Ερευνητές
στις ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι στον υπόγειο ωκεανό του Εγκέλαδου, τον παγωμένο
δορυφόρο του Κρόνου, σχηματίζονται ρεύματα παρόμοια με αυτά των ωκεάνιων
ρευμάτων στην Γη η παρουσία των οποίων δημιουργεί δυνητικά προϋποθέσεις φιλικές
για την παρουσία της ζωής. Buried beneath 20 kilometers of ice, the subsurface
ocean of Enceladus—one of Saturn's moons—appears to be churning with currents
akin to those on Earth. Encased in an icy shell, the ocean on Enceladus appears
to be churning. Credit: California Institute of Technology
Ο
Εγκέλαδος αποτελεί τον έκτο σε μέγεθος δορυφόρο του Κρόνου. Πρόκειται για μια
παγωμένη «μπάλα» με διάμετρο 500 χλμ. που δεν προκαλούσε κανένα ενδιαφέρον
στους επιστήμονες. Όλα άλλαξαν όταν το 2014 το διαστημικό σκάφος Cassini που
εξερευνούσε το σύστημα του άρχοντα των δαχτυλιδιών του ηλιακού μας συστήματος
περνώντας πάνω από τον Εγκέλαδο συνέλλεξε και μετέδωσε στην Γη δεδομένα τα
οποία προκάλεσαν συναγερμό όχι μόνο στα μέλη της αποστολής αλλά στην
επιστημονική κοινότητα σε όλο τον κόσμο. Τα στοιχεία υπεδείκνυαν την ύπαρξη
ενός υπόγειου ωκεανού γεγονός που τελικά επιβεβαιώθηκε με επόμενες παρατηρήσεις
του Cassini.
Οι
επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο ωκεανός αυτός καλύπτει όλη την
έκταση του δορυφόρου και έχει βάθος τουλάχιστον 30 χλμ. Οι περιοχές κοντά στην
επιφάνεια του έχουν εξαιρετικά χαμηλή θερμοκρασία λόγω της κοντινής τους
απόστασης με τους πάγους του δορυφόρου. Όσο όμως πλησιάζουμε προς το πυρήνα του
δορυφόρου οι θερμοκρασίες αυξάνονται. Σειρά μελετών έχουν δείξει ότι ο ωκεανός
αυτός διαθέτει μια σειρά από χαρακτηριστικά και προϋποθέσεις για την παρουσία
της ζωής σε αυτόν έστω και σε μικροβιακό επίπεδο.
Over time, cool
ocean water seeps into the moon's porous core. Pockets of water reaching deep
into the interior are warmed by contact with rock in the tidally heated interior
and subsequently rise owing to the positive buoyancy, leading to further
interaction with the rocks. The heat deposited at the boundary between the
seafloor and ocean powers hydrothermal vents. Heat and rocky particles are
transported through the ocean, triggering localised melting in the icy shell
above. This leads to the formation of fissures, from which jets of water vapour
and the rocky particles from the seafloor are ejected into space. In the
graphic, the interior 'slice' is an excerpt from a new model that simulated
this process. The orange glow represents the parts of the core where
temperatures reach at least 90°C. Tidal heating owing to the friction arising
between particles in the porous core provides a key source of energy, but is
not illustrated in this graphic. The tidal heating results primarily from the
gravitational pull from Saturn. Credit: Surface: NASA/JPL-Caltech/Space Science
Institute; interior: LPG-CNRS/U. Nantes/U. Angers. Graphic composition: ESA
Ερευνητές
του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια, το πανεπιστήμιο που είναι πιο
γνωστό ως Caltech, με μελέτη τους που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature
Geoscience» υποστηρίζουν ότι στον ωκεανού του Εγκέλαδου σχηματίζονται ρεύματα
παρόμοια με αυτά των ωκεανών στην Γη. Σύμφωνα με τους ερευνητές αν μελετηθεί η
κατανομή των πάγων στον Εγκέλαδο, οι περιοχές που οι πάγοι είναι πιο λεπτοί και
εκείνες που τα στρώματα έχουν μεγάλο πάχος, μπορεί να χαρτογραφηθεί η κίνηση
των ωκεάνιων ρευμάτων.
Από
την χαρτογράφηση αυτή θα αποκαλυφθούν σύμφωνα με τους ερευνητές οι περιοχές
στις οποίες η κίνηση των ρευμάτων μεταφέρει σε αυτές θερμότητα αλλά και
θρεπτικά συστατικά. Αυτές οι περιοχές θα είναι και αυτές με τις μεγαλύτερες
πιθανότητες να έχουν αναπτυχθεί ή να διαβιώνουν εκεί κάποιες μορφές ζωής. Έτσι
οι επιστήμονες που θα ασχοληθούν με την οργάνωση αποστολών εξερεύνησης στον
Εγκέλαδο τα επόμενα χρόνια θα έχουν με αυτό τον τρόπο έναν καλό… μπούσουλα για
το που να στοχεύσουν.
Εκτός
από τον Εγκέλαδο υπόγειο ωκεανό έχει διαπιστωθεί ότι διαθέτει και η Ευρώπη,
ένας επίσης παγωμένος δορυφόρος του Δία ενώ η παρουσία υπόγειου ωκεανού έχει
υποδειχθεί στον Πλούτωνα αλλά και σε ορισμένα ακόμη διαστημικά σώματα του
ηλιακού μας συστήματος. Έχουν μάλιστα εκπονηθεί σχέδια εξερεύνησης τους με την
αποστολή διαστημικών σκαφών που θα προσεδαφιστούν στην παγωμένη επιφάνεια, θα
τρυπήσουν τους πάγους και θα ρίξουν στον ωκεανό ρομποτικά υποβρύχια για να τους
εξερευνήσουν.
Με
δεδομένο όμως ότι οι ωκεανοί αυτοί βρίσκονται σε βάθη δεκάδων ή και εκατοντάδων
χλμ. κάτω από την παγωμένη επιφάνεια αυτών των διαστημικών σωμάτων το εγχείρημα
μοιάζει με τα σημερινά δεδομένα και τεχνικά μέσα που διαθέτουμε από εξαιρετικά
δύσκολο στα όρια του αδύνατου αν και ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει δείξει ότι
καταφέρνει να εφευρίσκει λύσεις για να ξεπερνά κάθε είδους εμπόδιο.
Πηγές: A
pole-to-equator ocean overturning circulation on Enceladus, Nature
Geoscience (2021). DOI: 10.1038/s41561-021-00706-3 - https://www.caltech.edu/about/news/ocean-currents-predicted-on-enceladus
- https://www.naftemporiki.gr/story/1707263/o-egkelados-exei-okeania-reumata-pou-mporei-na-stirizoun-tin-zoi
