Τα γονίδια της εξυπνάδας και την μόρφωσης. Gene variants linked to success at school prove divisive

Τους γονιδιακούς μηχανισμούς της νοημοσύνης σε διάφορα επίπεδα διερεύνησαν εκατοντάδες επιστήμονες. Genetic differences explain just 3.2% of the variation in educational achievement between people. Credit: Tim Smith/Panos

Διεθνής ομάδα που αποτελούνταν από 253 επιστήμονες πραγματοποίησε μια από τις μεγαλύτερες γενετικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Οι ερευνητές εντόπισαν γονίδια που εμπλέκονται στο μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων ενώ υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει κάποιο μεμονωμένο γονίδιο που να καθορίζει το επίπεδο της νοημοσύνης αλλά στο IQ εμπλέκονται χιλιάδες γονίδια. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει δυνατότητα γενετικού σχεδιασμού για την γέννηση παιδιών με υψηλή νοημοσύνη.

Οι σπουδές

Οι ερευνητές ανέλυσαν το γονιδίωμα σχεδόν 294.000 ατόμων άνω των 30 ετών από 15 χώρες και βασικός τους στόχος ήταν η αναζήτηση γενετικών παραγόντων που φαίνεται να επηρεάζουν τη διάρκεια των σπουδών. Στην έρευνα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» συμμετείχαν ο καθηγητής Γιώργος Δεδούσης και η Ιωάννα Καλαφάτη από το Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας - Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, καθώς επίσης ο καθηγητής Πάνος Δελούκας και η Σταυρούλα Κανόνη από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου. Οι ερευνητές εντόπισαν 74 γονίδια που σχετίζονται με το μορφωτικό επίπεδο άλλα έσπευσαν να σημειώσουν ότι πρωτίστως το μορφωτικό επίπεδο επηρεάζεται από κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και πολύ λιγότερο από γενετικούς.

Τα ευρήματα

Kiki de Montparnasse, L’école, 1929. Μεγάλη μελέτη αποκαλύπτει τη γενετική βάση του… IQ. Huge study uncovers 74 genetic markers that influence the number of years spent in education.

Όπως φαίνεται τα γονίδια εν μέρει επιδρούν στις νοητικές ικανότητες ενός ανθρώπου και σε ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, όπως η επιμονή, τα οποία, με τη σειρά τους, επηρεάζουν τον αριθμό των ετών της εκπαίδευσης.

Όμως η συνολική επίδραση των 74 γονιδίων στις διαφορές του μορφωτικού επιπέδου μεταξύ των ανθρώπων εκτιμάται από 0,5% έως το πολύ 1%. Οι ερευνητές εκτιμούν πάντως ότι χιλιάδες ακόμη γονίδια, άγνωστα έως τώρα, παίζουν ρόλο στο μορφωτικό επίπεδο, το καθένα ασκώντας μια ανεπαίσθητη επίδραση.

Συνολικά, οι γενετιστές εκτιμούν ότι η γενετική επίδραση στο μορφωτικό επίπεδο μπορεί να εξηγεί έως και το 20% των διαφορών του μορφωτικού επιπέδου μεταξύ των ανθρώπων, ενώ το υπόλοιπο 80% έχει να κάνει με κοινωνικούς-περιβαλλοντικούς παράγοντες. Αλλά δεν συμφωνούν όλοι ότι η γενετική «συνιστώσα» μπορεί να είναι τόσο σημαντική και μερικοί θεωρούν ότι η συμβολή της κινείται μάλλον κοντά στο 3%.

Η επικάλυψη

Η μελέτη δείχνει, επίσης, ότι ορισμένα από τα 74 γονίδια που εντοπίσθηκαν, φαίνεται να επικαλύπτονται με γονίδια που γονίδια που σχετίζονται με τις καλύτερες επιδόσεις στα νοητικά τεστ, πράγμα που δείχνει ότι το μορφωτικό επίπεδο και η νοημοσύνη έχουν κάποια συνάφεια.  Από την άλλη, ορισμένα άλλα από τα 74 γονίδια εμπλέκονται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ενώ σχετίζονται και με διάφορες παθήσεις, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια.

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια Ντάνιελ Μπένζαμιν υπογράμμισε ότι «είναι απλουστευτικό και απολύτως παραπλανητικό να μιλάει κανείς για "γονίδια της μόρφωσης". Από την άλλη, επιβεβαιώνεται ότι το μορφωτικό επίπεδο, εκτός από το περιβάλλον, επηρεάζεται και από τα γονίδια, αν και η επίδραση των επιμέρους γενετικών παραγόντων είναι μικρή».        

Οι αντιρρήσεις

Αλλά ενώ ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι η νέα γενετική ανακάλυψη θα βοηθήσει ανάλογες μελέτες στο πεδίο της βιοιατρικής και της κοινωνικής πολιτικής, άλλοι ερευνητές δηλώνουν αντίθετοι με την ανάδειξη του γενετικού παράγοντα, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο μπορεί να υποβαθμίσει την σαφώς μεγαλύτερη σημασία που έχουν η ανατροφή των γονιών, η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος μιας χώρας κ.α.

«Κυβερνήσεις και χρηματοδότες πρέπει να ‘τραβήξουν την πρίζα' από τέτοιες μελέτες, οι οποίες προσφέρουν ελάχιστα χρήσιμα πράγματα στην κατανόησή μας» ανέφεραν οι ανθρωπολόγοι Αν Μπιουκάναν και Κένεθ Γουάις του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.

Μέτρησαν τον πιο μυστηριώδη πλανήτη νάνο. The Largest Dwarf Planet In Our Solar System Without A Name

Σημαντικά ευρήματα για τον μυστηριώδη πλανήτη νάνο 2007 OR10. Eίναι πολύ μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε. An artist's conception of 2007 OR10, nicknamed Snow White. Astronomers suspect that its rosy color is due to the presence of irradiated methane. Credit: NASA

Ομάδα ερευνητών στην Ουγγαρία έκανε νέες παρατηρήσεις στον πιο μυστηριώδη πλανήτη νάνο του ηλιακού μας συστήματος αποκαλύπτοντας νέα στοιχεία για αυτόν.

Πιο μεγάλος

Πέρασε στην τρίτη θέση των πλανητών νάνων ο σκοτεινός, μυστηριώδης 2007 OR10. New K2 results peg 2007 OR10 as the largest unnamed body in our solar system and the third largest of the current roster of about half a dozen dwarf planets. The revised measurement of 2007 OR10's diameter, 955 miles (1,535 kilometers), is about 60 miles (100 kilometers) greater than the next largest dwarf planet, Makemake, or about one-third smaller than Pluto. Another dwarf planet, named Haumea, has an oblong shape that is wider on its long axis than 2007 OR10, but its overall volume is smaller. Credits: Konkoly Observatory/András Pál, Hungarian Astronomical Association/Iván Éder, NASA/JHUAPL/SwRI

Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως ο νάνος πλανήτης 2007 OR10 -ο οποίος ακόμη δεν έχει «βαφτισθεί»- είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Στην πραγματικότητα, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος πλανήτης νάνος του ηλιακού μας συστήματος μετά τον Πλούτωνα και την Έριδα. Ακολουθούν σε μέγεθος οι πλανήτες νάνοι Μακεμάκε και Χαουμέα.

Με την εξαίρεση της Δήμητρας, που βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Αρη και Δία, όλοι οι άλλοι πλανήτες νάνοι κινούνται πέρα από τον Ποσειδώνα. Πρόκειται για μακρινούς, μικρούς και παγωμένους κόσμους, δύσκολο να παρατηρηθούν με τα τηλεσκόπια, γι' αυτό, άλλωστε, οι περισσότεροι έχουν ανακαλυφθεί μόλις την τελευταία δεκαετία.

Η μέτρηση

2007 OR10, the largest unnamed body in the solar system, was visible during the K2 mission's campaign three for 19 days in late 2014. K2 is the new mission of Kepler spacecraft. The apparent movement of the faint dwarf planet (indicated with the arrow) among the stars is caused by the changing position of Kepler as it orbits around the sun. The diffuse light sweeping across is a reflection from the much brighter planet Mars passing nearby. Credits: Konkoly Observatory/László Molnár and András Pál

Οι νέες παρατηρήσεις από τα διαστημικά τηλεσκόπια Kepler και Herschel δείχνουν ότι ο 2007 OR10 έχει διάμετρο 1.535 χιλιομέτρων (η προηγούμενη εκτίμηση ήταν 1.280 χλμ.), περίπου 100 χλμ. μεγαλύτερη από τον Μακεμάκε και κατά το ένα τρίτο μικρότερη από τον Πλούτωνα. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Aντρας Παλ του Κέντρου Ερευνών Αστρονομίας της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Σε αντίθεση με τους άλλους νάνους πλανήτες που είναι πολύ πιο φωτεινοί, ο 2007 OR10 είναι αρκετά σκούρος έχοντας μια ερυθρωπή απόχρωση, πράγμα που πιθανώς οφείλεται στο ότι καλύπτεται από πάγους μεθανίου, μονοξειδίου του άνθρακα και αζώτου.

Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του πιο αργά σχεδόν από κάθε άλλο ουράνιο σώμα του ηλιακού μας συαστήματος, καθώς χρειάζεται περίπου 45 ώρες για μια πλήρη περιστροφή (η διάρκεια της μέρας του). Κινείται σε ελλειπτική τροχιά, που τον φέρνει τόσο κοντά στον Ήλιο όσο ο Ποσειδώνας, ενώ σήμερα βρίσκεται σε διπλάσια απόσταση από το μητρικό μας άστρο από τον Πλούτωνα. Ο 2007 OR10 ανακαλύφθηκε το 2007 από τους αστρονόμους Μεγκ Σβαμπ, Μάικ Μπράουν και Ντέηβιντ Ραμπίνοβιτς οι οποίοι θα έχουν και την τιμή να «βαφτίσουν» τον νάνο πλανήτη σύντομα.