Ανακαλύφθηκε
πρόσφατα και φέρνει στο φως μυστικά για τις διεργασίες στο εσωτερικό της Γης. An
international team of geologists led by Monash University Professor Joël
Brugger has discovered a new thallium mineral — nataliyamalikite. Nataliyamalikite
(TlI) grains on the mineral mascagnite (NH4)2SO4. Image credit: Okrugin et al,
doi: 10.2138/am-2017-6057.
Ο
πλούτος των υλικών που μπορεί να γεννήσει αυτός ο πλανήτης δεν παύει να μας
εκπλήσσει. Διεθνής ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ένα νέο, άγνωστο μέχρι πρότινος
ορυκτό σε ένα από τα πλέον «άγρια» ηφαιστειακά περιβάλλοντα της Γης, στη
χερσόνησο Καμτσάτκα της Ρωσίας. Ο ναταλιαμαλικίτης, όπως ονομάστηκε,
περιγράφεται για πρώτη φορά σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε την περασμένη
εβδομάδα. Γέννημα-θρέμμα των ηφαιστείων, φέρνει στο φως μυστικά για τις
διεργασίες που συντελούνται στο εσωτερικό της Γης και μπορεί να προσφέρει
σημαντικές πληροφορίες στους επιστήμονες που ασχολούνται με τη μελέτη και την
εξόρυξη των ορυκτών.
Ορυκτό
πλούσιο σε θάλλιο
Summit of the
Avacha volcano, Kamchatka, Far East Russia. Yellow sulphur deposits rim the
frozen lava lake. The high temperature fumaroles (white smoke) deposit unusual
minerals – including Nataliyamalikite. Photo
Joël Brugger
Ο
ναταλιαμαλικίτης (nataliyamalikite),
ο οποίος πήρε το όνομά του από τη ρωσίδα ηφαιστειολόγο και γεωοικολόγο Νατάλια
Μάλικ, αναγνωρίστηκε πρόσφατα ως νέο ορυκτό από τη Διεθνή Ορυκτολογική Εταιρεία
(International
Mineralogical
Association, IMA) και η δημοσίευση της περιγραφής του στην
επιθεώρηση «American
Mineralogist» θεωρείται ότι σηματοδοτεί την επίσημη
«γέννησή» του. Το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η υψηλή περιεκτικότητά του σε
θάλλιο, ένα σπάνιο βαρύ μέταλλο το οποίο είναι κυρίως γνωστό για την τοξικότητά
του αλλά χρησιμοποιείται σε σημαντικές εφαρμογές, από την οπτική ως την
ηλεκτρονική και την κατασκευή υπεραγωγών που αντέχουν σε πολύ υψηλές
θερμοκρασίες. Το θάλλιο δεν βρίσκεται ελεύθερο στη φύση, όμως ανιχνεύεται στους
ατμούς ορισμένων ηφαιστείων. Ένα τέτοιο ηφαίστειο - και μάλιστα με υπερβολικά
υψηλές συγκεντρώσεις θαλλίου στους ατμούς του - είναι το Αβάτσα ή Αβατσίνσκι
στην Καμτσάτκα, όπου ανακαλύφθηκε το νέο ορυκτό.
Για
τον λόγο αυτόν οι συγγραφείς της μελέτης υπογραμμίζουν ότι ο σχηματισμός του
ναταλιαμαλικίτη απεικονίζει τις πολύπλοκες διεργασίες που ελέγχουν τη γεωχημεία
του θαλλίου στα μαγματικά συστήματα. Όπως επισημαίνουν, τα ορυκτά που περιέχουν
θάλλιο (τα οποία έχουν βρεθεί σε συγκεκριμένους τύπους ηφαιστείων) προκύπτουν
τελικά όταν το θάλλιο που υπάρχει σε υποβυθισμένα ιζήματα μεταφέρεται στα αέρια
των ηφαιστείων. Θεωρούν δε ότι οι υπέρμετρα εμπλουτισμένοι με θάλλιο ατμοί από
τους οποίους έχει σχηματιστεί ο ναταλιαμαλικίτης έχουν δημιουργηθεί από
σύνθετες και παροδικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε πλούσια σε θάλλιο θειούχα
ρευστά υλικά και μαγματικούς ατμούς - μια διαδικασία η οποία, όπως τονίζουν,
μπορεί να παίζει ρόλο στον έλεγχο της κατανομής των μετάλλων στα επιθερμικά
κοιτάσματα που σχηματίζονται από ρευστά υλικά σε σημείο βρασμού (όπως π.χ.
ορισμένα κοιτάσματα χρυσού).
Μυστικά
από τα έγκατα της Γης
The
Kamchatka Peninsula
Αυτές
οι πληροφορίες σχετικά με τον ναταλιαμαλικίτη σε συνδυασμό με εκείνες που θα
αντληθούν στο μέλλον από την περαιτέρω μελέτη του θεωρούνται σημαντικές για την
ορυκτολογία. «Η ανακάλυψη αυτού του νέου
υλικού σημαίνει ότι θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα πώς τα μέταλλα
βγαίνουν από πηγές που βρίσκονται στα βάθη του πλανήτη και συγκεντρώνονται σε
ρηχά επίπεδα για να σχηματίσουν οικονομικά εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα»
δήλωσε σε δελτίο Τύπου ο Τζόελ Μπρούγκερ από το Πανεπιστήμιο Μόνας στη
Μελβούρνη της Αυστραλίας, εκ των επικεφαλής της μελέτης. «Αυτό θα μας προφέρει
μοναδικές γνώσεις σχετικά με τις διαδικασίες που ευθύνονται για τη χημική
εξέλιξη του πλανήτη μας. Και οι γνώσεις αυτές είναι απαραίτητες για τη
βιωσιμότητα της βιομηχανίας της εξόρυξης».
Οι
ρώσοι επιστήμονες που ανακάλυψαν τον ναταλιαμαλικίτη συνεργάστηκαν για τη
μελέτη του με τον καθηγητή Μπρούγκερ και τους συναδέλφους του στο Μόνας, οι
οποίοι και εξήγαγαν την κρυσταλλική δομή του νέου ορυκτού. «Η κατανόηση της κρυσταλλικής δομής είναι
κατά κάποιον τρόπο σαν να διαβάζει κάποιος το πλήρες γονιδίωμα του νέου ορυκτού»
εξήγησε ο κ. Μπρούγκερ. «Και στην
περίπτωση του ναταλιαμαλικίτη αυτό ήταν απίστευτα δύσκολο καθώς οι κόκκοι είναι
πολύ μικροσκοπικοί, σχεδόν αόρατοι».
Η
χερσόνησος της Καμτσάτκα, όπου ανακαλύφθηκε ο ναταλιαμαλικίτης, είναι μια από
τις πλέον ενεργές ηφαιστειογενείς ζώνες του πλανήτη - περιλαμβάνει 160
ηφαίστεια, εκ των οποίων τα 29 είναι ενεργά ενώ έξι περιλαμβάνονται στα Μνημεία
Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Πολλά από τα νέα ορυκτά που ανακαλύπτονται - υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο
γίνονται περίπου 150 ανακοινώσεις σε όλον τον κόσμο - εντοπίζονται σε
ηφαιστειογενείς περιοχές της Γης.
Πηγές:
http://www.monash.edu/news/articles/monash-earth-scientists-involved-in-discovery-of-a-new-mineral
- http://www.tovima.gr/science/article/?aid=891742
