Η ιστορία ενός θαύματος - Οι Έλληνες. The Greeks - Crucible of Civilization

Παρακολουθήστε το ντοκιμαντέρ: Η ιστορία ενός θαύματος - Οι Έλληνες:

A documentary, narrated by actor Liam Neeson, that chronicles the rise and fall of the civilization of ancient Greece.

Κάτω από τον Μαυρίκιο κρύβεται μια αρχαία ήπειρος, The long-lost continent found hidden beneath the paradise beaches of Mauritius

Στον Ινδικό Ωκεανό ανάμεσα στη Μαδαγασκάρη και την Ινδία υπήρχε κάποτε μια μεγάλη λωρίδα γης, μια μικροήπειρος που βυθίστηκε και πάνω από αυτή βρίσκεται σήμερα ο Μαυρίκιος. The coloured track (left colour scale) west of Reunion is the calculated movement of the Reunion hotspot. The black lines with yellow circles and the red circle indicate the corresponding calculated track on the African plate and the Indian plate, respectively. The numbers in the circles are ages in millions of years. The areas with topography just below the sea surface are now regarded as continental fragments.

Ερευνητική ομάδα από τη Νορβηγία εντόπισε στοιχεία στο νησί του Μαυρίκιου τα οποία τους οδηγούν στη διαπίστωση ότι σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή υπήρχε κάποτε μια μεγάλη λωρίδα ξηράς. Οι ερευνητές κάνουν λόγο για μια χαμένη «μικροήπειρο».

 Το αρχαίο ζιρκόνιο

Land on Earth was once gathered together in a supercontinent known as Rodinia, shown here as it was during its break-up 750 million years ago. Now scientists believe they have found a fragment of it buried under the Indian Ocean.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Όσλο εξερεύνησαν τον Μαυρίκιο, τον νησιωτικό παράδεισο που βρίσκεται ανατολικά της Μαδαγασκάρης. Σύμφωνα με τη κρατούσα θεωρία, η ξηρά της Γης πριν από 1.1 δις-750 εκ. έτη ήταν ενωμένη σε μια υπερήπειρο, τη Ροντίνια. Την εποχή της Ροντίνια η Ινδία συνόρευε με τη Μαδαγασκάρη.

Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα άμμου  από τις παραλίες του Μαυρίκιου και διαπίστωσαν ότι το ζιρκόνιο που υπάρχει εκεί ήταν πανάρχαιο και πάντως πολύ παλαιότερο από την ύπαρξη του νησιού. Ο Μαυρίκιος και τα γύρω νησιά πιστεύεται ότι είναι προϊόν ηφαιστειακής δραστηριότητας που έλαβε χώρα πριν από περίπου εννέα εκατομμύρια έτη.

Όμως το ζιρκόνιο που εντόπισαν οι ερευνητές έχει ηλικία πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών. Οι ερευνητές δεν μπορούν να προσδιορίσουν ακόμη με ακρίβεια την ηλικία του ζιρκόνιου που εντόπισαν αλλά την τοποθετούν σε ένα χρονικό πλαίσιο πριν από δύο δισ. - 600 εκατομμύρια έτη.

Η χαμένη γη

Κάτω από τον Μαυρίκιο κρύβεται μια αρχαία ήπειρος.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ανάμεσα στην Ινδία και τη Μαδαγασκάρη υπήρχε μια μεγάλη μακρόστενη λωρίδα ξηράς η οποία υποστηρίζουν ότι είναι μια χαμένη ήπειρος ή καλύτερα μια χαμένη «μικροήπειρος» όπως έχουν ονομαστεί αυτού του είδους οι ξηρές. Οι ερευνητές την ονόμασαν Μαυρίτια και εκτιμούν ότι βρίσκεται πλέον δέκα χιλιόμετρα κάτω από τον Μαυρίκιο.

Once land started to drift towards their current positions, Mauritia was no more.

Έχει διαπιστωθεί ότι πριν από 85 εκατομμύρια έτη η Ινδία άρχισε να απομακρύνεται από τη Μαδαγασκάρη και να κινείται προς την περιοχή που βρίσκεται σήμερα. Τότε η Μαυρίτια άρχισε να διασπάται και τελικά βυθίστηκε κάτω από γιγάντια κύματα που δημιουργούνταν από τις έντονες γεωλογικές διεργασίες της εποχής. Πιθανολογούν όμως ότι κάποιο μικρό μέρος της μικροηπείρου εξακολουθεί να υπάρχει και υποδεικνύουν ως επικρατέστερο υποψήφιο τις Σεϋχέλλες.  Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Geoscience».

Τρία λουτρά είχε το ανάκτορο της Κνωσού. Minoan Engineering - Plumbing and Heatiing

The Queen's Room at Knossos, also called the Queen's Bathroom.

Από σιντριβάνια και φίλτρα νερού, μέχρι πέτρινες τουαλέτες, όπου «πηγαίνει και η βασίλισσα μόνη της». Τόσο οργανωμένο και περίπλοκο υδρευτικό και αποχετευτικό δίκτυο για τα απόβλητα διέθεταν οι Μινωίτες, που θα μπορούσε να συγκριθεί κάλλιστα μ' αυτά που καθιερώθηκαν το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στις ευρωπαϊκές και αμερικανικές πόλεις.

Μινωική δεξαμενή συλλογής κι αποθήκευσης νερού.

Βασικές αρχές υδραυλικών και τεχνικών έργων ήταν γνωστές από το 3200 π.Χ., δηλαδή κατά την πρωτομινωική περίοδο, ως το 2000 π.Χ., μας εξηγεί ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης, μηχανικός υδατικών πόρων, συνταξιούχος ερευνητής του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού «Δήμητρα» στο Ηράκλειο Κρήτης.

Παρ' όλα αυτά αρχαιολογικές μαρτυρίες της επόμενης περίοδου, δηλαδή της μέσης μινωικής περιόδου, 2000-1600 π.Χ., αποδεικνύουν ότι τότε εφαρμόστηκαν προχωρημένες υδραυλικές και υγιειονομικές τεχνικές στη διαχείριση του νερού των μινωικών οικισμών. Τεχνικές οι οποίες ξαφνιάζουν ακόμη και σήμερα τους επιστήμονες που τις μελετούν, αφού αποδεικνύεται ότι οι Μινωίτες υδρολόγοι και μηχανικοί ήταν γνώστες βασικών αρχών των επιστημών υδατικών πόρων και περιβάλλοντος.

Και για αναψυχή

Crete was the Paradise for plumbers. Cretans invented plumbing. The sewer system with ducts leading waste bath water outward. Cretans used terracota drain pipes. The diameter of these terracotta drain pipes were 4 - 6 inches.

Είναι η περίοδος που αξιοποιείται και αποθηκεύεται το βρόχινο νερό, κατασκευάζονται λουτρά και τουαλέτες, υλοποιούνται κι άλλες κατασκευές υγιεινής, συστήματα αποχέτευσης και διάθεσης ομβρίων υδάτων και υγρών αποβλήτων, ενώ το νερό χρησιμοποιείται ακόμη και για λόγους αναψυχής!

Οι υδροτεχνολογίες που αναπτύχθηκαν την περίοδο αυτή επηρεάστηκαν τόσο από τις τοπικές υδρογεωλογικές συνθήκες όσο και από τις κλιματικές.

Μινωικό πηγάδι στο ανάκτορο της Ζάκρου.

Από τις σημαντικότερες υδροδοτικές και υγειονομικές πρακτικές και τεχνολογίες των Μινωιτών ήταν: υδραγωγεία, στέρνες, πηγάδια, δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης.

Το νερό έπαψε να χρησιμοποιείται μόνο για λόγους πρακτικούς, δηλαδή ύδρευσης, άρδευσης, αποχέτευσης και χρησιμοποιείται ακόμη και για λόγους αναψυχής. Το γεγονός, τονίζει ο κ. Αγγελάκης, αποδεικνύεται από τμήμα αναπαράστασης που ανακαλύφθηκε στην «Οικία των τοιχογραφιών» στην Κνωσό, που παριστάνει πίδακα νερού κι εκτίθεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Clay sewer pipe from Knossos.

Οι τεχνολογίες αυτές εξελίχθηκαν περισσότερο με την πάροδο του χρόνου, κατά τη διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων και κυρίως κατά τη ρωμαϊκή περίοδο.

Οι βασικές μινωικές τεχνολογίες και πρακτικές ύδρευσης που εφαρμόστηκαν, σημειώνει ο κ. Αγγελάκης, με βάση και τις μελέτες που έχουν γίνει και από ξένους επιστήμονες, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες:

Τμήμα αποχετευτικού συστήματος από το ανάκτορο της Φαιστού.

* Στη Φαιστό, στο Χαμέζι, στον οικισμό Μύρτου-Πύργου, στην ανατολική Κρήτη, δηλαδή όπου δεν υπήρχαν διαθέσιμοι πόροι νερού (αστικές περιοχές με μεγάλο υψόμετρο), λόγω έλλειψης υπόγειων υδροφορέων κι άλλων πηγών νερού, η υδατική οικονομία βασιζόταν κυρίως στη συλλογή και αποθήκευση σε υπόγειες δεξαμενές επιφανειακών απορροών κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων. Γι' αυτό, σε ανοιχτούς χώρους, αυλές, πλατείες, κατασκεύασαν ειδικούς αύλακες συλλογής και πήλινους αγωγούς.

Το αξιοπερίεργο είναι ότι παράπλευρα από τις δεξαμενές αποθήκευσης φαίνεται πως κατασκευάστηκαν αμμοδιυλιστήρια για την επεξεργασία του νερού πριν από την αποθήκευσή του σε καλαίσθητες, προστατευμένες και πολύ λειτουργικές υπόγειες δεξαμενές. Παραπέμπει μάλιστα στη μελέτη του καθηγητή Μ. Ντέφνερ, ο οποίος περιγράφει πήλινες στενόμακρες κατασκευές, δηλαδή υδραυλικά φίλτρα με μικρές οπές στο ένα άκρο, που πιθανότατα χρησιμοποιούνταν ως μικρά διυλιστήρια κατά την έξοδο του νερού από τα υδραγωγεία.

Ceramic water pipe from Knossos.

* Στο ανάκτορο της Κνωσού, όπου η μεταφορά νερού ύδρευσης γινόταν από την πηγή Μαυροκόλυμπος, αλλά και γενικότερα σε περιοχές με πηγαία νερά, η μεταφορά τους δεν γινόταν μόνο με κτιστούς αγωγούς. Χρησιμοποιούνταν ανοιχτοί αγωγοί, πέτρινοι ή πήλινοι, και κλειστοί σωλήνες, που κατασκευάζονταν με ιδιαίτερη επιμέλεια και συνδέονταν με ειδική συνθετική ύλη.

Ο σχεδιασμός των κωνικών σωλήνων, με τους οποίους γίνεται η διανομή νερού, διέφερε σημαντικά από τους σωλήνες που χρησιμοποιούσαν αργότερα οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Είχαν τέλεια στεγανοποίηση αρμών με πηλό και άλλοτε μ' ένα άλλο υλικό, προφανώς για να μπορούν να χρησιμοποιούνται εύκολα στο ανώμαλο ανάγλυφο της Κρήτης και να περιορίζονται οι ζημιές του δικτύου, σε περιπτώσεις που η πίεση του νερού ήταν υψηλή.

* Στο ανάκτορο της Ζάκρου και στην πόλη του Παλαιοκάστρου και γενικά σε περιοχές με υπόγειους υδροφορείς, τονίζει ο κ. Αγγελάκης, έκπληξη προκαλεί ακόμη και σήμερα η τεχνολογία ανόρυξης και άντλησης νερού από πηγάδια.

Stone drainage channels from a villa in Agia Triada.

Το πιο προχωρημένο αποχετευτικό σύστημα, λέει ο κ. Αγγελάκης, ανακαλύφθηκε στη βίλα της Αγίας Τριάδας, δυτικά της Φαιστού. Μάλιστα, ο συγγραφέας Αντζελο Μόσο, διάσημος υγιεινολόγος της εποχής, επισκέφθηκε την Αγία Τριάδα κατά τη διάρκεια μιας έντονης νεροποντής στις αρχές του 19ου αιώνα. Παρατήρησε ότι το αποχετευτικό σύστημα λειτουργούσε τέλεια, εξαιτίας της υδροδυναμικής προώθησης που δημιουργείται από την υψομετρική διαφορά και το σχήμα του αγωγού, και ξαφνιάστηκε πώς κατάφερε να λειτουργήσει 4.000 χρόνια, όταν ο μέσος όρος ζωής τέτοιων έργων κυμαίνεται από 40 ως 50 χρόνια.

Δεξαμενές νερού

Queen's bathroom, Crete. From the Minoan Civilization (3000-100 BCE).

Ιδιαίτερα εντυπωσιακά είναι και τα μινωικά λουτρά, που, σύμφωνα με τον Έβανς, ήταν τρία, στο ανάκτορο της Κνωσού. Τα λουτρά και οι δεξαμενές νερού έπαιζαν σημαντικό ρόλο στο μινωικό πολιτισμό, ως χώροι ιεροί για τις καθάρσεις.

Ο βασικός τύπος λουτρών είναι αυτός που βρέθηκε δίπλα στην τραπεζαρία της βασίλισσας του ανακτόρου της Κνωσού και μοιάζει με τα λουτρά στη Φαιστό και τα Μάλια, με μόνη διαφορά ότι εδώ δεν ήταν στο κατώτερο επίπεδο. Η τουαλέτα μάλιστα μπορούσε να καθαριστεί ακόμη και κατά τη διάρκεια της ξηρασίας το καλοκαίρι, είτε από κάποιον άλλον είτε κι από το χρήστη. Μια δεύτερη τουαλέτα υπήρχε στην Κνωσό στον όροφο, ακριβώς επάνω από το δωμάτιο του λίθινου θρόνου. Μοιάζει μάλιστα πιο πολύ με τις αιγυπτιακές τουαλέτες και όχι μ' αυτήν που βρέθηκε στα ανάκτορα του Μάρι, στην κοιλάδα του Ευφράτη.

Πηγή: Ελευθεροτυπία

Ένα φαράγγι κάτω από την Ερυθρά Θάλασσα. 'Grand Canyon' under the Red Sea mapped

Το φαράγγι στην Ερυθρά Θάλασσα έχει βάθος 250 μέτρα. An underwater 'Grand Canyon' has been captured in a series of spectacular images created by a Royal Navy survey ship. Commander Derek Rae, said the features could be the result of ancient rivers scouring through the rock strata before the Red Sea flooded millennia ago.

Μια αναπάντεχη ανακάλυψη έγινε κατά τη διάρκεια της αποστολής του ερευνητικού σκάφους HMS Enterprise του Βασιλικού Ναυτικού της Βρετανίας. Το σκάφος εξερεύνησε για περίπου εννέα μήνες την Ερυθρά Θάλασσα. Τα ειδικά όργανα (βαθύμετρα, ηχοβολιστικά όργανα) του σκάφους εντόπισαν την ύπαρξη ενός μεγάλου καναλιού, ενός «υποθαλάσσιου φαραγγιού» όπως το ονόμασαν. Το φαράγγι έχει βάθος 250 μέτρα.

Πώς σχηματίστηκε

The ship went on its mission to the east of the Egyptian port city of Safaga.

Σύμφωνα με τους ερευνητές η περιοχή στην οποία βρίσκεται το φαράγγι (λίγο έξω από το λιμάνι της Σαφάγκα στην Αίγυπτο) ήταν μια περιοχή όπου το επίπεδο του νερού ήταν κάποτε πολύ χαμηλό. Όπως εκτιμούν η ροή υδάτων από ποταμούς έσκαψε τα πετρώματα δημιουργώντας το φαράγγι το οποίο βυθίστηκε όταν κάποια στιγμή στο πρόσφατο παρελθόν υπήρξαν πλημμύρες που ανέβασαν πολύ τη στάθμη των υδάτων στην Ερυθρά Θάλασσα.

A Grand Canyon-style ocean floor hidden deep under the Red Sea has been discovered by HMS Enterprise and beamed back to land in these incredible images.

The ship used state-of-the-art surveying equipment to reveal the natural wonder during her nine-month mission to improve understanding of the waters east of Suez.

«Είναι πιθανό να υπάρχει ακόμη ροή υπόγειων ρευμάτων που συνεχίζει να σκάβει τα πετρώματα» αναφέρει ο Ντέρεκ Ράε, κυβερνήτης του HMS Enterprise. Οι υπεύθυνοι της αποστολής έδωσαν στη δημοσιότητα μια σειρά από τρισδιάστατες εικόνες του υποθαλάσσιου φαραγγιού.