Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Κυριακή 10 Φεβρουαρίου 2013

Ο Πικάσο χρησιμοποιούσε χρώμα για τοίχους, επιβεβαιώνει ανάλυση ακτίνων-Χ

Το έργο «Η Κόκκινη Πολυθρόνα» ολοκληρώθηκε το 1931. Ο Πικάασο χρησιμοποίησε την πρώτη μάρκα οικιακών χρωμάτων.  In 1931, Pablo Picasso began a series of paintings of his mistress, Marie Therese Walter, of which "The Red Armchair" was the first. Perhaps acknowledging the double life they were leading, Picasso invented a new motif - a face encompassing the both frontal and profile views. A constant innovator Picasso experimented beyond form and style, exploring different materials - including found objects and even studio scraps - in his work. The Red Armchair demostrates the artists use of Ripolin, an industrial housepaint that he first employed as early as 1912 and used here, mixed with oil paint, to produce a variety of surfaces, from the yellow roughened background to the almost brushless finish of black paint.

Ο Πάμπλο Πικάσο ήταν αντισυμβατικός μέχρι και στα χρώματα που χρησιμοποιούσε: η εξέταση ενός πίνακα με ακτίνες-Χ υψηλής ενέργειας επιβεβαιώνει τις υποψίες ότι ο συνιδρυτής του κυβισμού χρησιμοποιούσε χρώμα για τοίχους, πιθανώς για να δώσει στα έργα του μια γυαλιστερή υφή που κρύβει τα ίχνη του πινέλου.


Την ανακάλυψη έκαναν ερευνητές του αμερικανικού Εθνικού Εργαστηρίου Argonne στο Ίλινοϊ, οι οποίοι δανείστηκαν τον πίνακα Η Κόκκινη Πολυθρόνα του 1931 από το Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.

Για την εξέταση του πίνακα χρησιμοποιήθηκε ένα μικροσκόπιο «σκληρών ακτίνων-Χ», δηλαδή ακτίνων-Χ υψηλής ενέργειας που παράγονται σε έναν ογκώδη επιταχυντή και εστιάζονται στο δείγμα. Η τεχνική αυτή, την οποία μπορούν να εφαρμόζουν ελάχιστα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο, επιτρέπει τη μικροσκοπική εξέταση του δείγματος με ανάλυση 30 νανομέτρων (ένα φύλλο χαρτί έχει πάχος γύρω στα 100.000 νανόμετρα).

Η ανάλυση αποκάλυψε ότι τα σωματίδια χρωστικών στον πίνακα ταιριάζουν απόλυτα με τη χημική σύσταση των προϊόντων της Ripolin, της πρώτης μάρκας χρωμάτων για οικιακή χρήση. Επιπλέον, η μελέτη των προσμείξεων που βρέθηκαν στο χρώμα επέτρεψαν στους ερευνητές να προσδιορίσουν ακόμα και την περιοχή όπου παράχθηκε η συγκεκριμένη παρτίδα μπογιάς.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Applied Physics A: Materials Science & Processing, επιβεβαιώνει για πρώτη φορά τις υποψίες των ιστορικών τέχνης, οι οποίοι είχαν διατυπώσει την άποψη ότι ο Πικάσο είχε στραφεί στην ασυνήθιστη αυτή τεχνοτροπία.

Autoportrait, Self-Portrait, 1907

Σε αντίθεση με τα λάδια που χρησιμοποιούνται στις ελαιογραφίες, τα χρώματα οικιακής χρήσης στεγνώνουν πιο γρήγορα και κρύβουν τα ίχνη του πινέλου, αν αφήνουν άλλα ίχνη όπως μικροσκοπικές ρωγμές και σταγόνες μπογιάς.

Robert Doisneau, Picasso aux mains de forme de petits pains, Picasso with the hands of the shape of rolls.

Πολλοί ιστορικοί της τέχνης πιστεύουν ότι το εφέ που διάλεξε ο Πικάσο θα ήταν αδύνατο να επιτευχθεί με συμβατικά χρώματα ζωγραφικής.

"Διωγμός και ανταλλαγή πληθυσμών (Τουρκία-Ελλάδα: 1922-1924)"


Η σκηνοθέτις και επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ, που παρουσίασαν το 2007 στο Μουσείο Μπενάκη το έργο "Το Ταξίδι. Το Ελληνικό Όνειρο στην Αμερική " (επιλογή του American Film Institute στη Washington DC ανάμεσα στις 20 καλύτερες Ευρωπαϊκές ταινίες του 2008 -The European Showcase-και βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ του Houston) και πρόσφατα παρουσίασαν επίσης στο Μουσείο Μπενάκη, το έργο "Σμύρνη Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922", μετά από τέσσερα χρόνια συνεργασίας και έρευνας στην Ευρώπη και την Αμερική, φέρνουν πίσω στο κοινό, εικόνες ξεχασμένες σε «κλειστά» αρχεία αλλά και μια νέα οπτική σε σχέση με το Διωγμό και την Ανταλλαγή των πληθυσμών (Τουρκία -  Ελλάδα 1922-1924).

Το ιστορικό ντοκιμαντέρ και η έκθεση είναι μεγάλης σημασίας όχι μόνο γιατί το ελληνικό κοινό θα δει άγνωστες εικόνες από το Διωγμό και την Ανταλλαγή αλλά και γιατί συγχρόνως οι δύο συνεργάτες, φέρνουν μια νέα οπτική στον τρόπο με τον οποίο διηγούνται την ιστορία. Μια ματιά που κρατά αποστάσεις τόσο από μια υπέρμετρα εθνικιστική αφήγηση όσο και από νεώτερες απόπειρες που υπερτονίζουν τις κοινές εμπειρίες, ξεχνώντας τις διαφορές, ξεχνώντας ότι πριν την Ανταλλαγή ζήσαμε ένα Διωγμό.

Ενενήντα χρόνια μετά την καταστροφή, και λίγο πριν την επέτειο της Ανταλλαγής, οι δυο συνεργάτες θέλουν να τιμήσουν τόσο τον κόσμο που χάθηκε το 1922, τον κόσμο που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις εστίες του, όσο και την επιστήμη της ιστορίας.

Το ντοκιμαντέρ και η ομώνυμη φωτογραφική έκθεση τεκμηριώνονται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης.

Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες του Διωγμού και της Ανταλλαγής από τα αρχεία της Library of Congress, του Πανεπιστημίου του Princeton, του Near East Relief, του Ερυθρού Σταυρού της Γενεύης αλλά και του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, του Save the Children Fund, του Albert Kahn Fondation, του Πανεπιστημίου της Minessota, αλλά και άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Επίσης για πρώτη φορά παρουσιάζονται μερικές από τις χαμένες φωτογραφίες προσφύγων του μεγάλου Αμερικανού φωτογράφου Lewis Hine, καθώς και φιλμικό υλικό της χαμένης ταινίας της Young Men's Christian Association (YMCA) στη Μικρά Ασία και την Ελλάδα από το αρχείο του Robert Davidian, το οποίο διασώθηκε και συντηρήθηκε στην Washington DC από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ΠΡΩΤΕΑΣ.

Η μοντέρ εικόνας και ήχου Αλίκη Παναγή για την ηχητική επένδυση της ταινίας χρησιμοποίησε ήχους εποχής προκειμένου να ζωντανέψουν τα γεγονότα, ενώ ο μουσικός Νίκος Πλατύραχος, βασίστηκε σε τραγούδια εποχής από τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα για να συνθέσει την πρωτότυπη μουσική του.

Μετά την πρόσφατη ταινία και έκθεση για τη κοσμοπολίτικη Σμύρνη και την καταστροφή της, στο νέο έργο Διωγμός και Ανταλλαγή Πληθυσμών (Τουρκία - Ελλάδα: 1922-1924), το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει φωτογραφίες της Ανταλλαγής όχι μόνο Ελληνοορθόδοξων, αλλά και Μουσουλμάνων προσφύγων.






Leonard Susskind: H φυσική με δυο λόγια

Victor Vasarely, Vega

Η σύγχυση και ο αποπροσανατολισμός βασιλεύουν• η αιτία και το αποτέλεσμα καταργούνται• η βεβαιότητα εξανεμίζεται• όλοι οι παλαιοί κανόνες παύουν να ισχύουν.

Αυτό συμβαίνει όταν καταρρέει το κυρίαρχο Παράδειγμα.

Αλλά τότε αναδύονται νέα μοτίβα.

Αρχικά δεν φαίνεται να έχουν νόημα• είναι ωστόσο, μοτίβα.

Τι πρέπει να κάνουμε;

Nα πάρουμε τα μοτίβα και να τα ποσοτικοποιήσουμε και να τα κωδικοποιήσουμε με νέα μαθηματικά, ακόμη και με νέους κανόνες λογικής, αν είναι αναγκαίο.

Να αντικαταστήσουμε τις παλιές νευρωνικές συνδέσεις μας με νέες και να εξοικειωθούμε με αυτό.

Η εξοικείωση γεννά συναίνεση ή, τουλάχιστον, ανοχή.

Πιθανότατα, είμαστε ακόμη σαστισμένοι αρχάριοι με πολύ σφαλερές νοητικές εικόνες, και η έσχατη πραγματικότητα υπερβαίνει κατά πολύ τις ικανότητές μας να τη συλλάβουμε.

Έρχεται στον νου ο παλιός όρος των χαρτογράφων: terra incognita.

Όσο περισσότερα ανακαλύπτουμε τόσο λιγότερα φαίνεται να γνωρίζουμε.

Αυτή ακριβώς είναι η φυσική με δυο λόγια.

Πηγή: Leonard Susskind, «Ο πόλεμος της μαύρης τρύπας», εκδόσεις Κάτοπτρο.