Δεινόσαυροι ή μήπως… φτερόσαυροι; Earliest dinosaurs may have sported feathers

Η ανακάλυψη του K.zabaikalicus προσφέρει νέα ενδιάφεροντα στοιχεία για την εικόνα των δεινοσαύρων. Early birdiness? This dinosaur from the Jurassic period, shown in an artist's reconstruction, had structures on its skin that resemble the feathers of later flying dinos and birds. Credit: Andrey Atuchin

Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί κάποια είδη δεινοσαύρων που αν και δεν πετούσαν διέθεταν φτερά και κάποια είδη που το σώμα τους ήταν καλυμμένο με πούπουλα. Νέα ευρήματα αλλάζουν άρδην την εικόνα που έχουμε για τους δεινοσαύρους ενισχύοντας την άποψη πολλών ειδικών που πιστεύουν ότι όλοι οι δεινόσαυροι είχαν φτερά ή πούπουλα στο σώμα τους - ή έστω μπορούσαν να βγάλουν. Με απλά λόγια οι δεινόσαυροι ήταν κατά βάση… χνουδωτοί!

Η νέα ανακάλυψη

The locality where Kulindadromeus was found. Photo credit: Th. Hubin/RBINS.

Διεθνής ομάδα επιστημόνων που αποτελούνταν από Βέλγους, Ρώσους, Γάλλους και Βρετανούς ερευνητές ανακάλυψαν στην όχθη του ποταμού Ολόφ της Σιβηρίας τα απολιθώματα ενός μικρού φυτοφάγου δεινόσαυρου, μήκους μόλις ενάμισι μέτρου, που έμοιαζε με γιγάντιο κοτόπουλο χωρίς ράμφος. Το σώμα του ήταν σκεπασμένο από φτερά, αλλά δεν μπορούσε να πετάξει.

Ο δίποδος δεινόσαυρος, που ονομάστηκε Kulindadromeus zabaikalicus, είχε μακριά ουρά, μεγάλα πίσω πόδια, κοντά χέρια και πέντε δυνατά δάχτυλα σε αυτά. Οι ερευνητές βρήκαν στην ίδια περιοχή πολλά κρανία και άλλα οστά, που ανήκαν σε αρκετούς δεινόσαυρους του ίδιου φτερωτού είδους. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science».

Τα συμπεράσματα

Wispy structures that covered part of Kulindadromeus. But are they feathers? From Godefroit et al., 2014.

Ενώ ως τώρα οι επιστήμονες πίστευαν ότι μόνο οι πρώιμοι σαρκοβόροι δεινόσαυροι είχαν φτερά, μετά και τη νέα ανακάλυψη τείνουν πλέον να πιστέψουν ότι όλοι - ή σχεδόν όλοι οι δεινόσαυροι είχαν φτερά, τουλάχιστον όσοι ζούσαν πριν από περίπου 150 έως 160 εκατ. χρόνια. Τώρα αποκαλύπτεται ότι φτερά είχαν και οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι (σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ο Τρικεράτωψ, ο τεράστιος Στεγόσαυρος κ.α.). Τα επόμενα χρόνια, αρκετοί δεινόσαυροι, καθώς εξελίχτηκαν, έχασαν τα φτερά τους ολικά ή μερικά.

Fluffy juvenile Apatosaurus? It’s not out of the realm of possibility. Art by Niroot Puttapipat.

Οι παλαιοντολόγοι εκτιμούν ότι τα φτερά χρησίμευαν στους αρχαίους δεινόσαυρους όχι τόσο για να πετούν, όσο για να διατηρούν ζεστό το σώμα τους, αλλά και για λόγους επίδειξης στο άλλο φύλο (όπως τα σημερινά παγώνια). Χάρη στη θερμομόνωση των φτερών, οι δεινόσαυροι θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε πιο κρύα περιβάλλοντα και τις νύχτες. Όταν όμως το σώμα τους μεγάλωσε υπερβολικά, τα φτερά αυτά μετατράπηκαν από πλεονέκτημα σε μειονέκτημα, ζεσταίνοντάς τους υπερβολικά, γι’ αυτό σε μεγάλο βαθμό απαλλάχτηκαν από αυτά.

Τα σημερινά πουλιά εξελίχτηκαν πολύ αργότερα από μία κατηγορία σαρκοβόρων δεινοσαύρων. Το αξιοσημείωτο, όπως είπε ο βέλγος επιστήμων, είναι ότι τα φτερά στον σιβηρικό δεινόσαυρο ανήκουν σε ένα είδος που απέχει πολύ εξελικτικά από εκείνη την ομάδα που «γέννησε» τα πουλιά.

Ουσιαστικά είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτονται φτερά σε δεινόσαυρο, ο οποίος δεν σχετίζεται εξελικτικά με τα μετέπειτα πουλιά. Αυτό ακριβώς οδηγεί στην εκτίμηση ότι τελικά τα φτερά ήσαν πολύ περισσότερο διαδεδομένα από ό,τι πίστευαν ως τώρα οι επιστήμονες. Πάντως θα πρέπει να βρεθούν και άλλα είδη δεινοσαύρων με φτερά για να επιβεβαιωθεί ότι όντως αυτά αποτελούσαν κοινό χαρακτηριστικό τους.

Τα πρώτα ευρήματα

Please welcome the latest member of the growing club of flying dinosaurs, Changyuraptor yangi, pictured here in an artist’s reconstruction. This latest specimen, found in 125-million-year-old sediments in northeastern China, was about 1.2 meters long and is related to a noted group of flying dinosaurs called Microraptor, which has provided important insights into the evolution of powered flight. Credit: STEPHANIE ABRAMOWICZ, DINOSAUR INSTITUTE, NHM

Οι πρώτοι δεινόσαυροι με φτερά είχαν ανακαλυφθεί στην Κίνα στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και όλοι ανήκαν στην κατηγορία των σαρκοβόρων θηροπόδων, που περιλαμβάνει τον τρομερό Τυραννόσαυρο Ρεξ και τον Βελοσιράπτορα, οι οποίοι, κατά πιθανότητα, είχαν και αυτοί φτερά και πούπουλα (γεγονός που έρχεται να αμβλύνει κάπως το τρομερό με λίγη δόση γελοίου…).

The Velociraptor was one of the most cunning dinosaurs to walk the earth. This is the theory of scientists who have studied the fossil remains the creature left behind.  Most Velociraptor skeletons have been determined to date back to the Upper Cretaceous period; however more fossils are found every year from different time periods.  The first Velociraptor dinosaur fossil was discovered by Henry. F. Osborn in Mongolia in 1924; with many more Velociraptor fossils being found in dry desert regions such as China, Russia, and Mongolia.  There have been over 12 full fossil structures discovered as well as over 50 partial fossils found allowing extensive research by thousands of paleontologists and scientists since the first discovery. The Velociraptor is a most fascinating dinosaur due to its start in evolution, its body structure, and its hunting abilities.

Εκτιμάται πλέον ότι ο κοινός πρόγονος όλων των δεινοσαύρων, φυτοφάγων και σαρκοβόρων, ο οποίος έζησε πριν από περίπου 220 έως 240 εκατ. χρόνια, διέθετε φτερά. Οι δεινόσαυροι -χνουδωτοί και μη- εξαφανίστηκαν πριν από 66 εκατ. χρόνια, πιθανώς λόγω πρόσκρουσης ενός μεγάλου αστεροειδούς στη Γη. Τα πουλιά ήταν τελικά οι μόνοι δεινόσαυροι που γλίτωσαν από την μαζική καταστροφή.