Vincent Van Gogh, Au seuil de l'éternité, With the threshold of eternity, 1890. Πώς προέκυψε το ανθρώπινο γένος και γιατί
διατηρείται στη ζωή σε έναν πλανήτη σαν τον δικό μας; Κατέχουμε μια ειδική θέση
στο Σύμπαν και το πεπρωμένο μας ορίζει να υπάρχουμε σε αυτό; Προς τα πού
οδεύουμε ως είδος και, το πιο δύσκολο ερώτημα, για ποιο λόγο; “What
are we? Where do we come from? Where are we going?”
Από
το ύψος των 85 του χρόνων, τη διεθνή αναγνώριση της επιστημονικής προσφοράς του
και τα δύο βραβεία Πούλιτζερ για το συγγραφικό του έργο, ο βιολόγος Έντουαρντ Γουίλσον επιχειρεί
στο τελευταίο βιβλίο του να απαντήσει σε τέτοια βασανιστικά ερωτήματα.
Harvard Professor
Emeritus E.O. Wilson has spent most of his 60-year career in pursuit of
evolutionary biology. His studies of and writings about ants and their social
organizations earned him the moniker “the father of sociobiology,” as well as a
bevy of honors and awards, including two Pulitzer Prizes and a U.S. National
Medal of Science.
Γνωστός
στο ευρύ κοινό για τις πρωτοποριακές ζωολογικές του έρευνες ή για τη διατύπωση,
κατά τη δεκαετία του 1970, της θεωρίας της κοινωνιοβιολογίας, ο Γουίλσον
θεωρείται δικαίως ένας από τους πλέον παραγωγικούς και προκλητικούς επιστήμονες
της εποχής μας. Με ένα πλουσιότατο ερευνητικό έργο για το οποίο τιμήθηκε, το
1990, από τη Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Σουηδίας με το Bραβείο Crafoord -απονέμεται σε πεδία τα οποία δεν καλύπτονται
από το Βραβείο Νόμπελ. Επίσης του έχουν απονεμηθεί περισσότερα από 100 βραβεία
διεθνώς.
Παρ’
όλα αυτά, η ριζοσπαστική και αντικομφορμιστική του προσέγγιση διατυπώνεται ρητά
από τις πρώτες σελίδες αυτού του βιβλίου, στις οποίες φροντίζει εξαρχής να
ξεκαθαρίσει ότι:
«Η
ανθρωπότητα εμφανίστηκε από μόνη της, μέσω μιας σειράς επάλληλων συμβάντων κατά
την εξέλιξη. Δεν είμαστε προκαθορισμένοι να εκπληρώσουμε κάποιον σκοπό· ούτε
έχουμε να δώσουμε λόγο σε οποιαδήποτε δύναμη πέρα από τον εαυτό μας. Θα μας
σώσει μόνο η σοφία που βασίζεται στην αυτεπίγνωση και όχι η ευλάβεια. Δεν θα
υπάρξει εξιλέωση ή δεύτερη ευκαιρία που θα μας δοθεί άνωθεν. Είναι ανόητο να
θεωρούμε τον πλανήτη μας προσωρινό σταθμό προς έναν καλύτερο (επουράνιο) κόσμο.
Μόνο αυτόν έχουμε να κατοικούμε και τούτο το νόημα να ξεδιπλώσουμε»!
Μολονότι
η εξέλιξή κατέστησε σταδιακά το είδος μας κυρίαρχο πάνω στα άλλα ζωικά είδη και
ευρύτερα στον πλανήτη μας, σήμερα έχουμε περιέλθει σε μια ιδιαίτερα δυσμενή
θέση και θα έπρεπε να είναι σαφές ότι χρησιμοποιούμε όλη αυτή τη δύναμή μας
καταστροφικά απέναντι σε κάθε μορφή ζωής. Κάτι
που αργά ή γρήγορα θα αποδειχτεί αυτοκαταστροφικό και για εμάς τους ίδιους.
Για
τον συγγραφέα είναι σαφές ότι οι βιολογικές προσαρμογές που καθόριζαν τις
άλλοτε τόσο επιτυχείς συμπεριφορές μας, σήμερα αποδεικνύονται το πιο σοβαρό
εμπόδιο στην επιβίωση του είδους μας.
What would an alien
civilization like to know about this one? Not our science -- we are juveniles
to them. They would like to know very much about our culture. -- E.O. Wilson
Γραμμένο από έναν από τους μεγαλύτερους βιολόγους της εποχής μας, το βιβλίο αποτελεί τη βαρύνουσα και άκρως ανησυχητική μαρτυρία ενός καταξιωμένου μελετητή, ο οποίος, βασιζόμενος σε πλήθος δεδομένων, υποστηρίζει:
«Δεν
υπάρχει κάποιο απύθμενο μυστήριο της ζωής. Δαίμονες και θεοί δεν διεκδικούν την
αφοσίωσή μας. Αντιθέτως, είμαστε αυτοδημιούργητοι, ανεξάρτητοι, μόνοι και
εύθραυστοι· ένα βιολογικό είδος προσαρμοσμένο να ζει σε έναν βιολογικό κόσμο.
Αυτό που έχει σημασία για τη μακροχρόνια επιβίωσή μας είναι η ευφυής
αυτεπίγνωση, βασισμένη σε μεγαλύτερη ανεξαρτησία σκέψης από όση γίνεται ανεκτή
σήμερα ακόμη και στις πιο προηγμένες δημοκρατικές κοινωνίες μας».
Salvador Dali, Perspectives, 1936. The human epoch that
began in biological evolution and passed into pre-, then recorded, history is
now more than ever before in our hands. Yet alarmed that we are about to
abandon natural selection by redesigning biology and human nature as we wish
them, Wilson soberly concludes that advances in science and technology bring us
our greatest moral dilemma since God stayed the hand of Abraham.
«Η
πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας μας οδηγεί στο μέγιστο των ηθικών
διλημμάτων αφότου άγγελος Κυρίου συγκράτησε το χέρι του Αβραάμ: σε ποιον βαθμό
να μετασκευάσουμε τον ανθρώπινο γονότυπο. […] Είμαστε κοντά στο να
εγκαταλείψουμε τη φυσική επιλογή, τη διεργασία που μας δημιούργησε, για να
κατευθύνουμε οι ίδιοι την εξέλιξή μας μέσω εκούσιας επιλογής —τη διεργασία του
επανασχεδιασμού της βιολογίας μας και της ανθρώπινης φύσης έτσι όπως θα θέλαμε
να είναι. […]»
Πηγές:
efsyn.gr – www.katoptro.gr
