Έναν μακρινό εξωπλανήτη που «γεννιέται» σε απόσταση
520 ετών φωτός, κοντά σε ένα άστρο στον Αστερισμό του Ηνιόχου, κατέγραψαν για
πρώτη φορά αστρονόμοι, χάρη στο VLT (Very Large Telescope) του ESO (European Southern Observatory). Astronomers using the SPHERE (Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet Research) instrument
on ESO’s Very Large Telescope (VLT) have observed a protoplanetary disk
around AB Aurigae, a very young star 531 light-years away in the constellation of Auriga,
and spotted a prominent spiral structure with a ‘twist’ that marks the site
where a planet may be forming. This image from VLT’s SPHERE instrument shows
the protoplanetary disk around AB Aurigae. Image credit: ESO / Boccaletti et
al.
Το
«φυτώριο» όπου φαίνεται να δημιουργείται ο πλανήτης βρίσκεται γύρω από το άστρο
ΑΒ Aurigae, σε έναν πυκνό δίσκο σκόνης και αερίων, όπου παρατηρήθηκε μια δομή
σε σχήμα σπείρας με μια συστροφή (twist) που φαίνεται να σηματοδοτεί το μέρος
όπου εκτιμάται πως σχηματίζεται ο νέος πλανήτης. Εάν ισχύουν όντως αυτά, τότε
θα πρόκειται για την πρώτη φορά που εντοπίζονται απευθείας στοιχεία και ίχνη
του σχηματισμού ενός «νεογέννητου» πλανήτη.
The protoplanetary
disk around AB Aurigae: the image on the right is a zoomed-in version of the
area indicated by a red square on the image on the left; it shows the inner
region of the disk, including the very-bright-yellow ‘twist’ (circled in white)
that scientists believe marks the spot where a planet is forming; this twist
lies at about the same distance from AB Aurigae Neptune from the Sun; the blue
circle represents the size of the orbit of Neptune. Image credit: ESO /
Boccaletti et al.
«Πρέπει
να παρατηρούμε πολύ νεαρά συστήματα για να πιάσουμε στα αλήθεια τη στιγμή που
σχηματίζονται πλανήτες» τονίζει ο Άντονι Μποτσαλέτι, του Observatoire de Paris
(PSL University, Γαλλία). Αν και οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει χιλιάδες εξωπλανήτες
και γνωρίζουν πως οι πλανήτες δημιουργούνται σε δίσκους σκόνης γύρω από νεαρά
άστρα, λίγα είναι γνωστά ως τώρα για το πώς ακριβώς σχηματίζονται. Το ΑΒ
Aurigae είναι ένα νεαρό άστρο, το οποίο παρέχει μια πολύτιμη ευκαιρία πάνω σε
αυτό- και οι νέες παρατηρήσεις του VLT, που δημοσιεύτηκαν στο Astronomy &
Astrophysics, παρέχουν πολύ σημαντικά στοιχεία.
Μέχρι
τώρα οι αστρονόμοι δεν είχαν επαρκώς ευκρινείς και βαθιές εικόνες τέτοιων
νεαρών δίσκων για να βρουν τη «συστροφή» που υποδεικνύει το σημείο όπου
σχηματίζεται ένας πλανήτης. Επί της προκειμένης, οι νέες εικόνες δείχνουν το
σπιράλ σκόνης και αερίου γύρω από το άστρο- το σπιράλ που σηματοδοτεί την
ύπαρξη «νεογέννητων» πλανητών.
Παρατηρήσεις
είχαν γίνει στο σύστημα του AB Aurigae πριν μερικά χρόνια, με το ΑLMA (Atacama
Large Millimeter/submillimeter Array, παρέχοντας τα πρώτα ίχνη ενός εν εξελίξει
σχηματισμού πλανήτη γύρω από το άστρο. Στις εικόνες του ALMA οι επιστήμονες
είχαν εντοπίσει δύο σπειροειδείς βραχίονες αερίων κοντά στο άστρο, εντός του εσώτερου
τμήματος του δίσκου. Μετά, το 2019 και το 2020, ο Μποτσαλέτι και μια ομάδα
αστρονόμων από τη Γαλλία, την Ταϊβάν, τις ΗΠΑ και το Βέλγιο επιχείρησαν να
πιάσουν καλύτερη εικόνα μέσω του οργάνου SPHERE στο VLT στη Χιλή. Οι εικόνες
αυτές ήταν οι πιο λεπτομερείς του συστήματος που έχουν τραβηχτεί ως τώρα.
This video starts
by showing a wide-field view of a region of the sky in the constellation of
Auriga. It then zooms in to show AB Auriga, a young star system where ESO’s
Very Large Telescope has spotted signs of planet birth. Credit: ESO/Boccaletti
et al./L. Calçada, Digitized Sky Survey 2, N. Risinger (skysurvey.org). Music:
Konstantino Polizois
Με
το ισχυρό σύστημα του SPHERE οι αστρονόμοι ήταν σε θέση να δουν το αχνό φως από
μικρούς κόκκους σκόνης και εκπομπές από τον εσώτερο δίσκο- και να επιβεβαιώσουν
την παρουσία δύο σπειροειδών βραχιόνων που είχαν εντοπιστεί πρώτα από το ALMA.
Ακόμη, εντόπισαν την αξιοσημείωτη συστροφή, που δείχνει την ύπαρξη μιας
διαδικασίας σχηματισμού πλανήτη στον δίσκο.
Πηγές: A.
Boccaletti, E. Di Folco, E. Pantin, A. Dutrey, S. Guilloteau, Y. W. Tang, V.
Piétu, E. Habart, J. Milli, T. L. Beck, A.-L. Maire. Possible evidence
of ongoing planet formation in AB Aurigae. Astronomy &
Astrophysics, 2020; 637: L5 DOI: 10.1051/0004-6361/202038008 - http://www.sci-news.com/astronomy/ongoing-planet-formation-ab-aurigae-system-08452.html - https://www.naftemporiki.gr/story/1601214/oi-protes-eikones-apo-ti-dimiourgia-enos-eksoplaniti
