliest dinosaurs may have sported feathers

Η ανακάλυψη του K.zabaikalicus προσφέρει νέα ενδιάφεροντα στοιχεία για την εικόνα των δεινοσαύρων. Early birdiness? This dinosaur from the Jurassic period, shown in an artist's reconstruction, had structures on its skin that resemble the feathers of later flying dinos and birds. Credit: Andrey Atuchin

Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί κάποια είδη δεινοσαύρων που αν και δεν πετούσαν διέθεταν φτερά και κάποια είδη που το σώμα τους ήταν καλυμμένο με πούπουλα. Νέα ευρήματα αλλάζουν άρδην την εικόνα που έχουμε για τους δεινοσαύρους ενισχύοντας την άποψη πολλών ειδικών που πιστεύουν ότι όλοι οι δεινόσαυροι είχαν φτερά ή πούπουλα στο σώμα τους - ή έστω μπορούσαν να βγάλουν. Με απλά λόγια οι δεινόσαυροι ήταν κατά βάση… χνουδωτοί!

Η νέα ανακάλυψη

The locality where Kulindadromeus was found. Photo credit: Th. Hubin/RBINS.

Διεθνής ομάδα επιστημόνων που αποτελούνταν από Βέλγους, Ρώσους, Γάλλους και Βρετανούς ερευνητές ανακάλυψαν στην όχθη του ποταμού Ολόφ της Σιβηρίας τα απολιθώματα ενός μικρού φυτοφάγου δεινόσαυρου, μήκους μόλις ενάμισι μέτρου, που έμοιαζε με γιγάντιο κοτόπουλο χωρίς ράμφος. Το σώμα του ήταν σκεπασμένο από φτερά, αλλά δεν μπορούσε να πετάξει.

Ο δίποδος δεινόσαυρος, που ονομάστηκε Kulindadromeus zabaikalicus, είχε μακριά ουρά, μεγάλα πίσω πόδια, κοντά χέρια και πέντε δυνατά δάχτυλα σε αυτά. Οι ερευνητές βρήκαν στην ίδια περιοχή πολλά κρανία και άλλα οστά, που ανήκαν σε αρκετούς δεινόσαυρους του ίδιου φτερωτού είδους. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Τα συμπεράσματα

Wispy structures that covered part of Kulindadromeus. But are they feathers? From Godefroit et al., 2014.

Ενώ ως τώρα οι επιστήμονες πίστευαν ότι μόνο οι πρώιμοι σαρκοβόροι δεινόσαυροι είχαν φτερά, μετά και τη νέα ανακάλυψη τείνουν πλέον να πιστέψουν ότι όλοι - ή σχεδόν όλοι οι δεινόσαυροι είχαν φτερά, τουλάχιστον όσοι ζούσαν πριν από περίπου 150 έως 160 εκατ. χρόνια. Τώρα αποκαλύπτεται ότι φτερά είχαν και οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι (σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ο Τρικεράτωψ, ο τεράστιος Στεγόσαυρος κ.α.). Τα επόμενα χρόνια, αρκετοί δεινόσαυροι, καθώς εξελίχτηκαν, έχασαν τα φτερά τους ολικά ή μερικά.

Fluffy juvenile Apatosaurus? It’s not out of the realm of possibility. Art by Niroot Puttapipat.

Οι παλαιοντολόγοι εκτιμούν ότι τα φτερά χρησίμευαν στους αρχαίους δεινόσαυρους όχι τόσο για να πετούν, όσο για να διατηρούν ζεστό το σώμα τους, αλλά και για λόγους επίδειξης στο άλλο φύλο (όπως τα σημερινά παγώνια). Χάρη στη θερμομόνωση των φτερών, οι δεινόσαυροι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε πιο κρύα περιβάλλοντα και τις νύχτες. Όταν όμως το σώμα τους μεγάλωσε υπερβολικά, τα φτερά αυτά μετατράπηκαν από πλεονέκτημα σε μειονέκτημα, ζεσταίνοντάς τους υπερβολικά, γι’ αυτό σε μεγάλο βαθμό απαλλάχτηκαν από αυτά.

Τα σημερινά πουλιά εξελίχτηκαν πολύ αργότερα από μία κατηγορία σαρκοβόρων δεινοσαύρων. Το αξιοσημείωτο, όπως είπε ο βέλγος επιστήμων, είναι ότι τα φτερά στον σιβηρικό δεινόσαυρο ανήκουν σε ένα είδος που απέχει πολύ εξελικτικά από εκείνη την ομάδα που «γέννησε» τα πουλιά.

Ουσιαστικά είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτονται φτερά σε δεινόσαυρο, ο οποίος δεν σχετίζεται εξελικτικά με τα μετέπειτα πουλιά. Αυτό ακριβώς οδηγεί στην εκτίμηση ότι τελικά τα φτερά ήσαν πολύ περισσότερο διαδεδομένα από ό,τι πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες. Πάντως θα πρέπει να βρεθούν και άλλα είδη δεινοσαύρων με φτερά για να επιβεβαιωθεί ότι όντως αυτά αποτελούσαν κοινό χαρακτηριστικό τους.

Τα πρώτα ευρήματα

Please welcome the latest member of the growing club of flying dinosaurs, Changyuraptor yangi, pictured here in an artist’s reconstruction. This latest specimen, found in 125-million-year-old sediments in northeastern China, was about 1.2 meters long and is related to a noted group of flying dinosaurs called Microraptor, which has provided important insights into the evolution of powered flight. Credit: STEPHANIE ABRAMOWICZ, DINOSAUR INSTITUTE, NHM

Οι πρώτοι δεινόσαυροι με φτερά είχαν ανακαλυφθεί στην Κίνα στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και όλοι ανήκαν στην κατηγορία των σαρκοβόρων θηροπόδων, που περιλαμβάνει τον τρομερό Τυραννόσαυρο Ρεξ και τον Βελοσιράπτορα, οι οποίοι, κατά πιθανότητα, είχαν και αυτοί φτερά και πούπουλα (γεγονός που έρχεται να αμβλύνει κάπως το τρομερό με λίγη δόση γελοίου…).

The Velociraptor was one of the most cunning dinosaurs to walk the earth. This is the theory of scientists who have studied the fossil remains the creature left behind.  Most Velociraptor skeletons have been determined to date back to the Upper Cretaceous period; however more fossils are found every year from different time periods.  The first Velociraptor dinosaur fossil was discovered by Henry. F. Osborn in Mongolia in 1924; with many more Velociraptor fossils being found in dry desert regions such as China, Russia, and Mongolia.  There have been over 12 full fossil structures discovered as well as over 50 partial fossils found allowing extensive research by thousands of paleontologists and scientists since the first discovery. The Velociraptor is a most fascinating dinosaur due to its start in evolution, its body structure, and its hunting abilities.

Εκτιμάται πλέον ότι ο κοινός πρόγονος όλων των δεινοσαύρων, φυτοφάγων και σαρκοβόρων, ο οποίος έζησε πριν από περίπου 220 έως 240 εκατ. χρόνια, διέθετε φτερά. Οι δεινόσαυροι -χνουδωτοί και μη- εξαφανίστηκαν πριν από 66 εκατ. χρόνια, πιθανώς λόγω πρόσκρουσης ενός μεγάλου αστεροειδούς στη Γη. Τα πουλιά ήταν τελικά οι μόνοι δεινόσαυροι που γλίτωσαν από την μαζική καταστροφή.

Στην Κόρινθο το μεγαλύτερο ηλιακό πλοίο του κόσμου. The largest solar catamaran in the world arrived at the port of Corinthos

Το MS Turanor PlanetSolar έφτασε στην Ελλάδα στο πλαίσιο αρχαιολογικής αποστολής. On Thursday the largest Catamaran in the world, driven exclusively by solar energy docked at the port of Corinthos in Greece. The MS Turanor PlanetSolar arrived in our country in an archaeological mission involving the exploration and surveying of a prehistoric settlement in the sea area of the Argolid Gulf and specifically in the area of Ermionidas. This is a joint archaeological research conducted by the University of Geneva in collaboration with the Swiss School of Archaeology, the Greek Centre for Marine Research and the Department of Underwater Antiquities. The solar boat with a Switzerland flag, will stay for the next three days at the port of Corinthos, and then it will be crossing the Isthmus headed for the bay of Argolis, where the research will take place. Then it will tie at the harbor of Nafplio and finally on Monday the 4th of August it will conclude its journey in Piraeus.

Στο λιμάνι της Κορίνθου έδεσε την Πέμπτη το μεγαλύτερο πλοίο που κινείται αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια, το οποίο είναι επίσης το πρώτο ηλιακό σκάφους που ολοκλήρωσε τον περίπλου της Γης. Το MS Turanor PlanetSolar έφτασε στην Ελλάδα στο πλαίσιο αρχαιολογικής αποστολής.

Ηλιακά «πανιά»

Το MS Turanor PlanetSolar, το μεγαλύτερο ηλιακό Catamaran στον κόσμο, που λειτουργεί αποκλειστικά με ηλιακή ενέργεια και σχεδιάστηκε από το Νεοζηλανδό Craig Loomes, κατά την είσοδό του στο λιμάνι της Κορίνθου, Πέμπτη 24 Ιουλίου 2014. Το σκάφος είναι Ελβετικό, και το πενταμελές προσωπικό του είναι Γάλλοι, όταν δεν υπάρχει ήλιος έχει αυτονομία για 72 ώρες, όταν υπάρχει είναι απεριόριστη, έχει μήκος 31 μέτρα και πλάτος 15 μ. Διαθέτει δύο ηλεκτροκινητήρες και αντλεί ενέργεια από φωτοβολταϊκά πάνελ, τα οποία καλύπτουν μια έκταση 537 τετραγωνικών μέτρων. Η μέση ταχύτητά του είναι 10 χλμ/ώρα (5,3 κόμβοι), όμως μπορεί να ξεπεράσει τα 25 χλμ. ΑΠΕ ΜΠΕ/ΑΠΕ ΜΠΕ/ΒΑΣΙΛΗΣ ΨΩΜΑΣ

Το καταμαράν των 31 μέτρων ανήκει στην ελβετική PlanetSolar SA και χρησιμοποιείται σήμερα ως πλωτό εργαστήριο του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Φωτοβολταϊκών πάνελ που καλύπτουν επιφάνεια 500 τετραγωνικών μέτρων παράγουν συνολική ισχύ 93 kilowatt και τροφοδοτούν τέσσερις ηλεκτρικούς κινητήρες. Το βράδυ, το πλοίο αντλεί ενέργεια από μπαταρίες λιθίου συνολικού βάρους 8,5 τόνων.

Το όνομα Turanor, δανεισμένο από το βιβλίο Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών του Τόλκιν, σημαίνει «Η Δύναμη του Ήλιου».

Το σκάφος καθελκύστηκε το Μάρτιο του 2010 και το Σεπτέμβριο του ίδιου έτους απέπλευσε από το Μονακό για τον περίπλου της Γης. Επέστρεψε στο Μονακό 584 ημέρες αργότερα και έγινε το πρώτο ηλιακό σκάφος που ολοκληρώνει το γύρο του κόσμου.

Η αποστολή

Το Turanor συμμετέχει τώρα σε αρχαιολογική έρευνα στον Αργολικό Κόλπο, έξω από την Ερμιόνη. Η μελέτη διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο Γενεύης σε συνεργασία με την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών και την Εφορεία Ενάλιων Αρχαιοτήτων.

Θα μείνει στην Κόρινθο για τρεις ημέρες και στη συνέχεια θα περάσει τον Ισθμό της Κορίνθου για να φτάσει στον Αργολικό Κόλπο. Αργότερα θα δέσει στο λιμάνι του Ναυπλίου και το απόγευμα της Δευτέρας 4 Αυγούστου θα σταθμεύσει στον Πειραιά. Μικρή ομάδα επισκεπτών θα ξεναγηθεί στο σκάφος το πρωί της Παρασκευής κατά την επίσημη υποδοχή του στην Κόρινθο.

«Αναζητήστε τα μολυσμένα ίχνη των εξωγήινων». To Find Aliens, We Should Look for Industrial, Polluted Wastelands

O εντοπισμός συγκεκριμένων χημικών παραγόντων στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη μπορεί να μας αποκαλύψει την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών. In this artist's conception, the atmosphere of an Earth-like planet displays a brownish haze - the result of widespread pollution. New research shows that the upcoming James Webb Space Telescope potentially could detect certain pollutants, specifically CFCs, in the atmospheres of Earth-sized planets orbiting white dwarf stars. Credit: Christine Pulliam (CfA)

Μια νέα πρόταση στην προσπάθεια αναζήτησης εξωγήινης ζωής κάνουν επιστήμονες του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard-Smithsonian. Μάλιστα η πρόταση αυτή δεν αφορά την αναζήτηση κάποιων απλών μορφών ζωής αλλά τον εντοπισμό ενός προηγμένου εξωγήινου πολιτισμού.

Οι χημικοί «προδότες»

"We consider industrial pollution as a sign of intelligent life, but perhaps civilizations more advanced than us, with their own SETI programs, will consider pollution as a sign of unintelligent life since it's not smart to contaminate your own air," said lead author Henry Lin in Harvard’s statement.

Ήδη με τα υπάρχοντα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια οι επιστήμονες μπορούν να συλλέγουν δεδομένα για τη σύσταση της ατμόσφαιρας των εξωπλανητών που εντοπίζονται στο Σύμπαν. Σε λίγα χρόνια θα λειτουργούν νέα ακόμη πιο ισχυρά τηλεσκόπια που θα μπορούν να συγκεντρώνουν και να αναλύουν ακόμη περισσότερα δεδομένα από τους εξωπλανήτες.

Οι ειδικοί του Harvard –Smithsonian υποστηρίζουν ότι θα πρέπει ανάμεσα στα άλλα οι αστρονόμοι να αναζητούν την παρουσία στην ατμόσφαιρα φθοροχλωρανθράκων μιας ομάδας χημικών οργανικών ενώσεων που είναι γνωστοί και ως χλωροφθοράνθρακες. Η παρουσία αυτών των ενώσεων συνδέεται με ανεπτυγμένο πολιτισμό. Οι φθοροχλωράνθρακες χρησιμοποιούνται ως ψυκτικά, ως διαλύτες αλλά και ως προωθητικά αέρια, τα γνωστά αεροζόλ. Η χρήση φθοροχλωράνθρακων δέχεται έντονη κριτική αφού έχει διαπιστωθεί ότι καταστρέφουν το στρώμα του όζοντος. Οι συγγραφείς της μελέτης αναφέρουν ότι η παρουσία φθοροχλωράνθρακων στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη είναι πολύ πιθανό να ταυτίζεται με την παρουσία ενός προηγμένου πολιτισμού.

Μπορεί να τους βρούμε αλλά να μην υπάρχουν πια!

Οι θιασώτες της θεωρίας σημειώνουν πάντως ότι λόγω της επικινδυνότητας των φθοροχλωράνθρακων κανονικά ένας προηγμένος αλλά… λογικός και με αίσθημα αυτοσυντήρησης πολιτισμός θα πρέπει να έχει φροντίσει και να μην τους χρησιμοποιεί αλλά και να καθαρίσει την ατμόσφαιρα του από αυτούς. Για αυτό όπως αναφέρουν αν εντοπισθεί σε ένα πλανήτη η παρουσία φθοροχλωράνθρακων και μάλιστα σε υψηλά επίπεδα αυτό μπορεί να σημαίνει ότι ο πολιτισμός που τους παρήγαγε δεν υπάρχει πλέον έχοντας καταστραφεί από τις αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης τους.