Τώρα βλέπουμε διαφορετικό πρόσωπο της Σελήνης. Earth's moon wandered off axis billions of years ago, study finds

Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Nature» ο άξονας της Σελήνης μετακινήθηκε από την θέση που είχε πριν από 3 δισεκατομμύρια χρόνια κατά 124 μίλια ή κατά 6 μοίρες. A new study published today in Nature reports Earth's moon wandered off its original axis roughly 3 billion years ago. Ancient lunar ice indicates the moon's axis slowly shifted location 125 miles, or 6 degrees, over 1 billion years. Credit: James Keane, U. of Arizona

Η Σελήνη δεν έδειχνε στη Γη πάντα το ίδιο «πρόσωπο». Ο άξονας περιστροφής της έχει μετακινηθεί κατά τουλάχιστον έξι μοίρες πριν από περίπου τρία δισεκατομμύρια χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι οι πόλοι του φεγγαριού δεν ήσαν στη σημερινή θέση τους, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Μάθιου Ζίγκλερ του Ινστιτούτου Πλανητικής Επιστήμης στην Αριζόνα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», μελετώντας παλαιότερα στοιχεία δορυφόρων της NASA σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, ανακάλυψαν ότι αυτή η δραματική μετακίνηση έχει αφήσει ακόμη τα ίχνη της στον δορυφόρο μας.

Billions of years ago, the moon's change in mass was internal -- the shift of a large, single mantle "plume." Ancient volcanic activity some 3.5 billion years ago melted a portion of the moon's mantle, causing it to bubble up toward its surface, like goo drifting in a lava lamp. Credit: James Keane, U of Arizona

Η αιτία για την κλίση του άξονα και την μετατόπιση των πόλων πιστεύεται ότι είναι η αρχαία γεωλογική και ηφαιστειακή δραστηριότητα κάτω από τη μεγαλύτερη σεληνιακή θάλασσα, τον «Ωκεανό των Καταιγίδων», που βρίσκεται στη φωτεινή πλευρά του δορυφόρου μας (και όπου σχηματίζεται η ψευδαίσθηση ενός ανθρώπινου προσώπου). Η μετακίνηση των έξι μοιρών ή περίπου 200 χιλιομέτρων δεν έγινε απότομα, αλλά αργά, σε διάστημα περίπου ενός δισεκατομμυρίου ετών.

Η υπόγεια ηφαιστειακή δραστηριότητα έλιωσε ένα τμήμα του μανδύα της Σελήνης (του στρώματος κάτω από τον φλοιό), ωθώντας το στην επιφάνεια, όπου σχημάτισε τις σημερινές τεράστιες εκτάσεις βασαλτικής λάβας. Παράλληλα, εκτός από το να αλλάξει το «πρόσωπο» του φεγγαριού, αυτή η σημαντική μετατόπιση μάζας προκάλεσε και τη σταδιακή μετατόπιση του σεληνιακού άξονα.

«Η ίδια αιτία που δημιούργησε τη σκούρα λάβα, η οποία σχημάτισε το "πρόσωπο του ανθρώπου" στο φεγγάρι, ευθύνεται επίσης για την μετατόπιση του άξονα - και έχει καταγραφεί στους πολικούς πάγους της Σελήνης» δήλωσε ο Ζίγκλερ.

A cross-section through the Moon, highlighting the antipodal nature of lunar polar volatiles (in purple), and how they trace an ancient spin pole. The reorientation from that ancient spin pole (red arrow) to the present-day spin pole (blue arrow) was driven by the formation and evolution of the Procellarum—a region on the nearside of the Moon associated with a high abundance of radiogenic heat producing elements (green), high heat flow, and ancient volcanic activity. Credit: James Tuttle Keane, University of Arizona

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, αυτό εξηγεί, επίσης, γιατί κάποτε οι πόλοι του φεγγαριού είχαν πολύ περισσότερους πάγους από ό,τι σήμερα. Λόγω της μετατόπισης των πόλων, ένα μεγάλο μέρος των πάγων έπαψαν να είναι κρυμμένοι από τον ήλιο και έλιωσαν.

Προηγούμενες μελέτες πάντως είχαν εκτιμήσει ότι ο άξονας της Σελήνης μπορεί να είχε «γείρει» πολύ περισσότερο, έως και 35 μοίρες σε σχέση με την αρχική θέση του. Συνεπώς το ζήτημα παραμένει μάλλον ανοιχτό, μέχρι να συλλεχθούν περισσότερα στοιχεία.

Discovery of lunar polar wander gains the moon entry into an extremely exclusive club. The only other planetary bodies theorized to have permanently shifted location of their axis are Earth, Mars, Saturn's moon Enceladus and Jupiter's moon Europa. What sets the moon apart is its polar ice, which appears to effectively "paint out" the path along which its poles moved. Credit: James Keane, U of Arizona

Μέχρι στιγμής, τα μόνα άλλα σώματα στο ηλιακό σύστημά μας που πιστεύεται ότι έχουν γνωρίσει στο παρελθόν παρόμοια μετακίνηση του άξονα περιστροφής και των πόλων τους, είναι η Γη, ο Άρης, ο δορυφόρος Εγκέλαδος του Κρόνου και ο δορυφόρος Ευρώπη του Δία.

Πηγή: M. A. Siegler et al. Lunar true polar wander inferred from polar hydrogen, Nature (2016). DOI: 10.1038/nature17166

Το ξανθό χρώμα είναι… έξυπνο λένε οι επιστήμονες. Study finds blondes have higher IQ than those with other hair colors

Etienne Adolphe Piot, A Blonde Beauty Holding a Book. Μεγάλη μελέτη δείχνει ότι οι ξανθές έχουν υψηλή νοημοσύνη. The study actually found that blondes tended to be slightly more intelligent than other people.

Το στερεότυπο -που είναι παγκόσμιο- θέλει τις ξανθιές να είναι χαζές (περιέργως οι ξανθοί την έχουν γλιτώσει), αλλά μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα απομυθοποιεί αυτές τις κακίες. Στην πραγματικότητα, μάλιστα, ο δείκτης νοημοσύνης των ξανθιών είναι λίγο υψηλότερος από ό,τι των μελαχρινών.

Η μελέτη

Édouard Manet, La blonde aux seins nus, 1878. Blondes beat brunettes and redheads in the research tests conducted by scientists.

Ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο ανέλυσαν τις επιδόσεις στα τεστ νοημοσύνης που είχαν περίπου 11.000 ξανθιές (φυσικές ξανθιές!) και τις συσχέτισαν με τις αντίστοιχες γυναικών με μαλλιά άλλου χρώματος (καστανά, μαύρα, κόκκινα).

Η μέση βαθμολογία μιας ξανθιάς ήταν 103,2 έναντι 102,7 μιας καστανομάλλας, 101,2 μιας κοκκινομάλλας και 100,5 μιας γυναίκας με μαύρα μαλλιά. Όσον αφορά τους ξανθούς, οι επιδόσεις στους στα τεστ δεν διαφέρουν σε τίποτε από εκείνες ανδρών με μαλλιά άλλου χρώματος.

Marilyn Monroe was the original blonde who played on misinformed 'dumb' perceptions. Getty Images

Ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Τζέι επεσήμανε ότι τέτοια διεθνή στερεότυπα όπως αυτό με τις ξανθιές, δυστυχώς «έχουν συχνά αρνητικές επιπτώσεις στις προσλήψεις, στις προαγωγές και σε άλλες κοινωνικές επαφές. Η νέα έρευνα δείχνει όμως ότι δεν πρέπει να υπάρχει καμία διάκριση κατά των ξανθών με βάση τη νοημοσύνη. Δεν μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα ότι οι ξανθιές είναι πιο έξυπνες, αλλά σίγουρα δεν είναι πιο χαζές» και πρόσθεσε ότι, αν τελικά έχουν ένα μικρό πλεονέκτημα οι ξανθιές, αυτό θα μπορούσε να οφείλεται στο ότι, σύμφωνα με την μελέτη, φαίνεται να μεγαλώνουν συχνότερα σε οικογένειες που τους δίνουν περισσότερα ερεθίσματα. Η μελέτη δημοσιεύεται στο οικονομικό περιοδικό «Economics Bulletin».

Το όλο στερεότυπο πιθανώς ξεκίνησε από τη Γαλλία του 18ου αιώνα, εξαιτίας μιας πόρνης που είχε γίνει διάσημη για την ομορφιά της, αλλά όχι για την ανάλογη εξυπνάδα της. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αρκεί ένα «γράμμα» του DNA να αλλάξει για να γίνει ξανθιά μια μελαχρινή. Και, τέλος, μια μικρή λεπτομέρεια: το 3,5% των ξανθιών ανέφεραν ότι ήσαν φυσικές ξανθιές, ενώ δεν ήσαν...

Στους πόλους του Δία, το σέλας εκπέμπει ακτίνες Χ. Researchers Find What Causes Jupiter’s X-ray Aurora

Την αντίδραση του «γίγαντα» σε μια ηλιακή καταιγίδα τον Οκτώβριο του 2011 μελέτησαν οι ειδικοί με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου Chandra. Το βόρειο και νότιο σέλας του Δία στη διάρκεια ηλιακής καταιγίδας το 2011. Το μοβ χρώμα αντιστοιχεί σε εκπομπή ακτίνων Χ. According to a study led by University College London researcher William Dunn, the solar wind is causing intense X-ray bursts over Jupiter’s polar regions. Solar storms are triggering X-ray auroras on Jupiter that are about 8 times brighter than normal over a large area of the planet. These Jovian auroras are hundreds of times more energetic than Earth’s aurora borealis. This composite image with data from NASA’s Chandra and Hubble shows Jupiter and its aurora during a giant solar storm on October 2, 2011. Image credit: X-ray – NASA / CXC / UCL / W. Dunn et al.; optical – NASA / STScI.

Στον μεγαλύτερο πλανήτη του Ηλιακού Συστήματος, το σέλας καλύπτει μια επιφάνεια μεγαλύτερη από την έκταση όλης της Γης. Κι όταν ο Ήλιος ξεσπά σε καταιγίδες, το σέλας γίνεται εκατομμύρια φορές πιο ισχυρό από ό,τι στη Γη, τόσο ισχυρό που λάμπει στο φάσμα των ακτίνων Χ.

Διεθνής ομάδα ερευνητών χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra για να παρατηρήσει την αντίδραση του Δία σε μια ηλιακή καταιγίδα που ξέσπασε τον Οκτώβριο του 2011.

Ο Ήλιος εκπέμπει ένα συνεχές ρεύμα φορτισμένων σωματιδίων που ονομάζεται ηλιακός άνεμος. Όταν ξεσπούν εκρήξεις στην επιφάνεια του Ήλιου, ο άνεμος γίνεται πολύ ισχυρότερος.

Καθώς τα σωματίδια των ηλιακών καταιγίδων ταξιδεύουν στο Διάστημα συναντούν τα μαγνητικά πεδία που περιβάλλουν πλανήτες όπως η Γη και ο Δίας. Τα φορτισμένα σωματίδια του ηλιακού ανέμου εκτρέπονται από το μαγνητικό πεδίο και κατευθύνονται προς τον βόρειο και το νότιο πόλο. Εκεί, τα σωματίδια συγκρούονται με άτομα της ατμόσφαιρας και εκπέμπουν τις χαρακτηριστικές λάμψεις του σέλαος.

Λάμψη x 8

Jupiter’s aurora. Image credit: JAXA.

Στη διάρκεια της ηλιακής καταιγίδας του 2011, αναφέρουν οι ερευνητές, το βόρειο σέλας του Δία γίνεται οκτώ φορές λαμπρότερο. Την ίδια στιγμή, ο ισχυρός ηλιακός άνεμος συμπιέζει τη λεγόμενη μαγνητόσφαιρα του Δία, την περιοχή που ελέγχεται από το μαγνητικό πεδίο του Δία και θεωρείται μάλιστα η μεγαλύτερη δομή του Ηλιακού Συστήματος. Στη διάρκεια της καταιγίδας, το όριο της μαγνητόσφαιρας πλησιάζει τον Δία κατά δύο εκατομμύρια χιλιόμετρα.

«Υπάρχει μια συνεχής μάχη ανάμεσα στον ηλιακό άνεμο και τη μαγνητόσφαιρα του Δία» λέει ο Ουίλιαμ Νταν του University College του Λονδίνου, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης στην επιθεώρηση «Journal of Geophysical Research».

«Αυτό που θέλουμε είναι να κατανοήσουμε αυτήν την αλληλεπίδραση και τα αποτελέσματά της στον πλανήτη. Μελετώντας το πώς μεταβάλλεται το σέλας μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για αυτήν την περιοχή του Διαστήματος που ελέγχεται από το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου. Αυτό είναι σημαντικό για την κατανόηση των αναρίθμητων μαγνητικών αντικειμένων στον Γαλαξία μας» εξηγεί.

Περισσότερα στοιχεία για το μηχανισμό της εκπομπής ακτίνων Χ από το σέλας αναμένονται από την αμερικανική αποστολή Juno, η οποία θα φτάσει στον Δία φέτος το καλοκαίρι και θα μελετήσει μεταξύ άλλων τη μαγνητόσφαιρα και το σέλας. Αυτό ίσως βοηθήσει τους πλανητολόγους να κατανοήσουν το πώς σχηματίστηκε ο Δίας και η ίδια η Γη.