Κατερίνα Γώγου, «Πως με κοιτάζει έτσι»

Edward Steichen, Moonlight landscape, 1903

«Πώς με κοιτάζει έτσι

αυτό το άσπρο κομμάτι χαρτί

πώς με κοιτάζει έτσι το φεγγάρι…

Πώς θροΐζει μέσα μου

αυτό τον παγωμένο χάρτη στο βυθό

πώς με κοιτάει έτσι το φεγγάρι…

Ποιανού καιρού το λυπημένο δάχτυλο

κρυμμένο πίσω από δάση και βουνά

δείχνει παντού και πουθενά

τι θέλει το φεγγάρι…

Ποιανού αλόγου τρελαμένου το χλιμίντρισμα

κάνει τόση αντήχηση μέσα μου

μου διογκώνει το Εγώ μου…

Ποιανής σελήνης έκλειψη

ποιου φεγγαριού η χάση

μαζί σηκώνει μέσα μου

άμπωτη και παλίρροια δίδυμες αδερφές μου…

πώς με κοιτ…

Πώς σκύβει έτσι πάνω στο στόμα μου να δει

αν ανασαίνω ο Καρυωτάκης…»

Από την ποιητική συλλογή «Απόντες»

Η ξεχασμένη ουτοπία. The forgotten utopia: This ancient civilisation thrived without war

Αρχαίος πολιτισμός άνθησε εκατοντάδες χρόνια σε απόλυτη ειρήνη. Τα ερείπια του Mohenjo-Daro της σημαντικότερης πόλης του Πολιτισμού της Κοιλάδας του Ινδού στην οποία υπολογίζεται ότι υπήρχαν περίπου 80 χιλιάδες κάτοικοι. Many people believe that one mysterious, ancient society may have led a Utopian life. The Indus civilisation flourished from 2600 to 1900 BC, seems to have flourished for 700 years without armour, weapons, inequality or royalty. Here’s how to build a paradise on Earth.

Έχει διαπιστωθεί ότι πριν από περίπου πέντε χιλιάδες έτη αναπτύχθηκε ένας μεγάλος και πολύ σημαντικός πολιτισμός σε περιοχές της βορειοδυτικής Ινδίας και του σημερινού Πακιστάν.

The Indus covered more than 1,000 settlements across at least 800,000 square kilometres of what is now Pakistan, India and Afghanistan. Its remains were only discovered in the 1920s, yet it is now regarded as the beginning of Indian civilization.

Ο πολιτισμός αυτός αναπτύχθηκε σε έκταση 800 χιλιάδων τετραγωνικών χλμ. κατά μήκος κυρίως του Ινδού ποταμού για αυτό και ονομάστηκε Πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού. 

Όπως φαίνεται ο πολιτισμός αυτός ήταν μοναδικός στην ανθρώπινη ιστορία αφού άκμασε για εκατοντάδες έτη απόλυτα ειρηνικά, χωρίς πολέμους και δημιουργώντας μια κοινωνία χωρίς ταξικές διαφορές.

Μοναδικός

A board game discovered from the Indus Valley Civilisation. Along with Ancient Egypt and Mesopotamia, it was one of three early civilisations of the Old World.

Ο Πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού οριοθετείται περίπου από το 2.600 π.χ ως περίπου το 1.900 π.Χ και τα αρχαιολογικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι πιθανώς επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τον ινδουϊστικό πολιτισμό. Ξεχασμένος από την ιστορία, ως την ανακάλυψή του το 1920, αυτός ο πολιτισμός ταξινομείται μαζί με τον Μεσοποταμιακό και τον Αιγυπτιακό πολιτισμό, ως ένας από τους τρεις αρχαιότερους μεγάλους πολιτισμούς πάνω στον πλανήτη, λαμβάνοντας υπ' όψιν τα στοιχεία της εμφάνισης πόλεων, της γεωργίας, της αρχιτεκτονικής και της γραφής. Οι αρχαιολόγοι, ιστορικοί και άλλοι ειδικοί δεν έχουν ακόμη καταλήξει στην αιτία της ξαφνικής κατάρρευσης ενός τόσο μεγάλου πολιτισμού.

Andrew Robinson, author of several books about the Indus, believes the key in understanding this civilisation, is cracking their script.

O Άντριου Ρόμπινσον που ασχολείται χρόνια με την μελέτη του συγκεκριμένου πολιτισμού και έχει δημοσιεύσει μελέτες σε μεγάλες επιθεωρήσεις όπως το «Nature» έγραψε ένα βιβλίο στο οποίο ανάμεσα στα άλλα καταγράφονται όλα τα νέα ευρήματα και μελέτες για τον αρχαίο αυτό πολιτισμό. Το νέο στοιχείο που προκαλεί ήδη μεγάλη συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα είναι ότι όπως φαίνεται αυτός ο πολιτισμός κατάφερε να ανθήσει για περίπου επτακόσια έτη σε συνθήκες απόλυτης ειρήνης. Μετά από σχεδόν ένα αιώνα ερευνών στις πόλεις του πολιτισμού έχουν ανακαλυφθεί πλήθος αντικειμένων κάθε χρήσης αλλά δεν έχει εντοπιστεί ούτε ένα όπλο, ούτε κάποιο άλλο ίχνος παρουσίας όπλων.

Mohenjo-daro - an archaeological site in the province of Sindh, Pakistan – is 400 metres long, and five metres tall, and would have required a huge amount of man power to build.

Επιπλέον η μελέτη των ερειπίων που έχουν ανασκαφεί αλλά και οι στρωματογραφίες στις πόλεις αυτού του πολιτισμού δεν εμφανίζουν κανένα απολύτως σημάδι που να συνδέεται με μάχες και γενικότερα με εκδηλώσεις βίας. Αν κάποια πόλη του πολιτισμού αυτού είχε δεχτεί εξωτερική επίθεση ή αν είχαν υπάρξει εμφυλιακές διαμάχες θα υπήρχαν σχετικά ίχνη καταστροφών τα οποία απουσιάζουν πλήρως.

The bust of king or priest found in Mohenjo-daro is shown on the left. The right image shows the lower town of the Mohenjo Daro archaeological site.

Επιπλέον τα ευρήματα δείχνουν μια κοινωνία όπου δεν υπήρχαν ανισότητες και κυρίως δεν φαίνεται να υπήρχε κάποια βασιλική οικογένεια ή κάποια άρχουσα τάξη. Για αυτό και το αφιέρωμα κάνει λόγο για μια «ξεχασμένη ουτοπία». 

Στις ανασκαφές έχουν ανακαλυφθεί κείμενα τα οποία όμως ακόμη δεν έχει γίνει εφικτό να μεταφραστούν και να μάθουμε έτσι περισσότερα πράγματα για αυτόν τον πολιτισμό.

Γαία: Χαρτογραφώντας ένα δισεκατομμύριο αστέρια του Γαλαξία. Gaia's billion-star map hints at treasures to come

To Gaia (καλλιτεχνική απεικόνιση) κινείται σε απόσταση 1,5 εκατ. χιλιομέτρων από τη Γη και σαρώνει τον ουρανό με δύο τηλεσκόπια καθώς περιστρέφεται. Η μεγαλύτερη απογραφή ουράνιων σωμάτων θα προσφέρει νέα γνώση για τη δημιουργία και εξέλιξη του Μίλκι Ουέι. Artist's impression of Gaia mapping the stars of the Milky Way. Credit: ESA/ATG medialab; background: ESO/S. Brunier

Είναι η μεγαλύτερη και ακριβέστερη απογραφή ουράνιων σωμάτων μέχρι σήμερα, ένας άθλος που θα προσφέρει νέες γνώσεις για τη δημιουργία και την εξέλιξη του Γαλαξία: οι υπεύθυνοι του ευρωπαϊκού διαστημικού τηλεσκοπίου Gaia παρουσίασαν την Τετάρτη το πρώτο τμήμα ενός τρισδιάστατου χάρτη με ένα δισεκατομμύριο άστρα.

Ο προκαταρκτικός χάρτης του Γαλαξία περιέχει κενά που θα συμπληρωθούν τα επόμενα χρόνια. An all-sky view of stars in our Galaxy – the Milky Way – and neighbouring galaxies, based on the first year of observations from ESA’s Gaia satellite, from July 2014 to September 2015. This map shows the density of stars observed by Gaia in each portion of the sky. Brighter regions indicate denser concentrations of stars, while darker regions correspond to patches of the sky where fewer stars are observed. Credit: ESA/Gaia/DPAC

«Το Gaia βρίσκεται στην αιχμή της Αστρονομίας, χαρτογραφώντας τον ουρανό σε ακρίβεια που παρέμενε ανέφικτη ως σήμερα» καμαρώνει ο Αλβάρο Χιμένεθ, διευθυντής Επιστήμης στην ευρωπαϊκή διαστημική υπηρεσία ESA.

Τα δεδομένα που δόθηκαν στη δημοσιότητα δίνουν την ακριβή θέση στον ουρανό και τη φωτεινότητα 1,142 δισεκατομμυρίων άστρων. Για περίπου δύο εκατομμύρια από τα άστρα αυτά, το διαστημικό τηλεσκόπιο προσδιόρισε επίσης την απόσταση και την φαινόμενη κίνηση στον ουρανό.

Θα χρειαστούν χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί η αποστολή του Gaia, ήδη όμως ο όγκος των δεδομένων είναι τόσο μεγάλος ώστε η ESA ζητά τη βοήθεια του κοινού για την ανάλυσή τους: όλες οι μετρήσεις είναι διαθέσιμες στο νέο πόρταλ Gaia Archive.
 
H παρουσίαση της πρώτης δόσης δεδομένων συνοδεύεται εξάλλου από 15 επιστημονικά άρθρα που δημοσιεύονται σε ειδικό τεύχος της επιθεώρησης Astronomy & Astrophysics.

To Gaia εκτοξεύτηκε το 2013 και κινείται σε απόσταση 1,5 εκατομμυρίων από τη Γη. Περιλαμβάνει στην πραγματικότητα δύο τηλεσκόπια που προβάλλουν την εικόνα σε μια κάμερα του ενός gigapixel.

Το animation της ESA δείχνει πώς το Gaia σαρώνει τον ουρανό. A visualisation of how Gaia scanned the sky during its first 14 months of operations, between July 2014 and September 2015. The oval represents a projection of the celestial sphere, with different portions of the sky gradually appearing, according to when and how frequently they were scanned by Gaia. Credit: ESA/Gaia/DPAC; Acknowledgement: B. Holl (University of Geneva, Switzerland), A. Moitinho & M. Barros (CENTRA – University of Lisbon), on behalf of DPAC

To ένα δισεκατομμύριο άστρα που θα χαρτογραφήσει το Gaia αντιστοιχούν μόλις στο 1% των άστρων του Μίλκι Ουέι, παρόλα αυτά η αποστολή θεωρείται τεχνικός άθλος. Για την ανάλυση του πρώτου σετ δεδομένων εργάστηκαν συνολικά 450 επιστήμονες και προγραμματιστές από 20 ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.

Μέχρι σήμερα, ο ακριβέστερος τρισδιάστατος χάρτης άστρων του Γαλαξία ήταν αυτός που δημιουργήθηκε από την ευρωπαϊκή αποστολή Hipparcos τις δεκαετίες του 1980 και 1990, και περιλάμβανε μόλις 100.000 άστρα.

Για να προσδιορίσουν την απόσταση και την κίνηση των πρώτων δύο εκατομμυρίων άστρων, οι ερευνητές συνδύασαν τα νέα δεδομένα του Gaia με τα δεδομένα του Hipparcos. Μπόρεσαν έτσι να διαχωρίσουν την «ιδία κίνηση» των άστρων, δηλαδή τη μετατόπισή τους στον ουρανό αποκλειστικά λόγω της κίνησής τους σε σχέση με τον Ήλιο, από τη λεγόμενη «παράλλαξη», η οποία οφείλεται μόνο στην κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο. Αυτό επέτρεψε τον υπολογισμό της πραγματικής ταχύτητας των άστρων στον Γαλαξία.

A virtual journey, from our Solar System through the Milky Way, based on data from the first release of ESA’s Gaia satellite. The journey starts by looking back at the Sun, surrounded by its eight planets. We then move away from the Sun and travel towards and around the Hyades star cluster, the closest open cluster to the Solar System, some 150 light-years away. The 3D positions of the stars shown in the animation are drawn from the Tycho-Gaia Astrometric Solution (TGAS), which combines information from Gaia’s first year of observations with the earlier Hipparcos and Tycho-2 Catalogues, both based on data from ESA’s Hipparcos mission. This new dataset contains positions on the sky, distances and proper motions of over two million stars. It is twice as precise and contains almost 20 times as many stars as the previous reference for astrometry, the Hipparcos Catalogue. The journey continues showing the full extent size of the stars contained in the Tycho-Gaia Astrometric Solution, all relatively near to the Sun, in the overall context of our Milky Way galaxy. The final Gaia catalogue will contain the most detailed 3D map ever made of the Galaxy, charting a billion stars – about 1% of the Milky Way’s stellar content – to unprecedented accuracy. Credit: ESA/Gaia/DPAC; Acknowledgement: S. Jordan & T. Sagristà Sellés (Zentrum für Astronomie der Universität Heidelberg)

Με την ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του Gaia, οι αστρονόμοι θα έχουν μια ακριβέστερη εικόνα για τη σημερινή δομή του Γαλαξία, και θα μπορούν να υπολογίσουν τις θέσεις ενός δισεκατομμυρίου άστρων στο μακρινό παρελθόν και το μακρινό μέλλον.

Και η μελέτη της εξέλιξης του Μίλκι Ουέι θα προσφέρει νέα στοιχεία για την εξέλιξη των γαλαξιών γενικά αλλά και του ίδιου του Σύμπαντος. Η αποστολή έχει ωστόσο και μια επιπλέον χρησιμότητα, καθώς το Gaia θα χαρτογραφήσει επίσης εκατοντάδες χιλιάδες αστεροειδείς του Ηλιακού Συστήματος, οι οποίοι θα μπορούσαν δυνητικά να απειλήσουν τη Γη.

Πηγή: http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Gaia/Gaia_s_billion-star_map_hints_at_treasures_to_come