Βαυβώ, το μυθικό αιδοίο. Baubo, la vulve mythique

Βαυβώ= Ρίζα βαυ-βαΰζω-βαυβώ. Θηλυκή γονιμική θεότητα που το όνομα της σημαίνει «γυναικείο αιδοίο» και βαυβών (ο) το ανδρικό γεννητικό όργανο, γενικώς δηλαδή τα απόκρυφα μέρη. Από εκεί προέρχεται και ή αιδώς, αλλά και το επίθετο αιδοίος που σημαίνει σεβαστός, γένος θεών αιδοίον λέει ο Ησίοδος. Αποδίδεται και ως προσωνύμιο της Εκάτης. Κατά άλλη εκδοχή, σημαίνει αποκοιμίζω, αποκοιμώμαι (βαυβάω). Για τα ανδρικά και γυναικεία γεννητικά όργανα παραδίδεται και η λέξη κύων. Baubo, hellenistic small terracotta, Berlin.

Βρισκόμαστε στο Ράριον Πεδίον, κάπου μεταξύ Αθήνας και Ελευσίνας. Σύμφωνα με την ορφική διδασκαλία η θεά Δήμητρα έφθασε στην Ελευσίνα ψάχνοντας να βρει την κόρη της.

Εκεί, η Δήμητρα συνάντησε τους εξής πέντε (5) ανθρώπους, που ξεπετάχτηκαν μέσα από τη γη:

Βαυβώ αυνανιζόμενη από την Αίγυπτο. Πτολεμαϊκής εποχής. Μουσείο Κοπεγχάγης.

Τη γυναίκα Βαυβώ, τον άντρα Δυσαυλή και τους γιους Τριπτόλεμο, Εύμολπο και Ευβουλέα. 

Βαυβώ σε κίνηση ανασύρματος από την ακρόπολη της Γέλας, Σικελία, 450 π.Χ.  

Το όνομα Βαυβώ σημαίνει "μήτρα" (Ο βουβώνας είναι ο μεταξύ των μηρών τόπος, δηλ. η βουβωνική χώρα).

Καμιά φορά, τα πριαπικά πουλάκια, κρυφογελώντας περιπαικτικά, με λένε και Βαυβάρα, δηλαδή μεγάλη Βαυβώ! Αλλά δεν μασάω. Εγώ είμαι πιο …πώς να το πω; Ιερουργημένη ερωτικά; Ναι. Έτσι είμαι. Με αποκαλούν και Ιάμβη νομίζω, επειδή έχω οργασμικό έμμετρο ρυθμό, και όχι γιατι αισχρολογώ αθυρόστομα, όπως λένε οι κακές γλώσσες! Ο ερωτισμός μου είναι αρχέγονος και μυστηριακός, ιερός, έξω από κοινωνικές συμβάσεις και νόρμες, χάνεται στα ερέβη της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, στις απαρχές του γήινου χρόνου! Γι’ αυτό με ζηλεύει η Αφροδίτη Περιβασώ και ανοίγει κι αυτή τα πόδια της, περιμένοντας ίσως να της χαρίσει ηδονή ο Διόνυσος Χοιροψάλας ή κατά κόσμον Αιδοιομαλάκτης. Όμορφα οδηγώ τους καρναβαλιστές μου στις γιορτές για τους ΚατωΚοσμίτες και ειδικά στα Θεσμοφόρια χαίρομαι όταν θυσιάζουν γουρουνάκια για το ασκεπές πουλάκι μου. Άλλωστε, τόσο πόνο τραβάω κάθε φορά για να το αποτριχώσω, να είναι απαλό, λευκό και μυρωδάτο! Εε, να μην επιδείξω την πεδιάδα μου μετά; Αν δεν την προσκυνήσουν, αν δεν την λατρέψουν, πώς θα καρπίσει; Και για σκεφτείτε το λίγο…όταν καρπίζω και βγαίνει ο καρπός μου…εκείνη τη στιγμή…εκείνη τη στιγμή ακριβώς και όχι άλλη… γίνομαι φαλλός. Αιδοίο και φαλλός ταυτόχρονα! Πρίαπε, σε ρούμπωσα! Βαυβώ υστερορωμαϊκής εποχής. Βρισκόταν στο Βερολίνο και σήμερα έχει χαθεί.

Η Βαυβώ λοιπόν, είναι αυτή που παρηγόρησε τη Δήμητρα και να ο τρόπος:

Mε λένε Βαυβώ και σας δείχνω το πουλάκι μου. Άλλωστε, το όνομά μου αυτό σημαίνει. Και επειδή ξέρω ότι σε όλους αρέσουν τα γυναικεία πουλάκια (εκτός από τους αρρενολάτρεις και τους ανέραστους), σηκώνω συχνά το χιτώνα μου, κάνω δηλαδή "ανάσυρμα". Το έκανα για πρώτη φορά στη Δήμητρα, όταν είχε χάσει την Περσεφόνη στον Κάτω Κόσμο, για να την δω να χαμογελάει. Από τότε, το ανάσυρμα είναι σύνηθες στα Ελευσίνια μυστήρια. Είναι χαριτωμένη κίνηση...δεν είναι; Άλλωστε, το άτριχο κεφάλι μου, εγώ το έχω στο πουλάκι μου, το μύσχο μου! Χιχιχιχ! Ανώμαλα μυαλά που είστε!!! Όλο αυτό δείχνει μια οιονεί ιερότητα, όχι σκέτη λαγνεία. Λαγνεία δείχνουν τα πριαπικά ανδρικά πουλάκια και οι όλισβοι. Όχι εγώ με τον ανασηκωμένο χιτώνα για να φαίνεται το γλυκό μου…τράκι μου! Πήλινο ειδώλιο Βαυβούς από τη Σάμο. 3ος αι. π.Χ.

Κάθισε απέναντι από τη θεά με ανοιχτά πόδια. Σήκωσε ψηλά το φόρεμά της και της έδειξε το άσχημο σώμα της. Τότε είναι, που φανερώνεται το παιδί Ίακχος, το οποίο γελούσε μέσα από την μήτρα της. Με το όνομα Ίακχος χαρακτηριζόταν το θεϊκό παιδί των Ελευσινίων Μυστηρίων και λέγεται, πως ήταν το παιδί της Περσεφόνης, που έπρεπε την έλευσή του να αναγγείλει ο τελετουργός ιερέας των μυστηρίων.

Εγώ είμαι λίγο ναζιάρα, μεσμερικό θηλυκό! Βέβαια, για να λέμε και την αλήθεια καμιά φορά, όταν αποκαλύπτεις το πουλάκι σου σε κοινή θέα…εε κάτι νιώθεις…κάτι αναπηδά μέσα σου, κάτι και στο θεατή! Ας το πούμε υποβόσκοντα ερωτισμό. Και όταν αυτός ξεπηδά αλέγκρα ως αστείο στο όνομα της γιορτής, εε… τότε δεν ενοχλείται κανείς, ούτε σε κατηγορεί για γουρουνίτσα και συ βλέπεις και άλλα πουλάκια, μαθαίνεις πώς είναι και νιώθεις και ωραία! Άλλωστε, το χιούμορ και τα αστεία δεν είναι πού απελευθερώνουν τον άνθρωπο να πει τα ανείπωτα, τα απαγορευμένα; Το πουλάκι μου γυμνούλι, προτεταμένο και αισχρές λέξεις να το ντύνουν διάφανα. Πήλινο ειδώλιο Βαυβούς με λύρα/άρπα  από την Πριήνη Μαγνησίας. A Greek terracotta Baubo of the face in torso type, holding a harp from Priene, Anatolia.

Ίσως λοιπόν, το άρρητο και το κρύφιο των τελουμένων Ελευσινίων Μυστηρίων ήταν και είναι, το τι είδε ακριβώς, στη γυμνή μήτρα της Βαβούς η θεά Δήμητρα. Με την επίδραση των Ορφικών η Βαυβώ αντικαθιστά την Ιάμβη που είναι η προσωποποίηση του κωμικού στοιχείου στα Ελευσίνια μυστήρια και αλλάζει τον σοβαρό και μελαγχολικό χαρακτήρα που είχαν μέχρι τότε.

A sandstone sculpture of Lajja Gauri or Aditi, also called uttānapad ("she who crouches with legs spread"), c. 650 CE (Badami Museum, India).

Βαυβώ από το Gilat του Ισραήλ σε τερακότα 4000 π.Χ. From Gilat in Israel a charming painted terra-cotta figurine thought to be 4,000 years old.

Από Σουδάν Θεά –νάνος Bes με καπέλο από φτερά στρουθοκαμήλου. From ancient Sudan a recently-discovered statuette of the Kushite dwarf-goddess Bes with a crown of ostrich feathers.

Η Θεά της γονιμότητας από την Αίγυπτο, Χαθόρ. From Egypt the fertility/cow goddess Hathor.

Όμως εκτός από τον χώρο που μπορούσε να έχει επίδραση ο Ελληνισμός αντίστοιχα ειδώλια υπάρχουν και σε άλλους πολιτισμούς και πιθανόν να προέρχονται από την Αίγυπτο και να πέρασαν στην Ευρώπη από τους Μαυριτανούς.

A 12th century sheela na gig on the church at Kilpeck, Herefordshire, England.

Η κελτική μεσαιωνική Sheela na Gig.

Είναι χαρακτηριστικά τα αντίστοιχα αγαλματάκια Sheela na Gig που υπάρχουν σε εκκλησίες της Ιρλανδίας.

Βαυβώ με το κεφάλι στη θέση της λεκάνης.

Ρωμαϊκό πήλινο ειδώλιο Βαυβούς που χαϊδεύεται από το Agen (Gers) της Γαλλίας. Παρόμοια μπορεί να έχουν πουληθεί στην Ρωμαϊκή Αγγλία. In the Museum of Agen (Lot-et-Garonne): a small, clay, Roman-period torso so similar to the figure above that large numbers are likely to have been manufactured (like modern figurine-ornaments) and provided local models for Romanesque exhibitionist figures. They would also have been sold in Roman Britain.

A Modern Interpretation of Ancient Statues of the Goddess Baubo.

Έχουν γίνει πειράματα ότι αυτά τα αγαλματάκια ερεθίζουν σεξουαλικά τις γυναίκες, ή στην καλύτερη των περιπτώσεων τους εξάπτουν την περιέργεια. Επίσης το χιούμορ θεωρείται ότι μπορεί να χρησιμεύσει ως διαβατήριο για το άσεμνο.

Οι περισσότεροι φιλόλογοι συνδέουν το όνομα Βαυβώ με τον Βαυβώνα που σημαίνει όλισβος. Ο όλισβος ήταν ένα δερμάτινο πέος για χρήσιν των γυναικών.

Ο Ζωρζ Ντεβερέ συσχετίζει το Βαυβώ με τον Βαυβώνα /όλισβο με αυτό που αποκαλείται «αντιθετική έννοια των βασικών λέξεων».

Φέρνει δε μεταξύ άλλων το παράδειγμα της λέξης «κτεις» της οποίας η πρώτη έννοια ήταν κτένα. Σημαίνει όμως επίσης τόσο τα κυρτά ανδρικά όργανα όσο και το κοίλο φύλο της γυναίκας.

Έργο του Magritte εμπνευσμένο από τις Βαυβώ.

Αναφέρει δε ένα άλλο παράδειγμα υπονοούμενης φαλλοποίησης του αιδοίου από τον Αριστοφάνη. Λέει επί λέξει. Στην Ειρήνη ο Αριστοφάνης αποκαλεί το όργανο της γυναίκας «σύκον». Και όχι μόνο το σύκο μοιάζει με πρωκτό, αλλά και ο φαλλός του Διόνυσου, που άλλοτε είχε επιδειχθεί στους Δελφούς, ήταν από ξύλο συκιάς...

Πρόκειται για ένα έργο βαθιάς λογιοσύνης και τολμηρού επιστημονικού προβληματισμού πάνω στη σημασία, τους συμβολισμούς και τη μυθολογία του γυναικείου γεννητικού οργάνου. 

Μια συνωμοσία σιωπής έχει εξαλείψει κάθε τελετουργικό, συμβολικό και μυθικό στοιχείο από ό,τι πιο θηλυκό ενυπάρχει στο φύλο της γυναίκας. Ο Ζωρζ Ντεβερέ με τη διττή του προσέγγιση, μυθολογική και ψυχαναλυτική, ανευρίσκει την αρχέγονη εκείνη ουσία της θηλυκότητας που κατόρθωσε να επιζήσει της συνωμοσίας αυτής.

Μιχάλης Καλλιμόπουλος, Βαυβώ, 2017, Giluform, 91 x 44 x 34 εκ.

Αναπτύσσοντας όλες τις διαπλοκές του ελληνικού μύθου της Βαυβούς που επιδεικνύει το αιδοίο της, αντικρούει ορισμένες πλευρές του σύγχρονου φεμινισμού, προτείνει νέες υποθέσεις και καταδεικνύει ότι το ανδρικό μόριο και ο γυναικείος κόλπος είναι εναλλάξιμοι στα όνειρα, στις φαντασιώσεις και, τέλος, στο βίωμα των εραστών.

Πηγές: http://atheofobos2.blogspot.gr/2007/01/blog-post_05.html -      http://anaskafi.blogspot.com/2016/12/h.html