Βίκινγκ: Γυναίκες πολεμούσαν στο πλευρό των ανδρών. First genetic proof that women were Viking warriors

Νέα μελέτη αποδεικνύει ότι ο πόλεμος δεν ήταν αποκλειστική ενασχόληση ανδρών στις κοινωνίες των Βίκινγκ. Σχέδιο του Evald Hansen βασισμένο στο αρχικό σχέδιο του τάφου από τον ανασκαφέα Hjalmar Stolpe. Φωτ.: Πανεπιστήμιο της Ουψάλα. Illustration by Evald Hansen based on the original plan of the grave by excavator Hjalmar Stolpe, published in 1889. Credit: Uppsala University

Η ανάλυση γενετικού υλικού από έναν τάφο Βίκινγκ των μέσων του 10ου αιώνα μ.Χ. επιβεβαιώνει για πρώτη φορά ότι –μερικές τουλάχιστον– γυναίκες πολεμούσαν δίπλα-δίπλα στην πρώτη γραμμή με τους άνδρες, καθώς το DNA έδειξε ότι ο θαμμένος πολεμιστής ήταν στην πραγματικότητα πολεμίστρια και μάλιστα, όπως φαίνεται, υψηλού βαθμού στην πολεμική ιεραρχία. Έτσι, η «Επέλαση των Βαλκυριών» που εμπνεύσθηκε ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, τελικά δεν ήταν μόνο φαντασία.

Τα ευρήματα

Location of Birka and grave Bj581 (source: Hedenstierna-Jonson C, Kjellström A, Zachrisson T, et al. A female Viking warrior confirmed by genomics. Am J Phys Anthropol. 2017;00:1–8.)

Σουηδοί ερευνητές των πανεπιστημίων Ουψάλα και Στοκχόλμης, με επικεφαλής τον καθηγητή του Τμήματος Βιολογίας Ματίας Γιάκομπσον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό φυσικής ανθρωπολογίας American Journal of Physical Anthropology, μελέτησαν δείγμα DNA από έναν σκελετό που είχε βρεθεί σε έναν από τους πιο γνωστούς τάφους Βίκινγκ, ο οποίος είχε έλθει στο φως κοντά στη σουηδική πόλη Μπίρκα στη δεκαετία του 1880.

Ο πολεμιστής (που τελικά αποδείχθηκε πολεμίστρια) είχε ταφεί μαζί με τα πολλά όπλα του (ξίφος, τσεκούρι, δόρυ, βέλη, μαχαίρι, ασπίδες), καθώς και δύο άλογα. Εδώ και καιρό υπήρχαν υποψίες ότι επρόκειτο για σκελετό γυναίκας, αλλά επειδή ο τάφος είχε όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός υψηλόβαθμου Βίκινγκ πολεμιστή, οι επιστήμονες αναγκαστικά δέχονταν ότι επρόκειτο για άνδρα.

Έως ότου, χάρη στη συνεργασία των αρχαιολόγων με τους αρχαιογενετιστές, το DNA «μίλησε» και αποκάλυψε το πραγματικό φύλο. Ο σκελετός είχε δύο χρωμοσώματα Χ και κανένα Υ, συνεπώς δεν προερχόταν από άνδρα.

«Αυτή είναι η πρώτη επίσημη και γενετική επιβεβαίωση ότι υπήρχαν γυναίκες Βίκινγκ πολεμίστριες», δήλωσε ο δρ Γιάκομπσον.

Ηγέτης

Reconstruction of what the grave may have looked like to begin with. Credit: Uppsala University

Αποδεικνύεται έτσι ότι ο πόλεμος δεν ήταν αποκλειστική ενασχόληση των ανδρών στους Βίκινγκ. Οι γυναίκες όχι μόνο πολεμούσαν, αλλά κατείχαν και ανώτερα αξιώματα στο πεδίο της μάχης. Αυτό εκτιμούν οι ερευνητές, επειδή –εκτός από όπλα και άλογα– η νεκρή είχε ταφεί μαζί με ένα επιτραπέζιο «παιγνίδι», το οποίο πιθανότατα χρησιμοποιούσε η Σκανδιναβή αμαζόνα για να εξασκείται στη στρατηγική και στις τακτικές μάχης ενάντια στους αντιπάλους, όταν οδηγούσε τα στρατεύματα στη μάχη.

«Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με μια Βαλκυρία από τις σάγκες, αλλά με έναν πραγματικό στρατιωτικό ηγέτη, που συμβαίνει να είναι γυναίκα», δήλωσε η ερευνήτρια Σαρλότ Χεντεστίρνα-Γιόνσον.

«Οι γραπτές πηγές αναφέρουν γυναίκες πολεμίστριες περιστασιακά, αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που έχουμε πραγματικά βρει πειστικές αρχαιολογικές ενδείξεις για την ύπαρξή τους», ανέφερε ο καθηγητής αρχαιολογίας Νιλ Πράις της Ουψάλα.

Πηγές: Charlotte Hedenstierna-Jonson et al. A female Viking warrior confirmed by genomics, American Journal of Physical Anthropology (2017). DOI: 10.1002/ajpa.23308 - http://www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=899988

Ποια μουσική διεγείρει την πρωτότυπη σκέψη. Listening to happy music may enhance divergent creativity

A new study published in the journal PLoS ONE has found that listening to ‘happy music’ (i.e. classical music that elicits positive mood and is high on arousal) is associated with an increase in divergent creative thinking. According to the team, music listening can be easily integrated into daily life and may provide an innovative means to facilitate creative cognition in an efficient way in various scientific, educational and organizational settings when creative thinking is needed. Image credit: Gerd Altmann

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι όταν αντιμετωπίζουμε ένα μη κοινότοπο πρόβλημα, η λύση του οποίου απαιτεί από εμάς ένα άλμα δημιουργικότητας, το να ακούμε μια ευχάριστη και συναισθηματικά διεγερτική μουσική μας βοηθά αποφασιστικά στην εξεύρεση της λύσης. Όταν λοιπόν ακούμε ένα ορισμένο είδος μουσικής ενώ σκεφτόμαστε ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα, είναι σαφώς πιο παραγωγικό από το να δουλεύουμε στη σιωπή.

Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξαν δύο ερευνητικές ομάδες, που εργάζονταν η μία στην Ολλανδία στο Radbound University και η άλλη στην Αυστραλία στο University of Technology Sydney, και πριν από λίγες ημέρες δημοσίευσαν από κοινού τα αποτελέσματα αυτής της συνεργασίας στο περιοδικό «PLOS One».

Στον πολύπλοκο και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο όπου ζούμε, η ικανότητα να βρίσκουμε εγκαίρως πρωτότυπες λύσεις αποτελεί ίσως μία από τις περισσότερο αναγνωρισμένες νοητικές αρετές, μια νοητική ικανότητα που συχνά απαιτείται και στον χώρο εργασίας. Διόλου περίεργο λοιπόν ότι εδώ και χρόνια ειδικοί επιστήμονες μελετούν τις εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες που διεγείρουν ή ενισχύουν αυτή την ικανότητα.

Στον πολύπλοκο και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο όπου ζούμε, η ικανότητα να βρίσκουμε εγκαίρως πρωτότυπες λύσεις αποτελεί ίσως μία από τις περισσότερο αναγνωρισμένες νοητικές αρετές, μια νοητική ικανότητα που συχνά απαιτείται και στον χώρο εργασίας. Διόλου περίεργο λοιπόν ότι εδώ και χρόνια ειδικοί επιστήμονες μελετούν τις εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες που διεγείρουν ή ενισχύουν αυτή την ικανότητα.

Από καιρό υπήρχαν ενδείξεις ότι η μουσική σχετίζεται στενά και επηρεάζει τη δημιουργική σκέψη, όμως μέχρι πρόσφατα δεν γνωρίζαμε ποιο είδος μουσικής και σε ποιες περιπτώσεις ασκεί την ευεργετική δράση της. Προσπαθώντας να απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα οι διευθυντές των δύο ερευνητικών ομάδων, ο Simone Ritter της ολλανδικής και ο Sam Ferguson της αυστραλιανής, έθεσαν σε 155 εθελοντές μια σειρά από προβλήματα, ενώ λίγο πριν και κατά τη διάρκεια του πειράματος τους έβαζαν να ακούνε διαφορετικά είδη κλασικής μουσικής.

Με άλλα λόγια, παρατηρούσαν πώς τα διάφορα είδη σύνθετης μουσικής επηρεάζουν την ικανότητα των εθελοντών να ανακαλύπτουν δημιουργικές λύσεις στα προβλήματα που έπρεπε να επιλύσουν.

Αποκλίνουσα δημιουργικότητα

Participants hearing positive, arousing music came up with most original solutions. Overall divergent thinking (ODT) score. Credit: Ritter et al (2017)

Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτά τα πειράματα διερευνούσαν ένα ιδιαίτερο είδος δημιουργικότητας, το οποίο η σύγχρονη ψυχολογία περιγράφει ως «αποκλίνουσα σκέψη», δηλαδή τη δημιουργική ικανότητα ορισμένων ανθρώπων να επινοούν διαφορετικές λύσεις σε ένα πρόβλημα (αποκλίνουσα σκέψη), όταν οι περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν μία και μοναδική λύση για το ίδιο πρόβλημα (συγκλίνουσα σκέψη). Εστίαζαν συνεπώς στο ποια διαφορετικά είδη κλασικής μουσικής επηρεάζουν, άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά, την αποκλίνουσα σκέψη, δηλαδή το είδος της δημιουργικής σκέψης που απαιτείται συχνότερα για την επίλυση προβλημάτων στις τέχνες και τις επιστήμες!

Στο ερώτημα πώς ενώνονται με τέσσερις διαδοχικές ευθείες οι εννέα κουκκίδες η λύση βρίσκεται δεξιά.

Για παράδειγμα όταν έθεταν στους εθελοντές «το πρόβλημα των εννέα σημείων», να συνδέσουν δηλαδή με τέσσερις μόνο διαδοχικές ευθείες γραμμές τα εννέα σημεία που βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο (βλ. σχετική εικόνα), διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές που άκουγαν ευχάριστες αρμονικές συνθέσεις (π.χ. την «Άνοιξη» από τις «Τέσσερις εποχές» του Βιβάλντι) επιδείκνυαν μεγαλύτερη αποκλίνουσα δημιουργικότητα και οδηγούνται ευκολότερα στη λύση του προβλήματος.

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξαν χωρίζοντας τους 155 εθελοντές σε πέντε ομάδες που έπρεπε να λύσουν το ίδιο πρόβλημα. Κάθε μία από τις τέσσερις ομάδες, την ώρα που προσπαθούσε να λύσει ένα πρόβλημα, άκουγε διαφορετικά είδη κλασικής μουσικής (π.χ. ηρωική, ευχάριστα αρμονική, καταθλιπτική, αγχωτική κ.ο.κ.), ενώ η πέμπτη ομάδα χρησίμευε ως η «ομάδα ελέγχου» που δεν άκουγε καθόλου μουσική προσπαθώντας να λύσει το πρόβλημα.

Happy background music can help get the creative juices flowing, according to a study. Credit: New Scientist

Διαπίστωσαν λοιπόν ότι από τα μουσικά κομμάτια, τα οποία είχαν ταξινομηθεί σε κατηγορίες ανάλογα με το συναισθηματικό τους περιεχόμενο αλλά και τη διεγερτική τους δράση, μόνο τα ευχάριστα μελωδικά κομμάτια ασκούσαν κατά κανόνα μια «θετική διεγερτική δράση», ενίσχυαν δηλαδή την ικανότητα των εθελοντών να επιδεικνύουν αποκλίνουσα δημιουργικότητα.

Πηγές: Simone M. Ritter, Sam Ferguson. Happy creativity: Listening to happy music facilitates divergent thinking. PLOS ONE, 2017; 12 (9): e0182210 DOI: 10.1371/journal.pone.0182210 - www.efsyn.gr