Ανακαλύφθηκε η πιο φωτεινή έκρηξη σουπερνόβα που έχει ποτέ παρατηρηθεί στο σύμπαν. Scientists discover supernova that outshines all others

Επιστήμονες από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη ανακοίνωσαν ότι ανακάλυψαν τη φωτεινότερη και ισχυρότερη έκρηξη υπερκαινοφανούς αστέρα (σουπερνόβα) που έχει ποτέ παρατηρηθεί στο σύμπαν. Είναι τουλάχιστον δύο φορές πιο φωτεινή και μεγαλύτερης ενέργειας σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη είχε βρεθεί έως τώρα. A supernova at least twice as bright and energetic, and likely much more massive than any yet recorded has been identified by an international team of astronomers, led by the University of Birmingham. Artist's impression of a supernova. Credit: Aaron Geller (Northwestern University)

Η έκρηξη με την ονομασία SN2016aps πιστεύεται ότι ακολούθησε τη συγχώνευση δύο τεράστιων άστρων. Η ενέργεια που απελευθερώθηκε, ήταν δεκαπλάσια μιας τυπικής έκρηξης σουπερνόβα, ενώ η λαμπρότητα έως 500 φορές μεγαλύτερη.

Images of the supernova SN2016aps. Left: Using the MMT observatory about a year after the explosion. Middle: Hubble image after nearly 3 years in near infrared showing it’s offset in the galaxy. Right: Hubble ultraviolet image, indicating the explosion occurred in a star-forming nebula. Credit: Nicholl et al.

Το φαινόμενο είχε αρχικά εντοπισθεί το 2016 από το τηλεσκόπιο Pan-STARRS, αλλά μόλις τώρα, μετά από τετραετή μελέτη και από άλλα διαστημικά και επίγεια τηλεσκόπια (Hubble, Keck, Gemini κ.α.), έγινε αντιληπτό το μέγεθος της έκρηξης. Η μάζα του υπερκαινοφανούς αστέρα εκτιμάται ότι ήταν 50 έως 100 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας, ενώ συνήθως οι σουπερνόβα έχουν οκτώ έως 15 ηλιακές μάζες.

Οι ερευνητές του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν και των πανεπιστημίων Northwestern, Οχάιο, Μπέρμιγχαμ, Στοκχόλμης και Κοπεγχάγης έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας «Nature Astronomy».

An artist’s depiction of a supernova event. Credit: NASA/ESA/G. Bacon (STSci)

Οι εκρήξεις σουπερνόβα συμβαίνουν στην επιφάνεια ενός άστρου παράγοντας τεράστιες ποσότητες ενέργειας, πράγμα που οδηγεί στην εντυπωσιακή αύξηση της λάμψης ενός άστρου κατά χιλιάδες έως εκατομμύρια φορές σε σχέση με την προηγούμενη φωτεινότητα του. Μερικές φορές το άστρο είναι τόσο λαμπρό, που γίνεται ορατό με γυμνά μάτια στον ουρανό της Γης, εμφανιζόμενο από το πουθενά.

Artwork depicting beams of matter and energy tearing through a massive blue star, creating a hypernova and gamma-ray burst. Credit: NASA/Dana Berry/Skyworks Digital

Eta Carinae, a very massive star 7,500 light years away, underwent a huge explosive event that ejected two lobes of gas outward at high speed. Credit: NASA, ESA and the Hubble SM4 ERO Team

Συνήθως η έκρηξη συμβαίνει σε ζεύγη άστρων λευκών νάνων, που βρίσκονται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο, ώσπου συγχωνεύονται. Καθώς το ένα άστρο «ρουφά» σταδιακά ολοένα περισσότερη ύλη από το άλλο, η τελευταία συσσωρεύεται στην επιφάνεια του πρώτου και τελικά, όταν η πυκνότητα ξεπεράσει ένα όριο, ακολουθεί μια κατακλυσμική θερμοπυρηνική έκρηξη.

Πηγές: An extremely energetic supernova from a very massive star in a dense medium, Nature Astronomy (2020). DOI: 10.1038/s41550-020-1066-7, https://nature.com/articles/s41550-020-1066-7 - https://www.syfy.com/syfywire/record-breaker-supernova-2016aps-exploded-with-the-energy-of-100-billion-suns - https://www.ert.gr/roi-idiseon/anakalyfthike-i-pio-foteini-ekrixi-soypernova-poy-echei-pote-paratirithei-sto-sympan/