Τι φταίει για τη «μουσική ανηδονία»; Lack of joy from music linked to brain disconnection

Gustave Caillebotte, Young Man Playing the Piano, 1876. Το 3%-5% του πληθυσμού δεν εμφανίζει καμία ευχαρίστηση για τη μουσική – Nέα μελέτη δείχνει τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλο αυτών των «ανηδονικών» ατόμων. Have you ever met someone who just wasn't into music? They may have a condition called specific musical anhedonia, which affects three-to-five per cent of the population. Researchers have discovered that people with this condition showed reduced functional connectivity between cortical regions responsible for processing sound and subcortical regions related to reward.

Γνωρίζετε κάποιον που απλώς δεν του αρέσει η μουσική; Αν κάτι τέτοιο σας φαίνεται αδιανόητο, σας πληροφορούμε ότι τέτοια άτομα υπάρχουν ουκ ολίγα - εκτιμώνται στο 3% - 5% του πληθυσμού - και εμφανίζουν μια συγκεκριμένη κατάσταση που ονομάζεται «μουσική ανηδονία». Με λίγα λόγια, τα άτομα αυτά παρουσιάζουν σχεδόν πλήρη έλλειψη απόλαυσης και αδιαφορία για την ομορφιά της μουσικής. Τώρα ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, του Νευρολογικού Ινστιτούτου του Μόντρεαλ και του Νοσοκομείου του Πανεπιστημίου McGill στον Καναδά ανακάλυψαν ότι τα άτομα με τη συγκεκριμένη κατάσταση εμφανίζουν μειωμένη λειτουργική συνδεσιμότητα μεταξύ περιοχών του εγκεφαλικού φλοιού που είναι υπεύθυνες για την επεξεργασία του ήχου και υποφλοιωδών περιοχών που σχετίζονται με την ανταμοιβή. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences».

Η «ανηδονική» μελέτη

Using the fMRI data, the researchers found that while listening to music, specific musical anhedonics presented a reduction in the activity of the Nucleus Accumbens, a key subcortical structure of the reward network. Credit: Hans Braxmeier

Προκειμένου να εντοπίσουν τη «ρίζα» της μουσικής ανηδονίας, οι ερευνητές μελέτησαν 45 υγιείς εθελοντές οι οποίοι συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο που είχε ως στόχο να μετρηθούν τα επίπεδα της ευαισθησίας τους απέναντι στη μουσική. Με βάση τις απαντήσεις οι επιστήμονες χώρισαν τους εθελοντές σε τρεις «ομάδες ευαισθησίας». Στη συνέχεια οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ακούσουν μουσικά αποσπάσματα ενόσω βρίσκονταν μέσα σε λειτουργικό μαγνητικό τομογράφο (fMRI) - έτσι οι ερευνητές ήταν σε θέση να εξετάσουν σε πραγματικό χρόνο αν και κατά πόσο ενεργοποιούνταν τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου στον κάθε εθελοντή. Ο έλεγχος της απόκρισης του εγκεφάλου σε άλλους τύπους ανταμοιβής έγινε ενόσω οι συμμετέχοντες έπαιζαν ένα παιχνίδι τζόγου στο οποίο μπορούσαν είτε να κερδίσουν είτε να χάσουν αληθινά χρήματα.

Η ανάλυση των δεδομένων της λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας έδειξε ότι ενόσω οι εθελοντές άκουγαν μουσική, σε εκείνους με τη «μουσική ανηδονία» παρουσιαζόταν μείωση της δραστηριότητας στον επικλινή πυρήνα, μια υποφλοιώδη δομή «κλειδί» του δικτύου ανταμοιβής. Η μείωση αυτή δεν σχετιζόταν πάντως με γενικότερο πρόβλημα λειτουργίας του επικλινούς πυρήνα στους «ανηδονικούς» της μουσικής αφού η περιοχή ενεργοποιούνταν όταν τα συγκεκριμένα άτομα κέρδιζαν χρήματα στο παιχνίδι του τζόγου.

Μειωμένη λειτουργική συνεκτικότητα στον εγκέφαλο

During a research, people with the specific musical anhedonics did show reduced functional connectivity. (Representational image)

Τα άτομα που δεν απολάμβαναν τη μουσική εμφάνιζαν ωστόσο μειωμένη λειτουργική συνεκτικότητα μεταξύ περιοχών του φλοιού του εγκεφάλου που συνδέονται με την ηχητική επεξεργασία και του επικλινούς πυρήνα. Αντιθέτως τα άτομα που απολάμβαναν ιδιαιτέρως τη μουσική εμφάνιζαν αυξημένη συνεκτικότητα μεταξύ αυτών των περιοχών.

Το γεγονός ότι κάποιοι εθελοντές μπορούσαν να δείχνουν αδιαφορία για τη μουσική αλλά να αποκρίνονται σε άλλα ερεθίσματα όπως τα χρήματα μαρτυρεί την ύπαρξη διαφορετικών μονοπατιών που οδηγούν στην ανταμοιβή για διαφορετικά ερεθίσματα.

Το εύρημα αυτό ανοίγει τον δρόμο για την ενδελεχή μελέτη του νευρικού υποβάθρου άλλων ανηδονικών ενώ την ίδια στιγμή, από εξελικτικής σκοπιάς, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε το πώς η μουσική απέκτησε αξία επιβράβευσης.

Μη συνδεδεμένες περιοχές «ένοχες» και για άλλα γνωστικά προβλήματα

Η έλλειψη συνδεσιμότητας μεταξύ περιοχών του εγκεφάλου φαίνεται να είναι υπεύθυνη και για άλλα προβλήματα στη γνωστική ικανότητα. Για παράδειγμα μελέτες σε παιδιά με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού έχουν δείξει ότι η έλλειψη ικανότητας αυτών των παιδιών να αντιληφθούν την ανθρώπινη φωνή ως ευχάριστη πιθανότατα εξηγείται από τη μείωση της συνεκτικότητας μεταξύ της οπίσθιας άνω κροταφικής αύλακας και κόμβων του συστήματος ανταμοιβής, συμπεριλαμβανομένου του επικλινούς πυρήνα.

«Τα νέα ευρήματα μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις ατομικές διαφορές στον τρόπο λειτουργίας του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου ενώ παράλληλα μπορούν να εφαρμοστούν για την ανάπτυξη θεραπειών ενάντια σε διαταραχές που συνδέονται με αυτό το σύστημα, περιλαμβανομένων της απάθειας, της κατάθλιψης και του εθισμού» ανέφερε ο Ρόμπερτ Τζατόρε, νευροεπιστήμονας του Νευρολογικού Ινστιτούτου του Μόντρεαλ και ένας από τους συγγραφείς της νέας μελέτης.

Πηγή: Noelia Martínez-Molina, Ernest Mas-Herrero, Antoni Rodríguez-Fornells, Robert J. Zatorre, Josep Marco-Pallarés. Neural correlates of specific musical anhedonia. Proceedings of the National Academy of Sciences, 2016; 113 (46): E7337 DOI: 10.1073/pnas.1611211113