Ο
τεχνολογικός πολιτισμός μας είναι νέος: μόλις 300 ή 70 χρόνων. Η κλιματική
αλλαγή ήδη τον απειλεί. Under
the Milky Way Galaxy. Luis
Calçada on Flickr
Το
ερώτημα στον τίτλο είναι ένα από τα τρία πιο σημαντικά ερωτήματα προκειμένου να
μπορέσουμε να εκτιμήσουμε επιστημονικά την πιθανότητα να υπάρχει ζωή κάπου στο
σύμπαν. Αυτό γράφει ο Χάρης Βάρβογλης, ομότιμος καθηγητής Τμήματος Φυσικής Α.Π.Θ. (Τομέας Αστρονομίας και Αστροφυσικής) στο εξαιρετικά κατατοπιστικό και
ενδιαφέρον προλογικό σημείωμά του στον τόμο «Πέντε δισεκατομμύρια χρόνια μοναξιά» του
Αμερικανού Lee Billings (μτφρ. Έφη Καλλιφατίδη, εκδ. Ροπή), ένα από τα
πιο ερεθιστικά και συναρπαστικά βιβλία, με θέμα την αναζήτηση εξωγήινης ζωής,
γραμμένο από ειδικευμένο δημοσιογράφο.
Στέκομαι
ιδιαιτέρως στο τρίτο ερώτημα (τα άλλα δύο αφορούν την αρχιτεκτονική του ηλιακού
μας συστήματος, πόσο «τυπική» είναι ή εάν αποτελεί την εξαίρεση, και τον τρόπο
εμφάνισης ζωής σε έναν «κατοικήσιμο» πλανήτη). Όπως γράφει ο καθηγητής
Βάρβογλης, μόνον «ατεκμηρίωτες υποθέσεις
μπορούμε να κάνουμε» και αυτό διότι μόνον έναν τεχνολογικό πολιτισμό
ξέρουμε που να εκπέμπει ραδιοσήματα και να εκτοξεύει διαστημικές αποστολές: τον
δικό μας.
Από
αυτή την άποψη, ο Χ. Βάρβογλης σημειώνει πως η «διάρκεια ζωής του μέχρι σήμερα είναι εξαιρετικά σύντομη, όποια χρονική
στιγμή και αν θεωρήσει κανείς ως αρχή του τεχνολογικού πολιτισμού». Για
παράδειγμα, εάν έχουμε ως αφετηρία την εφεύρεση της ατμομηχανής και τη
συνακόλουθη Βιομηχανική Επανάσταση, η ηλικία του δικού μας πολιτισμού είναι
μόλις 300 χρόνων. Αν, τώρα, κρατήσουμε ως σημείο εκκίνησης την εφεύρεση των
ηλεκτρονικών υπολογιστών, είμαστε ακόμα πιο «νέοι»: μόλις 70 χρόνων. Κι ωστόσο,
η ηλικία της Γης φτάνει τα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια (εξ ου και ο τίτλος του
βιβλίου του Billings),
ενώ εκείνη του ανθρώπινου γένους τα 100.000 χρόνια.
Η
νεότητα φέρει μαζί της μιαν ορμή, μιαν ακατανίκητη επιθυμία για εξερεύνηση,
ανακάλυψη και επινόηση, μαζί της όμως φέρει και την ανωριμότητα, όπως επίσης,
πολύ συχνά, και την αυτοκαταστροφή. Ορθά ο Χ. Βάρβογλης μας υπενθυμίζει πόσο
κοντά φτάσαμε στην καταστροφή μέσα σε αυτά τα ελάχιστα χρόνια (300 ή 70, ό,τι
προτιμάτε) της παρουσίας του τεχνολογικού μας πολιτισμού, κυρίως σε ό,τι αφορά
τους πυρηνικούς εξοπλισμούς και, βέβαια, την κλιματική αλλαγή – την οποία
αρνείται επίμονα ο νεοεκλεγείς Αμερικανός πρόεδρος.
Πριν
από παραπάνω από μισό αιώνα, ο αστρονόμος Frank Drake, κατασκεύασε μια εξίσωση που υπολόγιζε την
πιθανότητα να βρίσκονται και άλλοι νοήμονες πολιτισμοί στο Γαλαξία πέρα από
εμάς. Το 1961, οι παράμετροι που έλαβε υπόψη του o Drake, ήταν ο μέσος ρυθμός
δημιουργίας αστέρων στο Γαλαξία, το κλάσμα αυτών των άστρων που έχουν πλανήτες
οι οποίοι μπορούν να συντηρήσουν ζωή και όντως αναπτύσσουν νοήμονα ζωή, και
τέλος αναπτύσσουν πολιτισμό και αποκτούν τεχνολογία ικανή ώστε να
γνωστοποιήσουν την ύπαρξή τους. Επίσης συνυπολόγισε και τη χρονική διάρκεια
που οι πολιτισμοί αυτοί συνεχίζουν να υπάρχουν συντηρώντας τη τεχνολογία τους. Σύμφωνα
με τον Drake και τους συνεργάτες του, η καλύτερη εκτίμηση που μπορούσαν να
κάνουν την εποχή εκείνη, υποδείκνυε τουλάχιστον 1000 νοήμονες πολιτισμούς στο
Γαλαξία μας. Έκτοτε έχουν υπάρξει πολλές ακόμη εκτιμήσεις, με τεράστια όμως
απόκλιση μεταξύ τους: από έναν πολιτισμό στο Γαλαξία (εμάς) έως και πολλά
εκατομμύρια. The Drake equation (top row) has proven to be a
durable framework for research. But it is impossible to do anything more than
guess at variables such as L, the probably longevity of other advanced
civilizations. Credit: University of Rochester
Ομολογώ
πως δεν είχα σκεφτεί, δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι είμαστε τόσο νέοι. Ίσως
επειδή σήμερα ειδικά, πολλοί νιώθουμε τόσο κουρασμένοι, αν όχι και γερασμένοι. Όμως,
τεχνολογικά μιλώντας (και όχι μόνον), η σημερινή εποχή είναι συναρπαστική,
γεμάτη νέες δυνατότητες και πιθανότητες – όπως ακριβώς και η νεότητα. Και όπως
η νεότητα έτσι και η εποχή μας είναι μεταβατική, ρευστή, γεμάτη πισωγυρίσματα,
αβεβαιότητες, ανασφάλειες και πολλές εσφαλμένες εκκινήσεις. Μόλις τώρα όμως
ξεκινήσαμε. Τα άλματα βρίσκονται μπροστά μας.
Πηγή:
kathimerini.gr
