Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2013

ΠΡΟΚΛΟΣ. PROCLUS

Naxos © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Όπως αν κανείς κοιμάται στον ήλιο και, επειδή ακριβώς κοιμάται, αγνοεί ότι φωτίζεται' όταν όμως ξυπνήσει, βλέπει τον εαυτό του να λούζεται από το φως και τότε αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει το φως και ότι εξ αρχής βρισκόταν πάνω του, παρόλο που λόγω της άγνοιάς του δεν βρισκόταν στο φως.

Naxos © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Όπως ακριβώς, ενώ ο ήλιος φωτίζει πάντα, αυτό που δεν μπορεί να τον βλέπει πάντα και τον βλέπει μερικές φορές, δεν προσδίδει την παροδικότητα στο φως του ήλιου αλλά αφαιρεί από τον εαυτό του τη δυνατότητα να βλέπει συνεχώς το φως του ήλιου επειδή στρέφει το βλέμμα του αλλού.

Naxos © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Είναι σαν να υπάρχει ένα πρόσωπο σταθερό και κάποιο ον που είναι κατάλληλο και στρέφεται προς το πρόσωπο να ομορφαίνει από εκείνο, ωσάν το ον να είναι ένας λείος και λαμπερός καθρέφτης που τοποθετήθηκε απέναντι στο πρόσωπο και προσέλαβε από το πρόσωπο κάποιο αποτύπωμα' το όν, όμως, που είτε βρίσκεται μακριά λόγω της αδυναμίας του είτε είναι γυρισμένο αλλού, λαμβάνει αμυδρή χορηγία από το πρόσωπο, επειδή το ίδιο το ον είναι ανώμαλο και σκοτεινό' και γίνεται τέτοιο, αν προσλάβει ύλη.

PROCLUS (CA. 410-485 A.D.)

Nothing hinders the soul so much in attaining to the knowledge of God as time and place. Therefore, if the soul is to know God, it must know Him outside time and place, since God is neither in this or that, but One and above them. Meister Eckhart

Μύθος η αριστερή ή δεξιά «κυριαρχία» του εγκεφάλου, Researchers Debunk Myth of 'Right-Brained' and 'Left-Brained' Personality Traits

Significant lateralization of gray matter density. show more Colored regions included ROIs that showed significantly greater left- or right-lateralization of gray matter density across 1011 subjects, correcting for multiple comparisons using a false discovery rate correction of q<0.05 across 7266 ROIs. Color bars show t-statistics for the left and right hemispheres, respectively. Images are in radiologic format with subject left on image right. (Credit: Nielsen JA, Zielinski, Ferguson, Lainhart, Anderson. An Evaluation of the Left-Brain vs. Right-Brain Hypothesis with Resting State Functional Connectivity Magnetic Resonance Imaging. PLoS ONE, 2013 DOI: 10.1371/journal.pone.0071275)

Είναι το «θεμέλιο» επάνω στο οποίο βασίζονται ατελείωτα τεστ προσωπικότητας, βιβλία που στοχεύουν στο να μας κάνουν… καλύτερους ανθρώπους, αλλά και ασκήσεις για τη βελτίωση της συμπεριφοράς μας - αποδεικνύεται όμως ότι το θεμέλιο αυτό είναι όχι μόνο σαθρό αλλά και… ανύπαρκτο.

Ως σήμερα έχουμε ακούσει επανειλημμένως ότι στα άτομα που είναι μεθοδικά, λογικά και αναλυτικά κυριαρχεί το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου, ενώ αντιθέτως σε όσα είναι δημιουργικές και καλλιτεχνικές φύσεις «βασιλεύει» το δεξιό ημισφαίριο. Το πρόβλημα είναι βέβαια ότι η σοβαρή επιστήμη δεν είχε ποτέ υποστηρίξει κάτι τέτοιο.

Ο αριστερός και δεξιός μύθος

Μύθος τα περί κυριαρχίας του δεξιού ή του αριστερού ημισφαιρίου σε ό,τι αφορά διαφορετικές λειτουργίες, όπως αποδεικνύει νέα μελέτη. Evidence from over 1,000 fMRI brain scans finds no evidence people are 'right-brained' or 'left-brained'.

Τώρα, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γιούτα αποκάλυψαν ότι οι… αριστερές και δεξιές θεωρίες του εγκεφάλου αποτελούν μύθο, μέσα από την ανάλυση περισσότερων από 1.000 εγκεφάλων. Συγκεκριμένα είδαν ότι οι εθελοντές της μελέτης δεν χρησιμοποιούσαν περισσότερο κάποιο από τα δύο ημισφαίρια αλλά ολόκληρο τον εγκέφαλό τους καθ' όλη τη διάρκεια του πειράματος.

Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες με δημοσίευσή τους στην online επιστημονική πλατφόρμα PLoS ONE, πράγματι ο κάθε άνθρωπος χρησιμοποιεί μια περιοχή του εγκεφάλου περισσότερο από άλλες προκειμένου να επιτελέσει ορισμένες λειτουργίες (ο σχετικός όρος ονομάζεται πλευρικότητα ή πλευρίωση). Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον δρα Τζεφ Αντερσον, διευθυντή του Τμήματος Νευροχειρουργικής Χαρτογράφησης του Πανεπιστημίου της Γιούτα, η ομιλία «βγαίνει» από την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου στους περισσότερους δεξιόχειρες. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι οι πιο χαρισματικοί ομιλητές χρησιμοποιούν περισσότερο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου τους απ' ό,τι το δεξιό, ή ότι το ένα ημισφαίριο είναι πιο πλούσιο σε νευρώνες από το άλλο.

«Κλειδί» οι συνάψεις σε όλον τον εγκέφαλο

Ο δρ Αντερσον εξήγησε μιλώντας στην ιστοσελίδα επιστημονικών ειδήσεων LiveScience ότι «δεν ισχύει πως το αριστερό ημισφαίριο συνδέεται με τη λογική περισσότερο απ' ό,τι το δεξιό. Παράλληλα, η δημιουργικότητα δεν έχει την "έδρα" της στο δεξιό ημισφαίριο και όχι στο αριστερό. Στην πραγματικότητα οι συνάψεις μεταξύ όλων των περιοχών του εγκεφάλου είναι εκείνες που κάνουν το κάθε άτομο να εμφανίζει δημιουργικότητα αλλά και αναλυτική και λογική σκέψη».

Η ομάδα του δρος Αντερσον ανέλυσε τις απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου 1.000 ανθρώπων ηλικίας από επτά ως 29 ετών ενόσω εκείνοι ξεκουράζονταν. Οι επιστήμονες κατέγραψαν τη δραστηριότητα 7.000 περιοχών του εγκεφάλου και εξέτασαν τις νευρικές συνάψεις μέσα σε αυτές τις περιοχές, αλλά και μεταξύ των περιοχών. Παρ' ότι εντόπισαν μεγάλο «μποτιλιάρισμα» δραστηριότητας σε κάποιες περιοχές-«κλειδιά», κατά μέσον όρο είδαν ότι και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου ήταν ισοδύναμα σε ό,τι αφορούσε τα νευρικά τους δίκτυα και τη συνδεσιμότητα μεταξύ διαφορετικών περιοχών.

Πώς γεννήθηκε ο μύθος

Ο μύθος σχετικά με άτομα… δεξιά ή αριστερά (σε ό,τι αφορά τον εγκέφαλό τους) πιθανότατα γεννήθηκε μέσα από έρευνες - οι οποίες μάλιστα έλαβαν Νομπέλ - του Ρότζερ Σπέρι που διεξήχθησαν τη δεκαετία του 1960. Ο Σπέρι μελέτησε ασθενείς με επιληψία που υποβλήθηκαν σε χειρουργική θεραπεία στο πλαίσιο της οποίας ο εγκέφαλος «τεμαχίζεται» κατά μήκος μιας δομής που ονομάζεται μεσολόβιο. Καθώς το μεσολόβιο συνδέει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου, στους συγκεκριμένους ασθενείς τα δύο ημισφαίρια δεν επικοινωνούσαν πλέον μετά την επέμβαση. Η μελέτη αυτών των ασθενών προσδιόρισε έτσι ποια πλευρά του εγκεφάλου εμπλέκεται στη γλώσσα, στα μαθηματικά, στη ζωγραφική και σε άλλες λειτουργίες. Και άλλοι ερευνητές διεξήγαγαν παρόμοια πειράματα. Ωστόσο θιασώτες της «λαϊκής» ψυχολογίας πήραν αυτά τα ευρήματα και τα… παρατράβηξαν, αποδίδοντας τελικώς πλήθος χαρακτηριστικών στα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια.

Πάντως η κοινότητα των νευροεπιστημόνων δεν δέχθηκε ποτέ την υποτιθέμενη κυριαρχία ενός από τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου σε ό,τι αφορά διαφορετικές λειτουργίες, και τώρα η νέα μεγάλη μελέτη αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει κυρίαρχος στον εγκέφαλο. Ο δρ Αντερσον ξεκαθαρίζει βέβαια ότι στόχος της έρευνάς του δεν είναι να «αποκαθηλώσει» λαϊκούς μύθους, αλλά να κατανοήσει καλύτερα την πλευρίωση του εγκεφάλου ώστε να αναπτυχθούν αποτελεσματικότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις για το Σύνδρομο Ντάουν, τον αυτισμό ή τη σχιζοφρένεια. 


Ναι, ο GJ 1214b είναι… νερουλός! Super-Earth 40 light years away 'is rich in water with a thick, steamy atmosphere', confirm Japanese astronomers

Καλλιτεχνική απεικόνιση του GJ 1214b που εικονίζεται με ως μια μικρή μαύρη σφαίρα ενώ κινείται γύρω από το μητρικό του άστρο το οποίο, αν και είναι κόκκινος γίγαντας, εικονίζεται με γαλάζιο χρώμα. Artist's rendition of a transit of GJ 1214 b in blue light. The blue sphere represents the host star GJ 1214, and the black ball in front of it on the right is GJ 1214 b. Credit: NAOJ

Εντοπίστηκε το 2009 και ανήκει στην κατηγορία των πλανητών που ονομάζονται «Υπερ-Γαίες» - είναι δηλαδή λίγο μεγαλύτερος από τον δικό μας πλανήτη αλλά πολύ μικρότερος από τους γίγαντες αερίων όπως ο Δίας. Οι πρώτες παρατηρήσεις έδειχναν ότι αν και ο GJ 1214b βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το μητρικό του άστρο εντούτοις έχει μια πυκνή ατμόσφαιρα που πιθανότατα διαθέτει νερό και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες.

The planet GJ 1214b, shown here in an artist's conception with two hypothetical moons, orbits a star 40 light-years from Earth. The super-Earth is about 2.6 times Earth's diameter and weighs seven times as much.

Ο GJ 1214b που βρίσκεται σε απόσταση 40 ετών φωτός από τη Γη έχει διάμετρο 2,7 φορές μεγαλύτερη από αυτή του πλανήτη μας, ωστόσο το βάρος του είναι επταπλάσιο από αυτό της Γης. Νέες παρατηρήσεις που έκαναν Ιάπωνες αστρονόμοι με το επίγειο τηλεσκόπιο Subaru επιβεβαιώνουν τις αρχικές παρατηρήσεις.

If the sky has a hydrogen-dominated atmosphere (as shown in the top image) Rayleigh scattering disperses blue light from the atmosphere of the host. The middle image shows how Rayleigh scattering is much weaker in water-rich atmospheres while the bottom image show what would happen if the sky had extensive clouds.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, ο GJ 1214b διαθέτει ατμόσφαιρα με περισσότερο νερό από ό,τι υδρογόνο. Βέβαια το νερό αυτό είναι… βραστό αφού λόγω της κοντινής απόστασης από το άστρο του, στον πλανήτη αναπτύσσονται θερμοκρασίες πέριξ των 230 βαθμών Κελσίου. Είναι αυτονόητο ότι η παρουσία νερού δημιουργεί ελπίδες για ύπαρξη κάποιων μορφών ζωής, έστω και σε μικροβιακό επίπεδο, αλλά παράλληλα οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν στον GJ 1214b ψαλιδίζουν τις πιθανότητες. Τα νέα ευρήματα παρουσιάζονται στην επιθεώρηση «Αstrophysical Journal».