Η πολυτέλεια ταιριάζει στις αρχαίες πριγκίπισσες

Χρυσή μάσκα, Δυτικό Νεκροταφείο Αρχοντικού Πέλλας. Περίπου 540 π.Χ.

Περισσότερα από 500 αρχαία αντικείμενα, από αγγεία και σκεύη ως περίτεχνα κοσμήματα, παρουσιάζονται στο Κυκλαδικό Μουσείο. Ένας φιλάρεσκος και καλόγουστος γυναικείος κόσμος στην αυγή της Ιστορίας.

«...οι γυναίκες αυτές φροντίζουν ιδιαίτερα τα σώματά τους και γυμνάζονται συχνά, άλλοτε μόνες τους και άλλοτε μαζί με τους άνδρες, γιατί δεν τους φαίνεται αισχρό να τις βλέπει κανείς ολόγυμνες...  Μάλιστα, όταν δειπνούν, δεν ξαπλώνουν στα ανάκλιντρα μαζί με τους άνδρες τους, αλλά με όσους τύχει να παρευρίσκονται στο δείπνο. Και οι Τυρρηνοί αναθρέφουν τα νεογέννητα παιδιά τους χωρίς να ξέρουν ποιοι είναι οι πατεράδες τους».

Στον 4ο π.Χ. αιώνα ο ιστορικός Θεόπομπος από τη Χίο καταγράφει, όχι χωρίς έκπληξη, τα έθιμα των Τυρρηνών, δηλαδή των Ετρούσκων. Έχοντας μεγαλώσει, όπως όλοι στον ελλαδικό χώρο, με τον Όμηρο στο προσκεφάλι, δεν μπορεί να μη θυμηθεί την πιστή Πηνελόπη, που για χρόνια περίμενε τον Οδυσσέα από την Τροία εφευρίσκοντας τεχνάσματα για να αποφύγει τους πιεστικούς μνηστήρες και φυσικά όλες τις ανώνυμες γυναίκες της πατρίδας του, που έμεναν κλεισμένες στο σπίτι. Στη Μεσόγειο της αυγής της Ιστορίας και ως τον 5ο π.Χ. αιώνα κάθε λαός κρατούσε ισχυρές τις παραδόσεις, που ήδη από την Προϊστορία είχαν διαμορφωθεί στις κλειστές κοινωνίες, ιδιαίτερα όσον αφορά τη γυναίκα.

Χρυσό περίαπτο με παράσταση γυναικείας δαιδαλικής μορφής στον τύπο της μέλισσας, Ελεύθερνα Νεκρόπολη Ορθής Πέτρας. 7ος αι. π.Χ.

Αλλά πώς γίνεται οι αρχαιολόγοι να βρίσκουν τάφους γυναικών γεμάτους με κοσμήματα, σύμβολα εξουσίας και λατρευτικά αντικείμενα; Ποιες ήταν αυτές οι γυναίκες που ξεχώριζαν και απολάμβαναν τον σεβασμό ακόμη και μετά θάνατον σε έναν καθαρά ανδροκρατούμενο κόσμο; Και ποια ήταν η συμμετοχή τους στην ανάπτυξη του αρχαίου μεσογειακού πολιτισμού;

Χρυσό ψέλιo σε μορφή ελάσματος, διακοσμημένο με την έκτυπη τεχνική και με κοκκίδωση (675-650 π. Χ.) από νεκροταφείο της αρχαίας, ετρουσκικής πόλης Καίρε. Μουσεία του Βατικανού, Μουσείο Γκρεγκοριάνο Ετρούσκο.

Ερωτήματα στα οποία επιχειρεί να δώσει απάντηση η έκθεση «Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην αυγή της Ιστορίας» που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αφού όμως πρώτα μας θαμπώσει με τον πλούτο και την πολυτέλεια των αρχαίων αντικειμένων που ήρθαν από την Κύπρο, την Ιταλία και πολλά ελληνικά μουσεία, 24 μοναδικά σύνολα τέχνης και αξίας. Η έκθεση άλλωστε συνιστά ένα τόλμημα του Μουσείου στους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, μια νότα αισιοδοξίας ότι ο πολιτισμός καλά κρατεί, παρά τις δυσκολίες.

Τα πρόσωπα

Γυναικεία ταφή, γνωστή ως «Δέσποινα των Αιγών». Βασιλική Νεκρόπολη Αιγών. Τέλη 6ου/αρχές 5ου αι. π.Χ. Μουσείο βασιλικών τάφων Αιγών

Γυναίκες της αρχαιότητας υπαρκτές, που τα οστά τους βρέθηκαν καλυμμένα εξ ολοκλήρου από τα κοσμήματα που φορούσαν εν ζωή, τα χρυσοκέντητα ενδύματα, τα δηλωτικά της ιδιότητάς τους σύμβολα, τα προσωπικά τους αντικείμενα, ακόμη και τα φιαλίδια με τα αρώματα που έλουζαν το σώμα τους συναγωνίζονται στις αίθουσες του μουσείου. Μερικές μάλιστα ταυτίζονται κιόλας, όπως σημειώνει ο καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Νίκος Σταμπολίδης, διευθυντής του μουσείου. Είναι η «δική» μας «Δέσποινα των Αιγών» από τη Μακεδονία του 500-490 π.Χ., που οι αρχαιολόγοι θεωρούν πιθανό να ήταν μια πραγματική πριγκίπισσα από τη Λυδία, την οποία η περσική αυλή έδωσε νύφη στον βασιλιά Αρχέλαο σχεδιάζοντας πολεμικές συμμαχίες λίγο πριν από την περσική εκστρατεία στην Ελλάδα.

Στην τάξη των πεντακοσιομέδιμνων, την πλουσιότερη της Αθήνας, ανήκε κατά πάσα πιθανότητα η λεγόμενη «Εύπορη Αθηναία», μια γυναίκα 30 ετών που πέθανε στον ένατο μήνα της κύησης κάπου στον 9ο π.Χ. αιώνα. Και δεν αποκλείεται, όπως λέει η μελέτη των ευρημάτων, να ήταν η γυναίκα του Αρίφρωνος, βασιλιά της Αθήνας.

 Φιάλη από ασήμι και χρυσό από βασίλισσα-μάγισσα, Ετρουρία (560-530π.Χ.)

Χαραγμένο εξάλλου πάνω σε ασημένια αγγεία που βρέθηκαν στον θάλαμο του τάφου της στο Τσερβετέρι, κοντά στη Ρώμη, ήταν το όνομα της Λαρθίας. Μαζί με το πατρωνυμικό της, Larthia Velthurus, τα ευρήματα οδηγούν στην ταύτιση μιας ετρούσκας πριγκίπισσας του 7ου π.Χ. αιώνα.

Το κόσμημα

Πριγκίπισσες αληθινές ή αρχόντισσες, γυναίκες με κύρος γένους ή γνώσεων, ιέρειες, θεραπεύτριες, μπορεί και μάγισσες, ήταν οι ξεχωριστές γυναίκες αυτών των αιώνων. Χαλκοφορούσες ήταν οι πρώιμες πριγκίπισσες-ιέρειες της Βεργίνας του 9ου π.Χ. αιώνα. Συγκρατούσαν το φόρεμά τους με πόρπες από σειρές αέναων κύκλων και μερικές φορές τις συνόδευε ένας μικρός χάλκινος τροχός που περνούσε σε κορδόνι και περιστρεφόταν, μια συσκευή απαραίτητη για ερωτικά μάγια. 

Χρυσό έλασμα μηνοειδούς σχήματος (950 π. Χ. περίπου) από το Αρχαιολογικό Μουσείο Ερέτριας

Πέντε γενιές αργότερα το ίδιο χαλκοφορούσες ήταν και οι γυναίκες της Οινωτρίας στη Νότια Ιταλία, με σκουφάκια που είχαν χάλκινους ήλους, σπείρες και οκτόσχημες πόρπες. Χαλκό, χρυσό, ασήμι και ημιπολύτιμους λίθους, κυρίως όμως κεχριμπάρι, αγαπούσαν πάνω απ' όλα οι πριγκίπισσες της Τοσκάνης και της Ετρουρίας. Πέτρα μαγική, φυσικό θεραπευτικό για κάθε ασθένεια, που έγινε ενώτια, περιδέραια, περίαπτα - φυλακτά και ζώνες. Τον χρυσό λάτρεψαν όμως οι αρχόντισσες της Μακεδονίας από το Αρχοντικό, τη Σίνδο ή τις Αιγές, το ίδιο και η ιέρεια της Ελευσίνας αλλά και η εικοσάχρονη πριγκίπισσα που πέθανε στη γέννα από την Ελεύθερνα της Κρήτης.

Η φορεσιά

«Και θεϊκά ρούχα εφόρεσε, φασμένα από την Αθηνά / με περισσά κεντίδια και με χρυσές στο στήθος της/ στερέωσε καρφίτσες. Κι εζώστηκε τη ζώνη της / που τη στόλιζαν φούντες περισσότερες από εκατό/ και σκουλαρίκια πέρασε στα τρυπημένα αυτιά της / τρίπτερα που η χάρη τους στραφτάλιαζε περίσσια / και πέπλο φόρεσε μαζί απ' τη κορφή ως τα πόδια…». Αυτά αναφέρει ο Όμηρος ζωγραφίζοντας κυριολεκτικά τη φορεσιά της Ήρας, που στολίζεται για να σαγηνεύσει τον Δία. Κάπως έτσι ήταν και τα ενδύματα των πριγκιπισσών, στερεωμένα με χρυσές παραμάνες και με ραμμένα πάνω τους χρυσά κοσμήματα.

Διάδημα από χαλκό, υαλόμαζα, ήλεκτρο και όστρεο (α΄μισό του 7ου αι. π. Χ.). Από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Σιρίτιδας της Ιταλίας

Μεγάλη κατηγορία αποτελούν τα αντικείμενα συμβολικού χαρακτήρα, συχνά με δυσδιάκριτο νόημα για τους αμύητους, που σηματοδοτούν όμως διαφορετικούς κόσμους, από την κοινωνική ζωή ως τη μαγικο-θρησκευτική σφαίρα. Όπως ο χάλκινος διπλούς πέλεκυς της Δέσποινας των Αιγών που, στερεωμένος σε ξύλινο στέλεχος, λειτουργούσε ως σκήπρο παραπέμποντας σε θυσιαστική τελετή. Επίσης οι φιάλες, κυρίως γυάλινες, που βρίσκονται σε πολλούς τάφους και έχουν καθαρά σπονδική χρήση. Ακόμη, οι μικρογραφικοί θρόνοι από την Ελλάδα και την Ιταλία - για πρώτη φορά εκτός Ιταλίας θα παρουσιαστεί και ο περίφημος ξύλινος θρόνος της νεκρής πριγκίπισσας από ταφή στο Verruchio. Αλλά και τα χρυσά κοσμήματα-εγκόλπια από την αρχαία Ελεύθερνα με κρανοφόρους πολεμιστές και ηλιακό δίσκο στο κέντρο τους, που δηλώνουν λατρεία η οποία σχετίζεται με τον Κρηταγενή Δία.

Σε 24 ενότητες

Κεφαλή και κορμός ταφικού αγάλματος από ασβεστόλιο (625 π. Χ.) από την Βετουλωνία. Φλωρεντία, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Περισσότερα από 500 είναι τα αρχαία αντικείμενα που παρουσιάζονται στην έκθεση, σε ενότητες που αναλογούν σε κάθε μία από τις 24 ταφές. Από τα χάλκινα, φαγεντιανά και πήλινα αγγεία και σκεύη ως τα μικρά κουταλάκια για επάλειψη καλλυντικών, από τα ελεφαντοστέινα ειδώλια και τον άπειρο αριθμό περίτεχνων κοσμημάτων κάθε είδους (πόρπες, καρδιοφύλακες, ενώτια, περικάρπια και περιβραχιόνια, περιδέραια, σφηκωτήρες για τα μαλλιά, ζώνες ως τις χρυσές μάσκες που κάλυπταν το πρόσωπο) και από κάθε πολύτιμο υλικό (χρυσό, άργυρο, χαλκό, φαγεντιανές ψήφους, χάντρες από ημιπολύτιμους λίθους, αμέθυστο, κορνεόλη, ορεία κρύσταλλο, κεχριμπάρι, αιγυπτιακό μπλε, φαγεντιανή), όλα με εξαιρετικές τεχνικές χρυσοχοΐας και αργυροχοΐας (με περίτμηση, με κοκκίδωση, σκυφωτά, πλακέ, συρμάτινα), είναι ένας ολόκληρος κόσμος τέχνης και πλούτου, δόξας, ιδεών και πίστεων από γυναίκες που έζησαν στην αυγή της Ιστορίας.

Γυναίκες των ιδεών και του πολιτισμού

Ιέρειες αποτυπωμένες σε χρυσό πλακίδιο από την αρχαία Ελεύθερνα

«Συχνά στους τάφους των πριγκιπισσών-ιερειών έχουν βρεθεί αντικείμενα με γραφειοκρατικό, αρχειακό ή συμβολαιογραφικό χαρακτήρα, όπως οι σφραγιδόλιθοι και οι σκαραβαίοι, εκφράζοντας την οικειοποίηση του παρελθόντος της οικογένειας της νεκρής αλλά ταυτόχρονα και την πρακτική της σφράγισης συμφωνιών και συμβολαίων κάτω από την προστασία της θεότητας που υπηρετούσαν αυτές οι γυναίκες» λέει ο καθηγητής Αρχαιολογίας κ. Νίκος Σταμπολίδης. Η απόδειξη έρχεται από την Κύπρο με την απεικόνιση ηλικιωμένης ιέρειας με όλη την αρχιερατική στολή της και τα κοσμήματα, που φέρει κρεμασμένες τις σφραγίδες στον λαιμό.

Το μελανοδοχείο, μια μικρή πινακίδα με το αλφαβητάριο και τα συνοδευτικά εργαλεία, δηλαδή γραφίδες και ξύστρες από ξύλο, ελεφαντόδοντο και μέταλλο, ανήκουν στη σφαίρα της εγγραμματοσύνης των πριγκιπισσών. Γύρω από τη βάση του μελανοδοχείου είναι χαραγμένο ένα αλφαβητάριο με την ακολουθία του ελληνικού αλφαβήτου. Φέρει 27 αριστερόστροφα γράμματα.

«Παρ' ότι η χρήση της γραφής συνδέεται από τις πηγές με τους άνδρες, θυμίζω ότι γύρω στον 7ο π.Χ. αιώνα στη βορειοανατολική άκρη του Αιγαίου μια αριστοκράτισσα της Λέσβου, η Σαπφώ, έγραφε ποίηση που έχει φθάσει ως σήμερα και δεν μπορώ να τη φανταστώ να μην ξέρει γραφή και ανάγνωση» λέει ο κ. Σταμπολίδης. Μέσα από τις ταφές που επιλέχθηκαν άλλωστε για να παρουσιαστούν στην έκθεση «η συγκέντρωση πλούτου και κτερισμάτων από τη μια μεριά και η συγγένεια των ταφικών εθίμων από την άλλη δημιουργούν ένα ιδεολογικό ρεύμα και μια κοινωνική διάσταση καθώς φαίνεται ότι οι γυναίκες αυτές, υψηλού κύρους στις κοινωνίες τους, υπήρξαν φορείς μετάδοσης πολιτισμικών και ιδεολογικών στοιχείων» καταλήγει ο ίδιος.

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ

Η «ηφαιστειακή» ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, Have Venusian volcanoes been caught in the act?

Η ESA έδωσε στη δημοσιότητα μια καλλιτεχνική απεικόνιση της ηφαιστειακής δραστηριότητας στην Αφροδίτη. Artist’s impression of an active volcano on Venus. Results from a long-term study of Venus find evidence of a clear injection of sulphur dioxide into its upper atmosphere. One possible interpretation is that volcanic activity increased the sulphur dioxide component of the upper atmosphere, although an alternative is that a change in atmospheric circulation dredged up the gas. Credits: ESA/AOES

Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι η Αφροδίτη έχει πολλά ηφαίστεια αλλά για πολλά χρόνια υπήρχε επιστημονική διαμάχη για το αν τα ηφαίστεια αυτά, ορισμένα εκ των οποίων είναι γιγάντια, εξακολουθούν να είναι ενεργά. Πριν από δύο χρόνια το σκάφος Venus Express που εξερευνά τον πλανήτη εντόπισε μια λάμψη η οποία σύμφωνα με τους ειδικούς ήταν προϊόν μιας μεγάλης ηφαιστειακής έκρηξης.

Μια νέα μελέτη έρχεται να ενισχύσει τους θιασώτες της ύπαρξης ηφαιστειακής δραστηριότητας στην Αφροδίτη. Ερευνητές στη Γαλλία υποστηρίζουν ότι το διοξείδιο του θείου στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης είναι προϊόν έντονης ηφαιστειακής δραστηριότητας στον πλανήτη.

Η μελέτη

The rise and fall of sulphur dioxide in the upper atmosphere of Venus over the last 40 years, expressed in units of parts per billion by volume (ppbv). The dataset on the left is mostly from NASA’s Pioneer Venus, which was in orbit around Venus from 1978 to 1992. The dataset on the right is from ESA’s Venus Express, which has been studying Venus since 2006. A clear rise in the concentration of sulphur dioxide (SO2) concentration was observed at the start of the mission, with a subsequent decrease. The increase in sulphur dioxide can be interpreted either as evidence for volcanic activity or for decadal-scale variations in the circulation of Venus’ vast atmosphere. The data are superimposed on an artist impression of Venus, depicting a volcanic terrain surrounded by a thick, noxious atmosphere. Credits: Data: E. Marcq et al. (Venus Express); L. Esposito et al. (earlier data); background image: ESA/AOES

Η πυκνή ατμόσφαιρα της Αφροδίτης περιέχει ένα εκατομμύριο περισσότερο διοξείδιο του θείου από ό,τι η ατμόσφαιρα της Γης. Οι μεγαλύτερες ποσότητες του διοξειδίου του θείου «κρύβονται» στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης επειδή στα ανώτερα στρώματα καταστρέφεται από το ηλιακό φως. 

Αυτό σύμφωνα με τους ερευνητές σημαίνει ότι τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας τροφοδοτούνται συνεχώς με κάποιες ποσότητες του διοξειδίου του άνθρακα που φθάνουν εκεί με ορμή από κάτω. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο αυτό υποδηλώνει ότι πηγή του διοξειδίου του θείου είναι τα πολλά μεγάλα ηφαίστεια του πλανήτη.

«Αν υπάρχει αύξηση των επιπέδων του διοξειδίου του θείου στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας είναι βέβαιο ότι κάτι το έσπρωξε εκεί πρόσφατα επειδή τα ανεξάρτητα μόρια όπως αυτά του διοξειδίου του θείου καταστρέφονται από το ηλιακό φως μέσα σε διάστημα λίγων ημερών» αναφέρει ο Εμανουέλ Μαρκ, του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικών, Περιβαλλοντικών Παρατηρήσεων στη Γαλλία που ήταν ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Τα ηφαίστεια

Maat Mons is displayed in this computer generated three-dimensional perspective of the surface of Venus. The viewpoint is located 634 kilometers (393 miles) north of Maat Mons at an elevation of 3 kilometers (2 miles) above the terrain. Lava flows extend for hundreds of kilometers across the fractured plains shown in the foreground, to the base of Maat Mons. The view is to the south with the volcano Maat Mons appearing at the center of the image on the horizon and rising to almost 5 kilometers (3 miles) above the surrounding terrain.

Η έκρηξη που εντοπίστηκε πριν δύο χρόνια στην Αφροδίτη έγινε σύμφωνα με τα στελέχη της αποστολής του Venus Express στο ηφαίστειο Ιdunn Μons που έχει ύψος 2,5 χλμ. και περίμετρο 200 χλμ. Πρόκειται για μια αποστολή συνεργασίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της ΝΑSΑ, καθώς το σκάφος είναι ευρωπαϊκό ενώ η ομάδα των επιστημόνων που μελετά και αναλύει τα δεδομένα είναι της αμερικανικής υπηρεσίας.

Ο αμερικανικός δορυφόρος Μαγγελάνος τη δεκαετία του 1990 χαρτογράφησε με τα ραντάρ του την επιφάνεια της Αφροδίτης. Το μεγαλύτερο ηφαίστειο στον πλανήτη είναι το Μaat Μons που με ύψος 8 χλμ. είναι πιθανώς το δεύτερο σε μέγεθος ηφαίστειο στ5ο ηλιακό μας σύστημα μετά τον Όλυμπο στον Άρη, που έχει ύψος 21 χλμ.

Στη «μαγνητική λεωφόρο» μπήκε το Voyager 1. Voyager 1 cruising along magnetic highway

H NASA έδωσε στη δημοσιότητα αυτή την εικόνα του Voyager 1 το οποίο έχει εισέλθει στη «μαγνητική λεωφόρο» που οδηγεί στην έξοδο από το ηλιακό μας σύστημα. The 'magnetic highway': Here the sun's magnetic field lines are connected to interstellar magnetic field lines, allowing particles from inside the heliosphere to zip away and particles from interstellar space to zoom in. Credit: NASA/JPL-Caltech

Το Voyager 1, το διαστημόπλοιο της NASA που ταξιδεύει στο Διάστημα εδώ και 35 χρόνια, ετοιμάζεται να εγκαταλείψει το ηλιακό μας σύστημα και όπως ανακοίνωσε η NASA το σκάφος εισήλθε σε μια ανεξερεύνητη περιοχή την οποία οι ειδικοί ονομάζουν «μαγνητική λεωφόρο». Οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι το Voyager 1 θα καταφέρει να στείλει κάποια στοιχεία από την περιοχή τα οποία θα βοηθήσουν την καλύτερη κατανόηση των φαινομένων που λαμβάνουν χώρα στα σύνορα του ηλιακού μας συστήματος.

Η μαγνητική λεωφόρος

This artist's concept shows how NASA's Voyager 1 spacecraft is bathed in solar wind from the southern hemisphere flowing northward. It also depicts Voyager 1's location relative to the heliosphere and interstellar space. Credit: NASA/JPL-Caltech

Η περιοχή στην οποία εισήλθε το Voyager 1 είναι σύμφωνα με τους επιστήμονες εκείνη που οδηγεί στην έξοδο από το ηλιακό μας σύστημα. Σε αυτήν αλληλεπιδρούν οι μαγνητικές δυνάμεις του Ήλιου και του διαστρικού Διαστήματος. Η περιοχή αυτή είναι ένα σημείο υποδοχής σωματιδίων που προέρχονται από εκρήξεις υπερκαινοφανών αστέρων (σουπερνόβα) ή άλλα κοσμικά φαινόμενα ενώ ταυτόχρονα σωματίδια του ηλιακού μας συστήματος περνούν από εκεί οδεύοντας έξω από αυτό.

The outer limits: This artist's concept shows NASA's two Voyager spacecraft exploring a turbulent region of space known as the heliosheath, the outer shell of the bubble of charged particles around our Sun

«Είναι σαν μια λεωφόρος η οποία επιτρέπει στα σωματίδια να εισέρχονται και να φεύγουν από το ηλιακό μας σύστημα. Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε με ακρίβεια τον χρόνο που θα χρειαστεί το σκάφος για να διανύσει την περιοχή. Το διάστημα που εκτιμούμε ότι θα χρειαστεί είναι από μερικούς μήνες ως δύο χρόνια» αναφέρει ο Εντ Στόουν, επικεφαλής της αποστολής.

Τα Voyager

Deep in space: Voyager 1

Το Voyager 1 ξεκίνησε το μακρύ ταξίδι του από τη Γη μαζί με το «δίδυμό» του, το Voyager 2, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1977. Σε όλα αυτά τα χρόνια έχει ακολουθήσει ακλόνητο την πορεία του διασχίζοντας το ηλιακό μας σύστημα και προχωρώντας σε απόσταση 18 δισ. χλμ πέρα από τη Γη, τη μεγαλύτερη που έχει διανύσει ποτέ αντικείμενο που έχει κατασκευαστεί από τον άνθρωπο.

Interstellar missions: A map of the Voyager tours through outer space

Το Voyager 2, το οποίο ακολούθησε πιο «λοξή» πορεία βρίσκεται 3,22 δισ. χλμ πίσω του. Και τα δυο σκάφη εξακολουθούν να στέλνουν τα σήματά τους στη Γη, γεγονός το οποίο τα καθιστά τα πιο μακρινά λειτουργικά διαστημόπλοια στην ανθρώπινη ιστορία. Ταξιδεύοντας με την ταχύτητα του φωτός τα δεδομένα που στέλνουν κάνουν περίπου 17 ώρες για να φτάσουν στη Γη.