Το
μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι σφραγίδα που είναι γνωστό στο Αιγαίο, παρουσιάζει
πέντε περίτεχνα ντυμένες γυναικείες μορφές. The excavation
yielded the discovery of the second largest gold signet ring known in the
Aegean world, which shows five elaborately dressed female figures gathered by a
seaside shrine. Credit: University of Cincinnati
Ένας
όμορφος άνδρας, με μακριά μαύρα μαλλιά, ήταν πιθανόν ο «Γρύπας Πολεμιστής»,
όπως αποκαλείται ο «ένοικος» του τάφου του 1.500 π. Χ., που αποκαλύφθηκε πέρσι
στον Άνω Εγκλιανό της Πύλου, δίπλα από το μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορος.
The skeleton of an
adult male stretched out on his back lay in the grave with weapons arranged to
his left and a hoard of fine jewellery on his right. Credit: Denitsa Nonova
Αυτός
ήταν ο «γρύπας πολεμιστής» της Πύλου που έζησε το 1.500 π.Χ. Το πορτρέτο του
πολεμιστή προέκυψε από την ανασύσταση των οστών του κρανίου που έκαναν οι Lynne
Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του Ουιτγουότερσραντ στο
Γιοχάνεσμπουργκ.
Το
πρόσωπό του, που ανασυστάθηκε από τα οστά του κρανίου του, όπως και τα νέα
ερευνητικά δεδομένα, θα παρουσιαστούν σήμερα στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών
Σπουδών, από τους αρχαιολόγους Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ από το
Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι.
Οι
συντονιστές της ανασκαφής, Τζακ Ντέιβις, καθηγητής Αρχαιολογίας στην Έδρα Carl
W. Blegen στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, και Σάρον Στόκερ, κύρια ερευνήτρια
στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του McMicken College of Arts and Sciences. The team
of Jack L. Davis and Sharon R. Stocker, from the University of Cincinatti has
brought to light this unlooted and extremely wealthy tomb. Credit: University
of Cincinnati
Οι
δύο αρχαιολόγοι, το καλοκαίρι του 2015 βρήκαν κάτι μοναδικό: Έναν ασύλητο,
λακκοειδή τάφο με τον σκελετό άνδρα, ηλικίας 30 με 35 ετών, καθώς και
περισσότερα από 1.400 μοναδικά αντικείμενα ως κτερίσματα για τη μετά θάνατο ζωή
του.
Sharon Stocker
standing in the excavated tomb. Credit: University of Cincinnati, Pylos
Excavations
«Από
ό,τι φαίνεται ήταν ένας όμορφος άνδρας. Τον έχουμε αποκαταστήσει με μακριά
μαύρα μαλλιά, με βάση την αναπαράσταση πολεμιστή που βρέθηκε σε μία σφραγίδα
στον τάφο και η οποία θα δημοσιευτεί του χρόνου. Θα δείξουμε την εικόνα του
κατά τη διάρκεια της ομιλίας μας», δήλωσε η δρ. Στόκερ, η οποία μαζί με τον
άνδρα της, καθηγητή Τζακ Ντέιβις, θα δώσουν διάλεξη με θέμα «Lord of the Gold
Rings: The Grave of the Griffin Warrior of Pylos» («Ο Άρχοντας των Χρυσών
Δαχτυλιδιών: Ο Τάφος του Γρύπα Πολεμιστή της Πύλου»). Η ανασύσταση του προσώπου
του έγινε από τους Lynne Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του
Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ. Πέρσι, η συγκλονιστική ανακάλυψη είχε
χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ως «η πιο εντυπωσιακή
περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής
Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία 65 χρόνια».
Θαυμάσια
διατηρημένη χρυσή αλυσίδα, μήκους άνω των 75 εκατοστών, με δύο χρυσά μενταγιόν
διακοσμημένα με φύλλα κισσού. Βρέθηκε κοντά στον λαιμό του πολεμιστή. This unique
necklace measures more than 30-inches long and features two gold pendants
decorated with ivy leaves. It was found near the neck of the warrior's skeleton.
Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations
Ένα
χάλκινο όπλο με λαβή από ελεφαντόδοντο και χρυσό. Dagger with a gold
hilt overlaid with gold in a rare technique imitating embroidery. Credit: University of Cincinnati, Pylos
Excavations
Finds from the
grave at Ano Englianos. Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations
Τα ευρήματα συνηγορούσαν και με το παραπάνω σε αυτό: Χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια και κύπελλα, ένα χάλκινο σπαθί
με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, μια σπάνια χρυσή αλυσίδα, ασημένια κύπελλα
-ορισμένα με χρυσά χείλη-, χάλκινα αγγεία και κύπελλα, ένας χάλκινος αμφορέας,
χάλκινες πρόχοι και λεκανίδες, 50 και πλέον σφραγιδόλιθοι, περισσότερες από
1.000 ψήφους από πολύτιμους λίθους και άλλα εντυπωσιακά.
Σκηνή
από ταυροκαθάψια σε ένα από τα τέσσερα δαχτυλίδια που βρέθηκαν στον «τάφο του
πολεμιστή» στην Πύλο. This gold ring with a Cretan bull-jumping scene was
one of four solid-gold rings found in the tomb. This number is more than found
with any other single burial elsewhere in Greece. Credit: University of
Cincinnati
Πολλά
ήταν έργα μινωικής τεχνοτροπίας, που σε συνδυασμό με την εποχή τους οδήγησε
τους ανασκαφείς στην υπόθεση ότι μπορεί να αποτελούσαν προϊόντα λεηλασίας από
επιδρομή στην Κρήτη. Σε άρθρο, όμως, που δημοσιεύουν στο περιοδικό «Hesperia» εστιάζουν σε κάτι διαφορετικό.
«Αυτό που προτείνουμε στο Hesperia δεν
έχει να κάνει με τον τρόπο που αποκτήθηκαν αυτά τα αντικείμενα, αλλά με το
γιατί. Δηλαδή ισχυριζόμαστε ότι τα συγκεκριμένα αντικείμενα που βρέθηκαν στην
ταφή επιλέχθηκαν σκοπίμως και τοποθετήθηκαν στον τάφο για να μεταφέρουν
ορισμένα νοήματα, τα οποία σχετίζονται με τα συμβολικά συστήματα που υπήρχαν
ήδη στη Μυκηναϊκή κοινωνία», αναφέρει η αρχαιολόγος.
Σφραγιδόλιθος
από κορναλίνη, ένας από τους 50 που βρέθηκαν στον τάφο. This is
one of more than four dozen seal stones with intricate Minoan designs found in
the tomb. Long-horned bulls and, sometimes,
human bull jumpers soaring over their horns are a common motif in Minoan
designs. Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations
Ποια,
όμως, είναι αυτά τα μινωικά θέματα που απεικονίζονται στα ευρήματα και δη στα
χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια; «Είναι
πολλά», μας απαντά η κ. Στόκερ. «Έχουν
να κάνουν με τελετές που σχετίζονται με μία θεά και με την εμφάνισή της, ενώ
συχνές είναι και οι σκηνές με τα ταυροκαθάψια», συμπληρώνει. Η εύρεση
τεσσάρων χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών με εικονογραφία τέτοιου τύπου είναι
κάτι ιδιαίτερα σπάνιο και ασυνήθιστο. Ή μήπως μοναδικό; «Ειδικά το μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι έχει χαραχτεί με τέτοια λεπτομέρεια
που δεν υπάρχει πουθενά παράλληλό του μεταξύ των χρυσών σφραγιστικών
δαχτυλιδιών που γνωρίζουμε ως σήμερα. Οι σκηνές των γυναικών σε αυτό το
δαχτυλίδι επαναλαμβάνονται και σε άλλες γνωστές σφραγίδες της Κρήτης, όμως το
δαχτυλίδι της Πύλου συνενώνει μικρότερες γνωστές παραστάσεις σε μια μεγαλύτερη
και πιο σύνθετη τελετουργική σκηνή», σημειώνει.
A mirror discovered
in the tomb of a Greek warrior in southwest Greece refers to a scene of a
goddess holding a mirror in one of four gold rings unearthed in the excavation
by a team of UC researchers. Credit: University of Cincinnati
Στον τάφο υπήρχαν κι άλλα απρόσμενα ευρήματα, όπως χτένες και ένας καθρέπτης. Ποια η σημασία τους σε έναν τάφο άνδρα; «Χτένες και καθρέπτες έχουν μια γενικότερη σχέση με τις ταφές πολεμιστών», απαντά η κ. Στόκερ, που συμπληρώνει ότι ίσως αντανακλούν ένα έθιμο στολίσματος πριν από τη μάχη.
One of six ivory
combs found within the warrior's tomb. Credit: University of Cincinnati
Και
το νόημα που υπάρχει πίσω από την απεικόνιση γρύπα σε δυο από τα ευρήματα
(κομμάτια ελεφαντοστού, με το ένα να απεικονίζει γρύπα με μεγάλα φτερά και το
άλλο λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα), τα οποία έδωσαν και την ονομασία στον
πολεμιστή; «Ο γρύπας αντανακλά ένα πολύ
γνωστό σύστημα εξουσίας, που πλαισιώνει τον θρόνο της Πύλου, όπως και του Μίνωα
της Κνωσού», απαντά. Όσο για τη σημασία των ευρημάτων, πέρα από την τέχνη και
τον πλούτο τους, η αρχαιολόγος τονίζει ότι «σε όρους χρονολόγησης, η ανακάλυψη
τόσων διαφορετικών τύπων αντικειμένων μέσα σε έναν τάφο με μία μοναδική ταφή
είναι ύψιστης σημασίας», αναφερόμενη προφανώς στην εξαιρετική ευκαιρία που
δίνει μια τέτοια αδιατάρακτη ταφή τόσο για τη μελέτη των ταφικών εθίμων στην
Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή όσο και για τη σχέση του φύλου με τα κτερίσματα και την
ταφική γνώση, που δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί μέσα από τη μελέτη περισσότερων
τυπικών ομαδικών τάφων.
Η
κ. Στόκερ, μαζί με τον σύζυγό της, θα συνεχίσουν τις ανασκαφές στην Πύλο
τουλάχιστον για άλλα τρία χρόνια. Η
μετάδοση της ομιλίας θα γίνει ζωντανά από την ιστοσελίδα της Αμερικανικής
Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Την ομιλία μπορείτε να δείτε στις 7 το
απόγευμα. (www.ascsa.edu.gr/index.php/about/livestream).
