Πλούτωνας: Παγόβουνα κολυμπούν σε θάλασσα από άζωτο. Pluto’s Mysterious, Floating Hills

Τα παγόβουνα διακρίνονται ως εξογκώματα πάνω στον επίπεδο πάγο αζώτου. Hills of water ice on Pluto ‘float’ in a sea of frozen nitrogen and move over time like icebergs in Earth’s Arctic Ocean—another example of Pluto’s fascinating geological activity. Credits: NASA/JHUAPL/SwRI

Επτά μήνες μετά το ιστορικό πέρασμα της αποστολής New Horizons από τον Πλούτωνα, η μετάδοση των δεδομένων συνεχίζεται και φέρνει νέες ανακαλύψεις: μεγάλα κομμάτια από πάγο νερού δείχνουν να επιπλέουν σε μια «θάλασσα» από μαλακό πάγο αζώτου. Τα μεγάλα, απομονωμένα κομμάτια πάγου θυμίζουν τα παγόβουνα στον Αρκτικό Ωκεανό της Γης, σχολιάζει η NASA σε ανακοίνωσή της.

Τα εξωγήινα παγόβουνα βρίσκονται περίπου στο κέντρο του Sputnik Planum, μιας αχανούς, λευκής πεδιάδας που τυχαίνει να έχει σχήμα καρδιάς. Πρόκειται ουσιαστικά για μια επίπεδη έκταση καλυμμένη με πάγο αζώτου.

Transmitted to Earth on Dec. 24, 2015, this image from the Long Range Reconnaissance Imager (LORRI) extends New Horizons’ highest-resolution swath of Pluto to the center of Sputnik Planum, the informally named plain that forms the left side of Pluto’s “heart.” Mission scientists believe the pattern of the cells stems from the slow thermal convection of the nitrogen-dominated ices. The darker patch at the center of the image is likely a dirty block of water ice “floating” in denser solid nitrogen, and which has been dragged to the edge of a convection cell. Also visible are thousands of pits in the surface, which scientists believe may form by sublimation. Image is about 45 miles (72 kilometers) wide. Credits: NASA/JHUAPL/SwRI

Έξω από την πεδιάδα, βουνά με ύψος αρκετών χιλιομέτρων πιστεύεται ότι αποτελούνται από πάγο νερού, σκληρό σαν πέτρα στην βαθιά κατάψυξη του Πλούτωνα. Τα παγόβουνα είναι πιθανώς κομμάτια αυτών των βουνών, τα οποία παρασύρονται από ποτάμια παγωμένου αζώτου, αντίστοιχα με τους παγετώνες της Γης.

Το παγωμένο άζωτο είναι πιο πυκνό από τον πάγο νερού, γι΄αυτό και τα παγόβουνα ουσιαστικά επιπλέουν πάνω στο Sputnik Planum. Το άζωτο της πεδιάδας κινείται λόγω ρευμάτων μεταφοράς θερμότητας, τα οποία παρασύρουν και τα παγόβουνα και σε ορισμένες περιπτώσεις τα συγκεντρώνουν σε ομάδες. Ορισμένες από αυτές έχουν πλάτος 20 χιλιόμετρα.

NASA’s New Horizons spacecraft continues to transmit the sharpest views of Pluto that it obtained (and recorded) during its July 14, 2015 flyby.  The newest image, returned on Dec. 24, extends New Horizons’ highest-resolution swath of Pluto to the center of the informally named Sputnik Planum, and nearly completes the set of highest-resolution images taken by New Horizons. The pictures are part of a sequence taken near New Horizons’ closest approach to Pluto, with resolutions of about 250-280 feet (77-85 meters) per pixel – revealing features smaller than half a city block on Pluto’s surface. The images illustrate the polygonal or cellular pattern of the plains, which are thought to result from the convective churning of a deep layer solid, but mobile, nitrogen ice. The images shown here form a strip 50 miles (80 kilometers) wide and more than 400 miles (700 kilometers) long, trending from the northwestern shoreline of Sputnik Planum and out across its icy plains. They were made with the telescopic Long Range Reconnaissance Imager (LORRI) aboard New Horizons, from a range of approximately 10,000 miles (17,000 kilometers), about 15 minutes before New Horizons’ closest approach to Pluto. The surface of Sputnik Planum appears darker toward the shore (at top), possibly implying a change in composition or surface texture. The occasional raised, darker blocks at the cell edges are probably dirty water “icebergs” that are floating in denser solid nitrogen. The images are six times better than the resolution of the global Pluto map New Horizons obtained, and five times better than the best images of Pluto’s cousin Triton, Neptune’s large moon, obtained by Voyager 2 in 1989. Credits:  NASA/JHUAPL/SwRI

Τα παγόβουνα που διακρίνονται στο άκρο της πεδιάδας δεν αποκλείεται να έχουν «προσαράξει» λόγω του μικρού πάχους του πάγου αζώτου, εκτιμούν οι ερευνητές του New Horizons. Η παραπάνω εικόνα αντιστοιχεί σε μια περιοχή με μήκος 500 χιλιόμετρα και πλάτος 340.

Ελήφθη από απόσταση 16.000 χιλιομέτρων, περίπου 12 λεπτά πριν φτάσει το New Horizons στην ελάχιστη απόστασή του από τον Πλούτωνα στις 14 Ιουλίου. Το σκάφος έχει πλέον προσπεράσει τον πλανήτη-νάνο και κινείται προς ένα άλλο αντικείμενο της λεγόμενης Ζώνης του Κάιπερ, έναν δακτύλιο από παγωμένα σώματα πέρα από την τροχιά του Ποσειδώνα. Λόγω της μεγάλης απόστασης από τη Γη αλλά και του μικρού εύρους ζώνης των ραδιοεπικοινωνιών, η μετάδοση των δεδομένων που συλλέχθηκαν θα συνεχιστεί για αρκετούς ακόμα μήνες.

Τα ηφαίστεια «έκαψαν» το Βυζάντιο. 125-year mini ice age linked to the plague and fall of empires

Απότομες κλιματικές αλλαγές οδήγησαν στην κατάρρευση της αυτοκρατορίας. Winter was coming. In AD 536, the first of three massive volcanic eruptions ushered in a mini ice age. It coincided with an epidemic of the plague, the decline of the eastern Roman Empire, and sweeping upheavals across Eurasia. Empires caught a chill. New York Historical Society/Getty

Μία ξαφνική παρατεταμένη -και όχι σύντομη όπως θεωρείτο μέχρι σήμερα- περίοδος κρύου στο βόρειο ημισφαίριο κατά τον 6ο και 7ο αιώνα, μεταξύ 536 και 660 μ.Χ., συνέβαλε σε δραματικές κοινωνικές αναστατώσεις με αποτέλεσμα την εξασθένηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την επέκταση των Αράβων. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας νέας επιστημονικής έρευνας, που για πρώτη φορά ονομάζει αυτή την περίοδο «Μικρή Εποχή των Παγετώνων της Ύστερης Αρχαιότητας».

Οι μαρτυρίες των δέντρων

The year of darkness. In the year 536 the sun dimmed and the world shivered, leading to famine, plague and the fall of empires. New clues point to an double-whammy apocalypse. “The sun began to be darkened by day and the moon by night, while the ocean was tumultuous with spray from the 24th of March in this year till the 24th of June in the following year… And, as the winter was a severe one, so much so that from the large and unwonted quantity of snow the birds perished… there was distress… among men… from the evil things”. Zacharias of Mytilene (Chronicle, 9.19, 10.1) (Image: Alain Willaume/Tendance Floue)

Ερευνητές του διεθνούς διεπιστημονικού προγράμματος "Past Global Changes-PAGES" (Παρελθούσες Παγκόσμιες Μεταβολές), με επικεφαλής τον δενδροκλιματολόγο Ουλφ Μπίντγκεν του Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Ερευνών χρησιμοποίησαν της τεχνική της μελέτης δακτυλίων δέντρων από τις Ευρωπαϊκές 'Αλπεις και τα Όρη Αλτάι (όπου συναντιούνται Ρωσία, Κίνα, Μογγολία και Καζακστάν), για να δείξουν ότι η εν λόγω περίοδος υπήρξε ασυνήθιστα κρύα σε όλη την Ευρώπη και την Ασία, σε σχέση με τα προηγούμενα 2.000 χρόνια.

Η κλιματική αλλαγή αποδίδεται κυρίως σε μια σειρά από μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις, που συνέβησαν διαδοχικά κατά τα έτη 536, 540 και 547 μ.Χ. Η μαζική συσσώρευση σωματιδίων στην ατμόσφαιρα μπλόκαρε τις ακτίνες του Ήλιου και έριξε τη θερμοκρασία για δεκαετίες κατά περίπου τέσσερις βαθμούς Κελσίου. Επιπλέον, οι εκρήξεις ηφαιστείων συνέπεσαν με ένα «ηλιακό ελάχιστο», δηλαδή με μια περιοδική μεγάλη μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας. Εξαιτίας όλων αυτών, ο Μπίντσεν έκανε λόγο για «την πιο δραματική πτώση της θερμοκρασίας στο βόρειο ημισφαίριο εδώ και 20 αιώνες».

Λιμοί και επιδημίες

Το Βυζάντιο φαίνεται ότι έπεσε θύμα σφοδρών κλιματικών αλλαγών.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η ξαφνική ψύχρανση του κλίματος αποτέλεσε ένα σημαντικό -και παραγνωρισμένο μέχρι σήμερα- περιβαλλοντικό παράγοντα, που προκάλεσε μαζική καταστροφή των γεωργικών καλλιεργειών και πείνα σε μεγάλους πληθυσμούς. Παράλληλα, μεταξύ 541 και 543 μ.Χ., η Κωνσταντινούπολη επλήγη από επιδημία πανώλης που σκότωσε εκατομμύρια ανθρώπους.

Το αποτέλεσμα ήταν μια σειρά από έντονες κοινωνικές αναστατώσεις στο εσωτερικό του Βυζαντίου, που το κατέστησαν πιο ευάλωτο στις επιδρομές από τους Σλάβους, αλλά κυρίως από την τότε ανερχόμενη δύναμη, τους Άραβες. Σύμφωνα μάλιστα με τους ερευνητές, την ίδια περίοδο που το Βυζάντιο περνούσε τα πάνδεινα, η Αραβική χερσόνησος δεχόταν τις μεγαλύτερες βροχές των τελευταίων αιώνων, πράγμα που οδήγησε σε άνθηση των γεωργικών καλλιεργειών και γενικότερα στην ανάπτυξη της περιοχής, διευκολύνοντας έτσι τα επεκτατικά και εξισλαμιστικά σχέδια των Αράβων. Ως μήνυμα για το παρόν και το μέλλον, οι ερευνητές τόνισαν ότι οι ξαφνικές κλιματολογικές μεταβολές, ανά πάσα στιγμή, μπορούν να φέρουν τα πάνω-κάτω σε κοινωνίες και πολιτικά συστήματα. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Geosciences».