Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, ο ζωγράφος του ’40

«Ξάφνιασμα μέσ΄ στη νύχτα» του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη. Δεξιά, αυτοπροσωπογραφία του. Ο καλλιτέχνης έφυγε για το αλβανικό μέτωπο το 1940 και μετά τον πόλεμο εξέθεσε τα όσα βίωσε μέσα από υδατογραφίες, σκίτσα και ελαιογραφίες

Αναμφίβολα ζωγράφος του ’40 μπορεί να θεωρηθεί μόνο ο Αλέξανδρος Αλεξανδράκης (1913-1968) μαθητής του Ουμβέρτου Αργυρού στη ζωγραφική και του Γιάννη Κεφαλληνού στη χαρακτική. Και αυτό όχι μόνο γιατί ζωγράφισε και σχεδίασε σκηνές από τον πόλεμο του 40, αλλά γιατί τον έζησε και μας δίνει τα ίδια τα εσωτερικά του βιώματα. Έτσι, ενώ στις άλλες περιπτώσεις τόσο για τον πόλεμο του ’40 όσο και άλλους πολέμους και συγκρούσεις οι καλλιτέχνες αντιμετωπίζουν περισσότερο εξωτερικά τον πόλεμο -με λίγες εξαιρέσεις-, αυτός που στρατεύεται και βρίσκεται στο μέτωπο, ζει τις σκηνές που εικονίζει, μεταφέρει σε σχέδια και αργότερα σε ζωγραφική καθαρά βιωματικές τις εμπειρίες του, μεταφέρει όλο το εσωτερικό περιεχόμενο των συναντήσεών του. Και με το Λεύκωμα που εξέδωσε το 1968 με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Έτσι πολεμούσαμε το 1940-41» με 80 σχέδια και 22 ζωγραφικούς πίνακες μας επιτρέπει να πλησιάσουμε καλύτερα τον χαρακτήρα του πολέμου. Στα σχέδια και τη ζωγραφική του μας δίνει κάθε κατηγορίας σκηνές από τις επιθέσεις και τις προελάσεις, τις συλλογικές προσπάθειες και τις ατομικές αντιδράσεις, τη δράση των διαφόρων σχηματισμών, τον ηρωισμό και τους νεκρούς, τα κρυοπαγήματα και τους τραυματίες. Σε ένα μορφοπλαστικό ιδίωμα στο οποίο συνδυάζεται η οξύτητα και ποιότητα του σχεδίου του και η δύναμη υποβολής του χρώματος, εξπρεσιονιστικοί τύποι και χαρακτηριστικά του μπαρόκ, ρομαντική διάθεση και απόδοση του ουσιαστικού. Όλο τον χαρακτήρα και την εκφραστική δύναμη της ζωγραφικής του γλώσσας το διαπιστώνει κανείς αν μείνει έστω και σε λίγα έργα του, ζωγραφικά και σχέδια.

Με το 28 Οκτωβρίου 1940, με τους ημιονηγούς που προχωρούν στο μέτωπο, τις γυναίκες και τα παιδιά να τους βοηθούν και να τους εύχονται τη νίκη, είναι η διαγώνια οργάνωση και η περιορισμένη σχηματοποίηση των μορφών όπως και τα συγκρατημένα χρώματα που δίνουν την ατμόσφαιρα της σκηνής.

Ενώ η Πορεία με τον φαντάρο που προχωρεί τυφλωμένος σχεδόν από τη χιονοθύελλα είναι η έμφαση στα ψυχρά χρώματα και τα υπαινικτικά χαρακτηριστικό που ολοκληρώνουν το περιεχόμενο του θέματος.

Για το άγριο εξπρεσιονιστικό πάθος και τα μπαρόκ στοιχεία χαρακτηρίζεται το Πυροβολικό στο Βουνό, με τους φαντάρους που τραβούν τα ζώα φορτωμένα με τμήματα πυροβόλων στα χιόνια. Σε διάφορες παραστάσεις με το ίδιο θέμα είναι πάντα η διαγώνια οργάνωση και οι μεγάλες χειρονομίες και η στενή σχέση ανθρώπου και ζώου, που εκφράζουν όλο τον χαρακτήρα της σκηνής.

Για ανάλογα στοιχεία διακρίνονται και έργα σαν το ο Ύπνος του Δικαίου με τον φαντάρο να πετά τη χειροβομβίδα, πάλι σκηνή που εξπρεσιονιστικό πάθος και ψυχρά χρώματα δίνουν τον τόνο.

Με τη σχηματοποίηση και την έμφαση στο ουσιαστικό στο Νυχτερινή Περίπολος, ο Αλεξανδράκης μας δίνει ένα θαυμάσιο σύνολο, που βασίζεται τόσο στην επιθετική διαγώνια οργάνωση, όσο και τα ζεστά χρώματα. Και μπορεί να μείνει κανείς περισσότερο σε έργα σαν το Προς το Χειρουργείο, με τον φαντάρο μόνο στο χιόνι, το χέρι με γάζες τα πόδια σε κουρέλια, για να αποφύγει τα κρυοπαγήματα, όπου είναι τα ψυχρά γκρίζα και γαλάζια χρώματα, που υποβάλλουν ακόμη και ψυχικές καταστάσεις. Δεν λείπουν έργα, όπως το η Τελευταία Προσπάθεια, με τον νεκρό ανάμεσα στους συναδέλφους του που αγωνίζονται πάντα για να καταλάβει όλη τη φρίκη του πολέμου, που ζει ο ίδιος ο καλλιτέχνης. Όπως και σε σκηνές σαν το Μεταφορά Τραυματία, με τον φαντάρο ως τα γόνατα στο νερό, τον τραυματία στην πλάτη του και το μουλάρι πλάι του.

Ακόμη σκηνές σαν το Ξαφνικά τη Νύχτα με το άλογο που αφηνιάζει από κάποια οβίδα, τον φαντάρο που αγωνίζεται να το συγκρατήσει, τους άλλους φαντάρους που χάνονται στη νύχτα και το χιόνι.

Μερικές χαρακτηριστικές ακόμη σκηνές μας δίνει ο Αλεξανδράκης με τις επιθέσεις και τις προεκτάσεις του, όπως το Έφοδος με τους φαντάρους με εφ’ όπλου λόγχην, το Κατάληψη εχθρικής θέσεως με τους φαντάρους στο πρώτο και το δεύτερο επίπεδο, το Γρήγορη Προέλαση του Πυροβολικού και άλλες. Και στα έργα αυτής της ομάδας ο Αλεξανδράκης χρησιμοποιεί με θαυμάσιο τρόπο την οργάνωση για να δώσει όλο τον χαρακτήρα του θέματος. Μάλιστα με τον συνδυασμό ζεστών και ψυχρών χρωμάτων και με την έμφαση σε παραπληρωματικά θέματα, κατορθώνει να εκφράσει σαφέστερα όλες τις διαστάσεις των σκηνών που εικονίζονται.

Αλλά ακόμη δεν μπορεί να μην μείνει κανείς σε παραστάσεις όπως το Πέρασμα Κάτω από τα Συρματοπλέγματα και το Μεταφορά Πυρομαχικών στα Υψώματα με τον καταλυτικό ρόλο των ψυχρών χρωμάτων, που εντατικοποιούνται από τα περιορισμένα ζεστά.

Τα σχέδια

Περισσότερες σκηνές όλων των κατηγοριών μας δίνει ο Αλεξανδράκης με τα σχέδιά του. Σ’ αυτά έχουμε όλα σχεδόν όσα έζησε στον πόλεμο, από τη μεταφορά των πυρομαχικών από τις γυναίκες της Πίνδου, στην ξεκούραση των φαντάρων, τις προελάσεις και τις επιθέσεις, τους τραυματίες και τους νεκρούς. Σχέδια που μερικά έχουν αποτελέσει αφετηρίες για τη ζωγραφική του και άλλα είναι ελεύθερες σπουδές, διακρίνονται όλα για την ποιότητα της γραμμής του και την εκφραστική τους αλήθεια. Μάλιστα, μερικά από αυτά, έχουν μεγαλύτερη αμεσότητα και πηγαιότητα, καθώς αποτελούν κυριολεκτικά έκφραση των εσωτερικών συγκινήσεων της στιγμής.

Στα σχέδιά του ο Αλεξανδράκης χρησιμοποιεί συνήθως ένα ελλειπτικό λεξιλόγιο, που λιγότερο περιγράφει και περισσότερο υποβάλλει το εσωτερικά περιεχόμενο του θέματος. Άλλωστε, με την παχειά και άλλοτε τη λεπτή γραμμή, τα παραστατικά στοιχεία και τη σχηματοποίηση, τα τονισμένα περιγράμματα και τις πυκνές διαγραμμίσεις μεταφέρει στον θεατή την ίδια την προσωπική επαφή με τις σκηνές που δίνει. Σκηνές που έχει ζήσει και στις οποίες έχει και αυτός μέρος. Και αυτό είναι που δίνουν μεγαλύτερη αμεσότητα και εκφραστική αλήθεια στις εικόνες του. Άλλοτε με λίγες γραμμές και άλλοτε με ιδιαίτερη έμφαση στα παραπληρωματικά και ανεκδοτολογικά θέματα, οι παραστάσεις του, εκφράζουν με εκπληκτικό για την αλήθεια τους τρόπο, τον χαρακτήρα των σκηνών που τον απασχολούν.

Ακόμη και αν μείνει σε λίγα από τα σχέδια του Αλεξανδράκη όπως το Κρυοπαγήματα -που το έχει μεταφέρει και σε ζωγραφικό- το Από Κορυφή σε Κορυφή, το Ζώα και Άνθρωποι για τον Αυτό Σκοπό, το Στα Πολυβόλα, το Ενέδρα, το Ξίφος στην Ανάπαυση με τον φαντάρο που στεγνώνει τις κάλτσες του στο ξίφος, για να καταλάβει όλο τον πλούτο και την εκφραστική δύναμη του σχεδίου του.

Ο Αλεξανδράκης μας δίνει τον πόλεμο όπως τον έζησε. Και ο πόλεμος του ’40. όπως κάθε πόλεμος, έχει περισσότερα πρόσωπα. Δεν είναι μόνο ηρωισμοί και εσωτερικό μεγαλείο, προελάσεις και επιθέσεις. Είναι και πόνος και θάνατος, είναι νεκροί και τραυματίες είναι κρυολογήματα και ακρωτηριασμοί, είναι πείνα και κακουχίες.

Με τη ζωγραφική και τα σχέδια του ο Αλεξανδράκης δεν επιδιώκει να εξωραΐσει τον πόλεμο αλλά να δείξει τα διάφορα πρόσωπα του. Δίνει τον ενθουσιασμό και την έξαρση των μαχητών που αγωνίζονται για την ελευθερία, την ανθρώπινη υπόσταση και τις ανθρώπινες αξίες. Αλλά δεν ξεχνά με τι πληρώνονται αυτά και δεν διστάζει να μας το δείξει.

Έτσι, παρουσιάζεται σαν ένας χρονικογράφος του πολέμου, που δεν επιχειρεί να κρύψει κανένα από τα πρόσωπά του. Σε έργα με ένα καθαρά προσωπικό μορφοπλαστικό λεξιλόγιο, στο οποίο συνδυάζονται εξπρεσιονιστικά και εμπρεσιονιστικά στοιχεία, ρομαντική διάθεση και μπαρόκ χαρακτηριστικά, εξαιρετικό σχέδιο και δύναμη υποβολής του χρώματος.

Πηγή: Καθημερινή. Επτά ημέρες, 26 Οκτωβρίου 1997. «Πόλεμος του ’40», σ. 8-10

Φομαλχώ β: η νεκρανάσταση ενός εξωπλανήτη, Zombie Planet Found, Back From The Dead

Καλλιτεχνική απεικόνιση του εξωπλανήτη, Φομαλχώ β, σε τροχιά γύρω από τον ήλιο του, Φομαλχώ. This is an artist's impression of the exoplanet, Fomalhaut b, orbiting its sun, Fomalhaut. Credit: ESA; Hubble, M. Kornmesser; and ESO, L. Calçada and L. L. Christensen

Ο Φομαλχώ (Fomalhaut) είναι το λαμπρότερο άστρο στον αστερισμό των Νοτίων Ιχθύων (α Piscis Austrini) και βρίσκεται σε απόσταση 25 ετών φωτός από τη Γη.

Τον Νοέμβριο του 2008 το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble ανακάλυψε έναν πλανήτη που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Φομαλχώ. Ήταν ο πρώτος εξωπλανήτης που ανακαλύφθηκε άμεσα στο ορατό φως να περιστρέφεται γύρω από ένα άστρο.

Ο πλανήτης αυτός ονομάστηκε Φομαλχώ β και απείχε από το άστρο του 115 αστρονομικές μονάδες.

Η μάζα του προσδιορίστηκε περίπου 3 φορές η μάζα του Δία και η περίοδος περιστροφής του γύρω από το άστρο Φομαλχώ 872 χρόνια.

Πρόσφατες μελέτες υποστήριξαν ότι ο πλανήτης Φομαλχώ β ήταν μια αυταπάτη. Βασισμένες στην φαινόμενη κίνηση του αντικειμένου αλλά και στην έλλειψη μιας υπέρυθρης ανίχνευσης από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer, έδειχναν ότι το παρατηρούμενο αντικείμενο ήταν ένα βραχύβιο νέφος σκόνης.

Debris Ring around Fomalhaut Star System Totally Looks Like The Eye of Sauron

Όμως νέες μελέτες «επαναφέρουν τον πλανήτη Φομαλχώ β στη ζωή». Στη νέα μελέτη αναλύονται πάλι οι παρατηρήσεις του Hubble από το 2004 έως το 2006. Οι ερευνητές διαπιστώνουν πως το αντικείμενο που αντιστοιχεί στον πλανήτη έχει σταθερή φωτεινότητα.

This visible-light image from the Hubble Space Telescope shows the vicinity of the star Fomalhaut, including the location of its dust ring and disputed planet, Fomalhaut b. A coronagraphic mask helped dim the star's brightness. This view combines two 2006 observations that were taken with masks of different sizes (1.8 and 3 arcseconds). Credit: NASA/ESA/T. Currie, U. Toronto

Το γεγονός ότι δεν ανιχνεύεται από τα τηλεσκόπια υπερύθρων Subaru και Spitzer σημαίνει πως ο Φομαλχώ β θα πρέπει να έχει τουλάχιστον δυο φορές τη μάζα του Δία. Η νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στο Astrophysical Journal Letters, ξεκαθαρίζει και το ζήτημα της κίνησης και της αλληλεπίδρασης του πλανήτη με τον παρατηρούμενο δακτύλιο κατά μήκος της τροχιάς του.

In 2008, Hubble astronomers announced the detection of a giant planet around the bright star Fomalhaut. Recent studies have questioned this conclusion. Now, a reanalysis of Hubble data has revived the "deceased" exoplanet as a dust-shrouded world with less than twice the mass of Jupiter. (Credit: NASA's Goddard Space Flight Center)

Τα φτερά των δεινοσαύρων αναπτύχθηκαν για... φλερτάρισμα. Dinosaur feathers first sprouted for flirting, not flight, says scientist

An artist's reconstruction of the feathered Ornithomimus edmontonicus found in Alberta.

Μια νέα μελέτη μαρτυρεί ότι τα φτερά των δεινοσαύρων εμφανίστηκαν πολύ νωρίτερα από ό,τι πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες καθώς και ότι αναπτύχθηκαν για έναν αναπάντεχο λόγο: το φλερτ.

Η μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science» περιγράφει τρία δείγματα ορνιθομιμόσαυρου – μακρινός συγγενής των πτηνών – που είχαν βρεθεί σε ιζήματα ενός αρχαίου ποταμού στην Αλμπέρτα του Καναδά.

Η μάχη της… αναπαραγωγής

Και τα τρία δείγματα – που ανήκαν τόσο σε ανήλικους όσο και σε ενηλίκους δεινοσαύρους – διέθεταν πούπουλα, αλλά μόνο σε δείγμα ενός ενηλίκου παρατηρήθηκαν δομές που έμοιαζαν με φτερά. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι τα φτερά δεν εξελίχθηκαν για να βοηθούν στο πέταγμα αλλά στη μάχη του… κόρτε και της αναπαραγωγής.

Οι ορνιθομιμόσαυροι έμοιζαν με τις σημερινές στρουθοκαμήλους – διέθεταν ράμφος χωρίς δόντια, μεγάλα μάτια και μακρύ λαιμό, είχαν όμως επίσης και μια μακριά και χοντρή ουρά.

Ένα από τα απολιθώματα ορνιθομιμόσαυρου που εντοπίστηκε στον Καναδά, Ornithomimus edmontonicus in "death pose", Royal Tyrrell Museum.

Τα δείγματα που εντοπίστηκαν στον Καναδά έρχονται να προστεθούν σε άλλα τα οποία είχαν βρεθεί σε ιζήματα αρχαίων ποταμών στην Κίνα και στη Γερμανία. Στα δείγματα από την Κίνα και τη Γερμανία η ύπαρξη φτερών συμπεραίνεται μέσω πολύ μικρών σημαδιών στα απολιθωμένα οστά καθώς και σημαδιών στα απολιθωμένα ιζήματα γύρω τους.

Εμφάνιση νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε

Ωστόσο τα νέα ευρήματα αφορούν ένα εντελώς διαφορετικό μέρος του οικογενειακού δέντρου των δεινοσαύρων. Όπως εξήγησε η Ντάρλα Ζελενίτσκι από το Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι στον Καναδά που ήταν επικεφαλής της νέας μελέτης στο «Science» «τα ευρήματα της Κίνας αφορούσαν δεινοσαύρους που συγγένευαν περισσότερο με τα πουλιά. Ο ορνιθομιμόσαυρος είναι πιο πρωτόγονος, πιο μακρινός συγγενής των πουλιών. Η ύπαρξη φτερών σε αυτόν μαρτυρεί καταρχάς ότι τα φτερά των δεινοσαύρων εμφανίστηκαν νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε».

Το πιο εντυπωσιακό σχετικά με τα δείγματα του Καναδά είναι ότι ενώ τόσο στα απολιθώματα των ανηλίκων όσο και των ενηλίκων δεινοσαύρων υπήρχαν στοιχεία που μαρτυρούσαν την ύπαρξη κοντών φτερών σε ολόκληρο το σώμα, μόνο ένα δείγμα αρσενικού διέθετε μια δομή που έμοιαζε με φτερό και διέθετε πολύ πιο μακριά πούπουλα. «Η ύπαρξη αυτών των πρωτόγονων φτερών στους συγκεκριμένους σχετικά μεγάλους δεινόσαυρους μαρτυρεί ότι αυτά δεν εμφανίστηκαν αρχικώς για να βοηθούν στο πέταγμα. Συγχρόνως η εμφάνιση τέτοιων μεγάλων φτερών σε ένα μόνο ενήλικο δείχνει ότι οι συγκεκριμένες δομές χρησιμοποιούνταν όταν το ζώο ήταν μεγαλύτερο σε ηλικία, πιθανώς για επίδειξη ή φλερτ» κατέληξε η δρ Ζελενίτσκι.

Εικονική Περιήγηση στην Έκθεση Ζωγραφικής "Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι"

Ελένη Παπανικολάου, «Στιγμές μάχης», 2012

Πατήστε πάνω στους άσπρους κύκλους για να μεταβείτε στους διάφορους χώρους της έκθεσης.

Πατήστε το αριστερό κουμπί στο ποντίκι (mouse) και σύρετέ το αριστερά-δεξιά για να κινηθείτε 360 μοίρες μέσα στην έκθεση.

Αφήστε το δείκτη του ποντικιού (mouse) πάνω στα εκθέματα για να δείτε σχετικές πληροφορίες.

Πατήστε πάνω στα εκθέματα του χώρου που βρίσκεστε για να τα δείτε σε μεγαλύτερη διάσταση.

Για σμίκρυνση ή μεγέθυνση του εκθεσιακού χώρου, περιστρέψτε τη ροδέλα του ποντικιού κάτω ή πάνω αντίστοιχα.

Ξεκινήστε την περιήγηση: http://www.geetha.mil.gr/media/1.VALKANIKOI/virtualtour/3o.swf

Pablo Picasso, Γκουέρνικα, Guernica, 1937, Huile sur Toile, 349,3x776,6 cm

Γκουέρνικα, το οικουμενικό μνημείο του περασμένου αιώνα. Το ανοικτό παράθυρο πάνω δεξιά συνηγορεί πως υπάρχει ελπίδα παρά το αίμα, το μίσος, τη βαναυσότητα που και σήμερα μας ισοπεδώνει.

Στις 25 Οκτωβρίου του 1881 γεννιέται ο σπουδαίος ζωγράφος, και γλύπτης Pablo Picasso, ο θεμελιωτής του κινήματος του Κυβισμού. Με έργα όπως οι Δεσποινίδες της Αβινιόν και Γκουέρνικα, ο Picasso συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων ζωγράφων του 20ου αιώνα.

Autoportrait, Self-Portrait, 1907, Huile sur Toile, 50x46 cm

«Όλοι μας ξέρουμε ότι η Τέχνη δεν είναι η αλήθεια. Η Τέχνη είναι ψέμα που μας κάνει να συνειδητοποιούμε την αλήθεια, τουλάχιστον την αλήθεια που μας δόθηκε να καταλάβουμε. Ο καλλιτέχνης πρέπει να γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο να πείθει τους άλλους για την ειλικρίνεια των ψεμάτων του. Αν δείχνει στο έργο του ότι μόνο ερεύνησε και αναζήτησε τον τρόπο να πει ψέματα, δεν θα μπορέσει ποτέ να πραγματοποιήσει οτιδήποτε.

La Mort d'Arlequin, The Death of Harlequin, 1906. Gouache sur carton  68,5x96 cm.

Παραλλαγή δεν σημαίνει εξέλιξη. Αν ένας καλλιτέχνης διαφοροποιεί τον τρόπο της έκφρασής του, αυτό σημαίνει μόνον ότι άλλαξε τρόπο να σκέπτεται και αλλάζοντας μπορεί να είναι για το καλύτερο ή για το χειρότερο.

Deux nus et un chat, Two naked and a cat, 1903, Dessin aquarelle et crayon sur papier, 18x26,5 cm

Όταν ήμουν νέος όπως όλοι οι νέοι, θρησκεία μου ήταν η τέχνη, η μεγάλη τέχνη. Αλλά με τα χρόνια είδα ότι η τέχνη όπως την εννοούσαν ως το τέλος τού 1800, είναι από δω και μπρος, τελειωμένη, ετοιμοθάνατη, καταδικασμένη και ότι η υποτιθέμενη καλλιτεχνική δραστηριότητα με όλη της την αφθονία δεν είναι παρά η πολύμορφη εκδήλωση της αγωνίας της. Όσο πάει ολοένα και περισσότερο οι άνθρωποι αποσπώνται, αδιαφορούν για τη ζωγραφική, την γλυπτική, την ποίηση. Παρά τα αντιθέτως φαινόμενα, οι σημερινοί άνθρωποι αγάπησαν εντελώς άλλα πράγματα. Την μηχανή, τις επιστημονικές ανακαλύψεις, τον πλούτο, την εξουσία πάνω στις δυνάμεις της φύσης και τις εκτάσεις τούτου τού κόσμου. Δεν αισθανόμαστε την τέχνη σαν ζωτική ανάγκη, σαν πνευματική επιταγή, όπως στους περασμένους αιώνες.

Le Chandail  jaune, Dora Maar, The yellow Pullover, Gilded Maar, 1939, Huile sur Toile, 81x65 cm

Πολλοί από μας εξακολουθούν να είναι καλλιτέχνες και να ασχολούνται με την τέχνη για λόγους άσχετους με την πραγματική τέχνη, μάλλον από μίμηση, από νοσταλγία της παράδοσης, από τη δύναμη της αδράνειας, από αγάπη της επίδειξης, της πολυτέλειας, από πνευματική περιέργεια, από μόδα ή από υπολογισμό. Από συνήθεια και σνομπισμό ζουν ακόμα μέσα σ’ ένα πρόσφατο παρελθόν, αλλά η πλειοψηφία σε όλα τα κοινωνικά περιβάλλοντα δεν έχει πλέον ένα ειλικρινές πάθος για την τέχνη, την θεωρεί το πολύ-πολύ σαν διασκέδαση, τεμπελίκι και στολίδι. Λίγο-λίγο, οι νέες γενιές με τον έρωτά τους για τα μηχανήματα, τα σπορ, ειλικρινέστερες, κυνικότερες και βίαιες, θα παρατήσουν την τέχνη στα μουσεία και τις βιβλιοθήκες σαν περιττό λείψανο τού παρελθόντος.

Γυναικείο γυμνό 1, 1902

Από τη στιγμή που η τέχνη δεν είναι τροφή των εκλεκτών, ο καλλιτέχνης μπορεί να εκδηλώνει το ταλέντο του με κάθε ιδιοτροπία, όπως τού σφυρίξει, με κάθε επινόηση τού πνευματικού τσαρλατανισμού. Αλλά οι εκλεπτυσμένοι, οι πλούσιοι, οι χασομέρηδες, οι διυλίζοντες την πεμπτουσία, ψάχνουν για το καινούργιο, το αλλόκοτο, το πρωτοφανές, το σκανδαλώδες. Κι εγώ από τον κυβισμό κι ύστερα ικανοποίησα αυτούς τους κυρίους και τους κριτικούς με πάμπολλα παράξενα που πέρασαν από το νου μου και όσο λιγότερο τα καταλάβαιναν, τόσο τα θαύμαζαν. Με το να διασκεδάζω συνεχώς όλα τούτα τα παιχνίδια, τις λοιδορίες, τους γρίφους, τις σπαζοκεφαλιές και τα αραβουργήματα έγινα διάσημος και μάλιστα πολύ γρήγορα. Και η διασημότητα για έναν ζωγράφο σημαίνει: πωλήσεις, κέρδη, περιουσία, πλούτο.

Celestina, 1904, Huile sur Toile, 81x60 cm

Όπως γνωρίζετε, σήμερα είμαι διάσημος και πλούσιος, αλλά όταν μένω μόνος με τον εαυτό μου δεν έχω το θάρρος να εκλαμβάνω τον εαυτό μου σαν καλλιτέχνη με την αρχαία έννοια της λέξης. Ήταν μεγάλοι ζωγράφοι ο Τζιόττο, ο Τισιανός, ο Ρέμπραντ, ο Γκόγια. Είμαι μόνον ένας δημόσιος ψυχαγωγός, που κατάλαβε την εποχή του, που καταπράϋνε όσο μπορούσε την ηλιθιότητα, την κενοδοξία και την απληστία των συγχρόνων του.

Portrait d'Olga, Olga pensive, 1923, Dessin Pastel et crayon sur papier, 104x71 cm

Όλοι θέλουν να καταλάβουν τη ζωγραφική. Γιατί δεν προσπαθούν να καταλάβουν το κελάηδημα των πουλιών; Τους αρέσει η νύχτα, ένα λουλούδι, τόσα πράγματα γύρω τους, χωρίς να τα καταλαβαίνουν. Γιατί πρέπει οπωσδήποτε να καταλάβουν τη ζωγραφική;

Paul en Arlequin, Paul as a Harlequin, 1924, Huile sur Toile, 130x97,5 cm

Κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης. Το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας.

Jacqueline, 1962, huile sur papier, 42 X. 27 cm

Κάθε πράξη δημιουργίας είναι πρώτα μια πράξη καταστροφής.

Top Twenty Pablo Picasso Paintings

Πιείτε για μένα, πιείτε στην υγειά μου, ξέρετε ότι εγώ δεν μπορώ να πιω πια». (τα τελευταία του λόγια)

Scene from 'Visit to Picasso', a documentary by Paul Haesaert

Η Γκουέρνικα [(ή και Γκερνίκα (Guernica)] του Πάμπλο Πικάσο είναι τόσο οικεία, τόσο μεγάλη, τόσο σύγχρονη. Φυσικά είναι μεγαλύτερη από μια κινηματογραφική οθόνη.  Αλλά τι είναι αυτός ο πίνακας; Είναι ο μακάβριος απολογισμός της ισπανικής πόλης που σβήστηκε από το χάρτη από τα ναζιστικά πολεμικά αεροσκάφη; Είναι ένα κομμάτι του ρεπορτάζ; Γι' αυτό είναι σε μαύρο και άσπρο; Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ζωγραφική έχει μια τέτοια επίδραση.

Αντί για ένα εργώδες ουσιαστικό σχόλιο σχετικά με τις γερμανικά πολεμικά αεροσκάφη, τους Βάσκους πολίτες και τις εμπρηστικές βόμβες, ο Picasso συνδέει αυτό το γεγονός με τους χειρότερους εφιάλτες μας. Μας λέει ξεκάθαρα από πού προέρχεται η φρίκη του κόσμου μας - Από τα σκοτεινά βάθη της ψυχής μας... Το μνημειώδες αυτό έργο βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο των Τεχνών "Βασίλισσα Σοφία" στην Μαδρίτη.

Η μεγαλύτερη εικόνα του κέντρου του Γαλαξία μας, The largest image of the center of the Milky Way

Βλέπουμε περισσότερα από 84 εκατομμύρια άστρα στο κέντρο του γαλαξία μας. Δημιουργήθηκε από τους αστρονόμους του Παρατηρητηρίου Paranal στο Cerro Paranal, στη Χιλή.

Πρόκειται για μια εικόνα – κατάλογο των άστρων του κέντρου του γαλαξία μας, και είναι μια από τις μεγαλύτερες που έχουν δημιουργήσει οι αστρονόμοι με μέγεθος των 9 gigapixel.  Η εικόνα περιέχει πάνω από δέκα φορές περισσότερα  άστρα σε σχέση με προηγούμενες.

Αν αυτή η εικόνα του κέντρου του γαλαξία εκτυπωνόταν με μια τυπική ανάλυση, θα είχε εμβαδόν 63 τετραγωνικά μέτρα!

Η εικόνα του κέντρου του γαλαξία καλύπτει λιγότερο από το 1% του ουρανού και αποκαλύπτει συνολικά περίπου 173,1 εκατομμύρια αντικείμενα, εκ των οποίων τα 84 εκατομμύρια ταυτοποιήθηκαν ως άστρα, ενώ για τα υπόλοιπα δεν ήταν εφικτές ακριβείς μετρήσεις, είτε επειδή ήταν πολύ μικρής φωτεινότητας, είτε επειδή συγχέονταν με άλλα γειτονικά αντικείμενα.

Δείτε την εικόνα με περισσότερες λεπτομέρειες και διαδραστικό τρόπο: http://www.eso.org/public/images/eso1242a/zoomable/.

Άστρα σε «κουκούλια» σκοτεινής ενέργειας, NASA'S Spitzer Sees Light Of Lonesome Stars

H NASA έδωσε στη δημοσιότητα την παραπάνω καλλιτεχνική απεικόνιση όπου οι συγχωνεύσεις γαλαξιών εξορίζει άστρα τα οποία εισέρχονται μέσα σε κουκούλια σκοτεινής ύλης δημιουργώντας διαστημικά φωτοστέφανα. New research from scientists using NASA's Spitzer Space Telescope suggests that a mysterious infrared glow across our whole sky is coming from stray stars torn from galaxies, which is shown in this artist's concept. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Παρατηρήσεις του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer αποκάλυψαν ένα εντυπωσιακό και άγνωστο μέχρι σήμερα φαινόμενο. Όταν υπάρχει συγχώνευση γαλαξιών προκαλούνται διάφορες κοσμικές διεργασίες. Μια από αυτές είναι ορισμένα άστρα και κυρίως άστρα που βρίσκονται στις περιοχές που εξελίσσεται η συγχώνευση «εξορίζονται». Ομάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ που μελέτησαν τα δεδομένα του Spitzer υποστηρίζουν ότι αυτά τα εξόριστα άστρα παγιδεύονται μέσα σε «κουκούλια» της σκοτεινής ύλης που περιβάλλει τους γαλαξίες. Αποτέλεσμα του φαινομένου είναι να δημιουργείται ένα είδος φωτοστέφανου γύρω από σημεία όπου υπάρχει σκοτεινή ύλη. 

The image on the left shows a portion of our sky, called the Boötes field, in infrared light, while the image on the right shows a mysterious, background infrared glow captured by NASA's Spitzer Space Telescope in the same region of sky. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Carnegie

Σύμφωνα με τους ερευνητές οι μυστηριώδεις περιοδικές λάμψεις φωτός που παρατηρούνται στο υπέρυθρο φάσμα στο Διάστημα δεν προέρχονται από μακρινούς ή μικρούς και χαμηλής λαμπρότητας γαλαξίας όπως πιστεύεται μέχρι σήμερα αλλά προέρχονται από αυτά τα άστρα. Σύμφωνα με τους ειδικούς η ανακάλυψη θα βοηθήσει την καλύτερη κατανόηση της γέννησης και εξέλιξης των πρώτων γαλαξιών του Σύμπαντος.