Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Πασχαλινή σημείωση

Θεόδωρος Ράλλης, Μεγάλη Παρασκευή, 1885. Στον πίνακά του, ο Ράλλης απεικονίζει ένα νεαρό κορίτσι ντυμένο με αγροτική ενδυμασία. Η νεαρή, έχει αναλάβει την επίβλεψη της εκκλησίας τη Μεγάλη Παρασκευή, ωστόσο, έχει αποκοιμηθεί στο πόστο της. Καθώς ο ήλιος ανατέλλει, το φως μπαίνει στον ναό φωτίζοντας τις αρχαίες τοιχογραφίες, ενώ εκτός από τα σκορπισμένα στο πάτωμα λουλούδια, ο ζωγράφος έχει αποδώσει με μοναδικό τρόπο τα κεριά από το προηγούμενο βράδυ, που καίνε ακόμη. Η σκηνή, όπως αναφέρει η αυθεντική πλακέτα από το Παρισινό Σαλόνι που βρίσκεται στην κορνίζα του, διαδραματίζεται στα Μέγαρα Αττικής και αποτελεί, όπως πολλές από τις εκκλησιαστικές σκηνές του Ράλλη, έναν φόρο τιμής στη ζωή της ελληνικής επαρχίας.

Είδα για πρώτη μου φορά τις τελετές της Μεγάλης Εβδομάδος στη Σεβίλλη (…) Συλλογίστηκα ότι για μια φορά βλέπαμε να εξωτερικεύεται και να εξαίρεται μες στη μέση του δρόμου η τραγική πραγματικότητα που τα πάντα στις μέρες μας συνωμοτούν για να μας κρύβουν: ο πόνος, η μοναξιά, ο θάνατος, η θυσία, η καταδίκη του Δικαίου.

Paul Delvaux, Ecce Homo, 1949. Huile sur Bois (triplex) 180x260 cm, Collection Vanthournout.

Συλλογίστηκα επίσης ότι για μια φορά τα σώματα ασφαλείας (κατά την λιτανεία της Αγίας Ταφής, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου) ακολουθούσαν την πομπή ενός θανατοποινίτη, αναγνωρίζοντας έτσι πως διέπραξαν ένα σφάλμα, έστω πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Δεν έδειχναν όμως να το υποπτεύονται.

\

Φωτογραφία: © Κωνσταντίνος Βακουφτσής

Από επιστολή της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ από τη Μάλαγα, 25 Απριλίου 1960.

Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, «Γράμματα σε φίλους και όχι μόνο», μετάφρ. Τερέζα Σ. Παναγιώτου, Αθήνα 2004, σελ. 170.

Ίχνη εξωγήινης ζωής θα βρεθούν μέχρι το 2025. Signs of Alien Life Will Be Found by 2025, NASA's Chief Scientist Predicts

Οι παρατηρήσεις από διαστημικά σκάφη και τηλεσκόπια δείχνουν πως τελικά το νερό δεν είναι κάτι σπάνιο στο πλανητικό μας σύστημα και ευρύτερα στον γαλαξία μας. Recent observations by planetary probes and telescopes on the ground and in space have shown that water is common throughout our solar system and the broader Milky Way galaxy. Credit: NASA

Οι πρώτες σαφείς ενδείξεις για την ύπαρξη εξωγήινης ζωής, είτε πρόκειται για αρειανά μικρόβια είτε για πράσινα ανθρωπάκια, δεν θα αργήσουν να έρθουν, προβλέπει η επιστημονική διευθύντρια της NASA.

«Πιστεύω ότι θα έχουμε ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη ζωής πέρα από τη Γη εντός μιας δεκαετίας, και πιστεύω ότι θα έχουμε οριστικές αποδείξεις εντός 20 έως 30 ετών» δήλωσε η Έλεν Στόφαν σε συνάντηση της NASA με θέμα την αναζήτηση φιλόξενων κόσμων.

«Γνωρίζουμε πού να κοιτάξουμε. Γνωρίζουμε πώς να κοιτάξουμε. Στις περισσότερες περιπτώσεις διαθέτουμε την τεχνολογία, και βρισκόμαστε σε καλό δρόμο για την εφαρμογή της» είπε η Στόφαν, όπως αναφέρει το Space.com.

Εξωγήινη ζωή θα μπορούσε να ανακαλυφθεί πρώτα στο δικό μας Ηλιακό Σύστημα. Απέραντοι ωκεανοί πιστεύεται ότι κρύβονται κάτω από την επιφάνεια της Ευρώπης και του Γανυμήδη, δύο δορυφόρων του Δία, καθώς και στο φεγγάρι του Κρόνου Εγκέλαδο.

Η NASA ήδη προγραμματίζει μια αποστολή στην Ευρώπη, η οποία θα μπορούσε να εκτοξευτεί το 2022 με κόστος 2,1 δισ. δολαρίων.

Ενδείξεις αρχαίας μικροβιακής ζωής δεν αποκλείεται επίσης να εντοπιστούν στον Άρη, ο οποίος πρέπει να διέθετε κάποτε ωκεανούς. Το ρομπότ Curiosity της NASA ανακάλυψε πρόσφατα οργανικά μόρια, βασικό υλικό της ζωής, και η πρώτη επανδρωμένη αποστολή της NASA στον Άρη, η οποία προγραμματίζεται για τη δεκαετία του 2030, θα μπορούσε να εντοπίσει μικροαπολιθώματα, είπε η Στόφαν.

Πέρα από τη δική μας κοσμική γειτονιά, οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει χιλιάδες πλανήτες από τη δεκαετία του 1990 ως σήμερα. Μικροί εξωπλανήτες στο μέγεθος της Γης είναι ακόμα δύσκολο να εντοπιστούν, σύμφωνα όμως με δεδομένα της αποστολής Kepler σχεδόν όλα τα άστρα στον ουρανό διαθέτουν πλανήτες, και οι βραχώδεις πλανήτες σαν τη Γη είναι περισσότεροι από τους αέριους γίγαντες όπως ο Δίας ή ο Κρόνος.

Το Kepler έχει μάλιστα εντοπίσει δυνητικά φιλόξενους πλανήτες που μπορεί να διαθέτουν νερό, βασικό συστατικό της ζωής όπως την γνωρίζουμε.

Ο Γαλαξίας μας «είναι μουσκεμένο μέρος» δήλωσε στη συνάντηση ο Πολ Χερτζ, επικεφαλής του Τμήματος Αστροφυσικής της NASA. «Μπορούμε να δούμε νερό στα διαστρικά σύννεφα από τα οποία σχηματίζονται πλανητικά συστήματα. Μπορούμε να δούμε νερό στους δίσκους σκόνης που θα γίνουν κάποτε πλανητικά συστήματα» είπε.

Η ανίχνευση ζωής, ωστόσο, είναι μακράν πιο δύσκολη από τον εντοπισμό κατοικήσιμων πλανητών. Τη λύση θα μπορούσε να δώσει το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, το οποίο προγραμματίζεται να εκτοξευτεί το 2018.

Ο διάδοχος του Hubble θα μπορεί να εξετάσει τις ατμόσφαιρες εξωπλανητών αναζητώντας τη φασματική υπογραφή αερίων που θα μπορούσαν να έχουν παραχθεί από ζωντανούς οργανισμούς. Η μέθοδος που θα εφαρμόσει, που ονομάζεται φασματοσκοπία διέλευσης, αναλύει το αστρικό φως που περνάει μέσα από την ατμόσφαιρα του εξωπλανήτη.

Το James Webb είναι ωστόσο απίθανο να μπορεί να αναζητήσει τη φασματική υπογραφή της ζωής σε πλανήτες στο μέγεθος της Γης. Όπως ανέφερε ο Χερτζ, αυτό θα απαιτούσε την άμεση παρατήρηση αυτών των μακρινών κόσμων με τηλεσκόπια που δεν έχουν ακόμα σχεδιαστεί.

Ωκεανοί στο ηλιακό μας σύστημα

Earth isn't the only ocean world in our solar system. Oceans could exist in diverse forms on moons and dwarf planets, offering clues in the quest to discover life beyond our home planet. This illustration depicts the best known candidates in our search for life in the solar system. Image Credit: NASA/JPL-Caltech

Ωκεανοί δεν υπάρχουν μόνο στη Γη αλλά και σε δορυφόρους πλανητών και σε πλανήτες-νάνους στο ηλιακό μας σύστημα. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες ύπαρξης μορφών εξωγήινης ζωής. Στην παραπάνω εικόνα περιλαμβάνονται οι κυριότεροι υποψήφιοι του ηλιακού μας συστήματος που είναι πιθανόν να φιλοξενούν ζωή.

Πηγή: http://www.nasa.gov/jpl/the-solar-system-and-beyond-is-awash-in-water/

Χιλιάδες «καμουφλαρισμένοι» παγετώνες στον Άρη. Newly Discovered Martian Glaciers Pack Over 150 Billion Cubic-Meters of Ice

Βρίσκονται θαμμένοι κάτω από τη σκονισμένη επιφάνειά του Κόκκινου Πλανήτη σύμφωνα με νέα ευρήματα. ​Underneath its red, rusty exterior, it seems Mars has a cold heart of ice. Researchers from the Niels Bohr Institute used radar measurements from NASA's Mars Reconnaissance Orbiter and found that Mars has several glacier belts of water ice under a layer of dust. Together, they hold over 150 billion cubic-meters of ice. The image from the High Resolution Stereo Camera shows that a thick layer of dust covers the glaciers, so they appear as the surface of the ground, but radar measurements show that there are glaciers composed of frozen water underneath the dust. (Credit: ESA/DLR/FU Berlin).

Ο Άρης διαθέτει χιλιάδες παγετώνες που βρίσκονται θαμμένοι κάτω από τη σκονισμένη επιφάνειά του, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις δανών επιστημόνων. Οι παγετώνες αυτοί περιέχουν έναν τεράστιο όγκο παγωμένου νερού, αρκετό για να σκεπάσει όλο τον πλανήτη με ένα παχύ στρώμα πάγου τουλάχιστον ενός μέτρου.

Οι παγωμένες ζώνες

Mars distinct polar ice caps, but Mars also has belts of glaciers at its central latitudes – between the blue lines, in both the southern and northern hemispheres. A thick layer of dust covers the glaciers, so they appear as the surface of the ground, but radar measurements show that there are glaciers composed of frozen water underneath the dust. (Credit: Mars Digital Image Model, NASA/Nanna Karlsson)

Ερευνητές του Ινστιτούτου Νιλς Μπορ του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, με επικεφαλής τη Νάνα Μπιόρνχολτ Κάρλσον αναφέρουν ότι οι «καμουφλαρισμένοι» παγετώνες καλύπτουν κυρίως δύο εκτεταμένες ζώνες, μία στο βόρειο και μία στο νότιο ημισφαίριο του Κόκκινου Πλανήτη.

Η ανάλυση των στοιχείων που έχουν συλλέξει τα ραντάρ των δορυφόρων σε τροχιά γύρω από τον Άρη, καθώς και οι προσομοιώσεις σε υπολογιστή, δείχνουν ότι ο γειτονικός πλανήτης έχει τουλάχιστον 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού παγιδευμένα στους παγετώνες του. Πρόκειται, όπως τόνισαν οι επιστήμονες, για ένα εντυπωσιακό απόθεμα νερού σε έναν κατά τα άλλα ξερό πλανήτη.

Νέες απορίες

Using radar measurements from the NASA satellite, the Mars Reconnaissance Orbiter, researchers have been able to identify thousands of glacier-like formations on Mars. They can see how thick the ice is on the radar images. (Credit: SHARAD, NASA/Karlsson et.al.)

Οι νέες εκτιμήσεις αυξάνουν ακόμα περισσότερο τα ερωτηματικά για το πώς ένας κάποτε υγρός και θερμός πλανήτης μετατράπηκε στη σημερινή παγωμένη έρημο, κάτι που πρέπει να συνέβη πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, όταν έχασε το προστατευτικό μαγνητικό πεδίο του και το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής ατμόσφαιράς του.

Σήμερα πια, η αρειανή ατμόσφαιρα είναι τόσο αραιή και η ατμοσφαιρική πίεση τόσο χαμηλή, που το παγωμένο νερό εξατμίζεται και γίνεται υδρατμοί. Όμως οι παγετώνες έχουν προστατευθεί όλο αυτό το μεγάλο χρονικό διάστημα, επειδή βρίσκονται κάτω από τα παχιά στρώματα σκόνης.

Κάποτε ο Άρης διέθετε και έναν βαθύ ωκεανό που κάλυπτε σχεδόν το μισό βόρειο ημισφαίριό του. Σήμερα περίπου το 87% αυτού του νερού έχει χαθεί πια στο διάστημα και τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα νερού βρίσκονται στους δύο πόλους του. Σε αυτά πλέον πρέπει να προστεθούν και τα μεγάλα αποθέματα νερού των θαμμένων παγετώνων. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters».

Βρέθηκαν τα θεμέλια της ζωής σε αστρο-βρέφος. Basic Ingredients for Life Found Around Distant Star

Καλλιτεχνική απεικόνιση του νεαρού άστρου και των οργανικών μορίων που βρέθηκαν σε αυτό. An artist's impression of the protoplanetary disk surrounding the young star MWC 480, where the giant ALMA radio telescope has detected complex organic molecules – the building blocks of life – suggesting that the conditions necessary for life are universal. Credit: B. Saxton (NRAO/AUI/NSF)

Ένα μόλις 24ωρο μετά τις ανακοινώσεις της NASA ότι εντός των προσεχών ετών θα εντοπίσουμε κάποιου είδους μικροβιακή ή και σύνθετη μορφή εξωγήινης ζωής διεθνής ομάδα ερευνητών ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε τους θεμέλιους λίθους της χημείας της ζωής. Εντόπισαν πολύπλοκα οργανικά μόρια σε ένα βρεφικής ηλικίας αστρικό σύστημα. Η ανακάλυψη έγινε σε ένα πρωτοπλανητικό δίσκο (πρόπλασμα πλανήτη) που περιβάλλει έναν πολύ νεαρό άστρο.

Η ανακάλυψη

An image of the sky surrounding the young star MWC 480, which lies in the constellation of Taurus. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2

Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία, με επικεφαλής την αστρονόμο Κάριν Όμπεργκ του αμερικανικού Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν, κατάφεραν τη σημαντική παρατήρηση με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου ALMA στην Ατακάμα της Χιλής. Όπως επεσήμαναν, η ανακάλυψη επιβεβαιώνει ότι οι συνθήκες που επικράτησαν στη Γη και ευνόησαν την ανάπτυξη ζωής, κάθε άλλο παρά μοναδικές είναι στο σύμπαν.

Ο πρωτοπλανητικός δίσκος περιβάλλει το άστρο MWC 480 και περιέχει μεγάλες ποσότητες οργανικών μορίων (με βάση τον άνθρακα), κυρίως ακετονιτρίλιο ή μεθυλοκυανίδιο, που είναι αρκετές για να γεμίσουν όλους τους ωκεανούς της Γης. Παρόμοια οργανικά μόρια, σε ανάλογες συγκεντρώσεις, έχουν βρεθεί στους κομήτες του ηλιακού συστήματός μας. Το άστρο MWC 480 έχει περίπου διπλάσια μάζα από τον Ήλιο, ηλικίας μόνο ενός εκατομμυρίων ετών (έναντι των άνω των 4 δισεκατομμυρίων ετών του Ήλιου) και βρίσκεται σε απόσταση 455 ετών φωτός, στην περιοχή του Ταύρου.

Ο πρωτοπλανητικός δίσκος, που κάποια στιγμή θα εξελιχθεί σε κανονικό πλανήτη, έχει μόλις πρόσφατα δημιουργηθεί από ένα κρύο και σκοτεινό νεφέλωμα σκόνης και αερίων. Τέτοια διαστρικά νέφη θεωρούνται πολύ αποτελεσματικά «εργοστάσια» πολύπλοκων οργανικών μορίων.

Τα συστατικά

Για πρώτη φορά εντοπίζονται πολύπλοκα οργανικά μόρια σε άλλο σύστημα. Astronomers using the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) have detected the presence of complex carbon-based molecules – methyl cyanide (CH3CN), cyanoacetylene (HC3N) – and their simpler cousin, hydrogen  cyanide (HCN), in a protoplanetary disc surrounding the young star MWC 480. Artist impression of the protoplanetary disc around MWC 480. Image credit: B. Saxton / NRAO / AUI / NSF.

Τα μεθυλοκυανίδια θεωρούνται σημαντικά, επειδή αποτελούν βασικά συστατικά των αμινοξέων, των θεμέλιων λίθων των πρωτεϊνών και άρα όλης της ζωής. Έως σήμερα, οι επιστήμονες δεν ήταν βέβαιοι εάν τέτοια ζωτικά μόρια μπορούσαν να αντέξουν στο ταραχώδες περιβάλλον των υπό δημιουργία νέων αστρικών συστημάτων, όπου οι προσκρούσεις σωμάτων και οι ακτινοβολίες μπορούν εύκολα να διασπάσουν τους χημικούς δεσμούς.

Η νέα ανακάλυψη αποκαλύπτει για πρώτη φορά, πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι αυτά τα πολύπλοκα οργανικά μόρια, στα οποία βασίζεται η ζωή, όχι μόνο επιβιώνουν, αλλά και αφθονούν στο περιβάλλον ενός υπό δημιουργία πλανήτη, όπως κάποτε θα ήταν και η Γη.

«Από τη μελέτη των εξωπλανητών γνωρίζουμε ότι το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι μοναδικό στον αριθμό των πλανητών του ή στην αφθονία του νερού. Τώρα πια ξέρουμε, επίσης, ότι δεν είμαστε μοναδικοί ούτε στην οργανική χημεία. Για άλλη μία φορά, μάθαμε ότι δεν είμαστε κάτι ξεχωριστό, πράγμα που, από την οπτική γωνία του σύμπαντος, αποτελεί σπουδαία είδηση» δήλωσε η κ. Όμπεργκ. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».