Μαύρη τρύπα πιάστηκε να καταβροχθίζει άστρο. Earth-size telescope tracks the aftermath of a star being swallowed by a supermassive black hole

Τη στιγμή που η μελανή οπή απορροφούσε στο εσωτερικό της ένα άστρο κατέγραψαν οι επιστήμονες. This artist’s impression shows the remains of a star that came too close to a supermassive black hole. Extremely sharp observations of the event Swift J1644+57 with the radio telescope network EVN (European VLBI Network) have revealed a remarkably compact jet, shown here in yellow. Image credit: ESA/S. Komossa/Beabudai Design

Αστρονόμοι από διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων ένας Έλληνας επιστήμονας της διασποράς, εντόπισαν μια τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο ενός μακρινού γαλαξία, η οποία απορροφά ένα άστρο, ενώ την ίδια ώρα ένας πίδακας ύλης εκτοξεύεται από την «καρδιά» του γαλαξία.

Η παρατήρηση του σπάνιου φαινομένου στον γαλαξία Swift J1644+57, σε απόσταση 3,9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, έγινε με ένα ευρωπαϊκό δίκτυο από ραδιοτηλεσκόπια εκτεταμένα πάνω σε όλη τη Γη, γνωστό και ως European VLBI Network. Πρόκειται για μια συμβολομετρική διάταξη, που περιλαμβάνει πάνω από 20 επιμέρους ραδιοτηλεσκόπια, μεταξύ αυτών μερικά από μεγαλύτερα και πιο ευαίσθητα στον κόσμο.

Η ανακάλυψη, με επικεφαλής τον Τζουν Γιανγκ του Διαστημικού Παρατηρητηρίου Ονσάλα του σουηδικού Πανεπιστημίου Τεχνολογίας Τσάλμερς, παρουσιάσθηκε στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Αστρονομίας (EWASS 2016) στο Ίδρυμα Ευγενίδου στην Αθήνα, ενώ παράλληλα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Monthly Notices of the Royal Astronomical Society»της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας. Μεταξύ των ερευνητών είναι ο καθηγητής Δημήτρης Γιαννιός του Τμήματος Φυσικής και αστρονομίας του Πανεπιστημίου Purdue των ΗΠΑ, ο οποίος απέκτησε το διδακτορικό του στην αστροφυσική το 2005 από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. 

Στα «σαγόνια» της μαύρης τρύπας

Three years of extremely precise EVN measurements of the jet from Swift J1644+5734 show a very compact source with no signs of motion. Lower panel: false colour contour image of the jet (the ellipse in the lower left corner shows the size of an unresolved source). Upper panel: position measurement with dates. One microarcsecond is one 3 600 000 000th part of a degree. Image credit: EVN/JIVE/J. Yang

Οι παρατηρήσεις έδειξαν ότι καθώς το αστέρι άρχισε να διαλύεται για να απορροφηθεί από την μαύρη τρύπα στο κέντρο του συγκεκριμένου γαλαξία, ένα μέρος της ύλης του ακτινοβολεί έντονο φως στις ακτίνες X. Παράλληλα, ένα άλλο μέρος της αστρικής ύλης καταφέρνει να διαφύγει από το έντονο βαρυτικό πεδίο της μαύρης τρύπας και εκτοξεύεται με τη μορφή πίδακα σωματιδίων από αυτήν, ο οποίος κινείται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός και εκπέμπει ισχυρά ραδιοσήματα.

Είναι η πρώτη φορά που η συνεχώς αναπτυσσόμενη τεχνολογία των ραδιοτηλεσκοπίων καθιστά εφικτή μια τέτοια παρατήρηση. Στο κοντινό μέλλον νέα πιο προηγμένα γιγάντια ραδιοτηλεσκόπια τα οποία ήδη κατασκευάζονται, όπως το FAST (Five hundred meter Aperture Spherical Telescope) στην Κίνα και το SKA (Square Kilometer Array) στη Νότια Αφρική, θα δώσουν ακόμη περισσότερες πληροφορίες για το τι συμβαίνει κοντά στις αινιγματικές μαύρες τρύπες.

Πηγή: www.ras.org.uk

To πρώτο «πορτρέτο» του Δία από το Juno. NASA’s Juno Spacecraft Sends First In-orbit View

Στην πρώτη λήψη του Juno εμφανίζεται ο Δίας ημιφωτισμένος ενώ στο βάθος φαίνονται και τα φεγγάρια του Ιώ, Ευρώπη και Γανυμήδης. This color view from NASA's Juno spacecraft is made from some of the first images taken by JunoCam after the spacecraft entered orbit around Jupiter on July 5th (UTC). The view shows that JunoCam survived its first pass through Jupiter's extreme radiation environment, and is ready to collect images of the giant planet as Juno begins its mission. The image was taken on July 10, 2016 at 5:30 UTC, when the spacecraft was 2.7 million miles (4.3 million kilometers) from Jupiter on the outbound leg of its initial 53.5-day capture orbit. The image shows atmospheric features on Jupiter, including the Great Red Spot, and three of Jupiter's four largest moons. Credits: NASA/JPL-Caltech/SwRI/MSSS

Την πρώτη του φωτογραφία στην Γη από την στιγμή που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Δία, έστειλε το Juno. Στην φωτογραφία φαίνονται τα ατμοσφαιρικά χαρακτηριστικά του πλανήτη και η ερυθρά κηλίδα, καθώς επίσης και 3 από τους μεγαλύτερους δορυφόρους του, η Ιώ, ο Γανυμήδης και η Ευρώπη. Ο τέταρτος και μεγαλύτερος δορυφόρος του Δία, η Καλλιστώ, δεν φαίνεται στην συγκεκριμένη λήψη.

Στην παρούσα φάση, το Juno απομακρύνεται από τον Δία δημιουργώντας ένα τόξο, αλλά πρόκειται να τον πλησιάσει και πάλι κατά τον Αύγουστο με στόχο να ενεργοποιήσει την περιβόητη JunoCam για την λήψη καλύτερων φωτογραφιών.

Η ομάδα πίσω από την αποστολή της NASA εξετάζει την ομαλή λειτουργία των ειδικών οργάνων που κουβαλάει το Juno. Οι ειδικοί πρόκειται να προχωρήσουν στην απαιτούμενη βαθμονόμηση, ούτως ώστε να είναι έτοιμοι για την μελέτη του Δία που υπολογίζεται ότι θα ξεκινήσει τον Οκτώβριο.

Πηγή: www.nasa.gov