Έλλειμμα παιδείας

Caesar Van Everdingen, Lycurgus Demonstrates the Benefits of Education, 1660-62.

Για την  υποχρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης και την εξαθλίωση των εκπαιδευτικών  δεν επαρκεί η δικαιολογία των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης, αφού είναι μόνιμη και διαρκής, άρρηκτα συνδεδεμένη με την επιχείρηση κατεδάφισής της. Πολύ περισσότερο αποκαλυπτική είναι η εκπαιδευτική πολιτική της συγκυβέρνησης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ με στόχο τον πνευματικό ευνουχισμό της νέας γενιάς. Τα πρωτοφανή ποσοστά σχολικής αποτυχίας στην Α' Λυκείου, το ακόμα πιο σκληρό  εξεταστικό σύστημα και η συνολική αποδόμηση του περιεχομένου σπουδών, διαμορφώνουν ένα νέο μοντέλο εκπαίδευσης ακόμα πιο ταξικό για "λίγους και εκλεκτούς", που απορρίπτει τη νέα γενιά και την εκδιώκει προς την άτυπη εκπαίδευση, τη μαθητεία, τη μαύρη εργασία.

Γενικότερα η εξετασιομανία που διαπερνά το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί τη νεκρολογία της επαφής των μαθητών με την ουσία της γνώσης. Οι εξετάσεις γίνονται εργαλεία που μετατρέπουν τη διαδικασία της μόρφωσης σε εξάσκηση για το κυνήγι «χρήσιμων γνώσεων» που αποφέρουν βαθμούς Σημασία έχει η παροχή «συνταγών επιτυχίας»  για τη συλλογή μορίων. Οι μαθητές  «μαθαίνουν» τις σχολικές γνώσεις, αρκετοί περνούν με επιτυχία τις εξετάσεις, αλλά δεν τις κατανοούν. Δεν μπορούν να συνδέσουν τις επιμέρους γνώσεις από τα διάφορα  μαθήματα προκειμένου να ερμηνεύσουν τον κόσμο στον οποίο ζουν.

J.M. Basquiat, Riddle Me This, Batman, 1987. Acrylique et Crayon gras sur toile, 297x290 cm, Collection Particulière.

Παράλληλα, να τονίσουμε ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα τεστ τύπου πολλαπλής επιλογής προάγουν την κριτική σκέψη και άλλες συναφείς δραστηριότητες, καθώς δέχονται σοβαρές αμφισβητήσεις. Τι αλήθεια μπορεί να προκύψει για την αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή, αν επιτύχει να κυκλώσει σωστά το τάδε γράμμα ή να βάλλει ένα σταυρό στη θέση του «σωστού» ή του «λάθους»; Τι σχέση έχει με κριτική επεξεργασία μια άσκηση όπου ο μαθητής καλείται να συμπληρώσει τα κενά της φράσεως με τις κατάλληλες λέξεις; Μήπως η αντιστοίχηση των ονομάτων των συγγραφέων μιας στήλης με τους τίτλους των έργων της απέναντι πιστοποιεί κριτική οξύνοια;

Τα  νέα βιβλία  πέρα από την  ιδεολογική μονομέρεια, την αντιεπιστημονική προσέγγιση της πραγματικότητας, θρυμματίζουν τις γνώσεις με  αποτέλεσμα να χάνεται η σχέση αιτίας και αποτελέσματος καθώς και κάθε νόημα σε τέτοιο βαθμό που οδηγούν σε βιασμό της πνευματικής συγκρότησης. Σε αυτό συμβάλλει και η διάρθρωση της ύλης και τα ακριβοπληρωμένα, στους πρόθυμους γραφειοκράτες - σχολικούς συμβούλους και ημετέρους, προγράμματα σπουδών. Αυτοί οι πρόθυμοι αυλοκόλακες - «παιδαγωγοί» είναι  ανοιχτή πληγή. Υπηρετούν τη μεταμοντέρνα αποδόμηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τις πολιτικές που διαμορφώνουν το σχολείο των κάθε είδους δεξιοτήτων και προγραμμάτων για την παραγωγή αγραμμάτων .

J.M. Basquiat, Glenn, 1984. Acrylique et Crayon gras et papier collé sur toile, 254x289,6 cm, Collection Particulière.

Αν ρίξει κάποιος μια ματιά στα αναλυτικά προγράμματα και τα σχολικά βιβλία θα έρθει έκπληκτος με ένα αντιφατικό και δυσερμήνευτο φαινόμενο. Τα βιβλία είναι «γεμάτα» γνώσεις, αγγίζουν όλο και πιο πολλές και όλο και πιο σύγχρονες πλευρές της επιστήμης και του πολιτισμού και όμως οι μαθητές που μορφώνονται από αυτά τα βιβλία δεν μπορούν να σκεφθούν κριτικά.

Alida Bothma, Education The Most Powerful Weapon.

Μπορεί οι «σοφοί» αυλοκόλακες του ΥΠΑΙΘ να διακηρύσσουν ότι «το Λύκειο γίνεται βαθμίδα απόκτησης στέρεης γενικής παιδείας», αλλά η αλήθεια είναι διαφορετική. Η γενική - ανθρωπιστική εκπαίδευση και ως έννοια χρησιμοποιείται όλο και λιγότερο και ανασημασιοδοτείται, ώστε μαζί με την κατάρτιση να αποτελούν εργαλεία στην υπηρεσία της οικονομίας. Οι επίσημες διακηρύξεις αναφέρονται στη «βελτίωση των ικανοτήτων για τον 21ο αιώνα», για ένα «εκπαιδευτικό σύστημα ανταγωνιστικό στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.». Το σχολείο και οι σχολές  προορίζονται να τροφοδοτούν την αγορά με εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο, κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής του ζωής, θα μπορεί να επανακαταρίζεται διαδοχικά σε δεξιότητες που, κατά περίπτωση, θα επιζητούν οι επιχειρήσεις. Οι δεξιότητες που προσφέρει μια κατάρτιση δίχως ενιαία και ολόπλευρη μόρφωση, απαξιώνονται γρήγορα, από την εξέλιξη και μόνο της τεχνολογίας. Επιδιώκεται έτσι να διαμορφωθεί ένας τύπος ανθρώπου και, κυρίως, εργαζομένου που πρέπει να είναι ευέλικτος και προσαρμόσιμος στις αλλαγές στην αγορά εργασίας και κυρίως παραγωγικός και πειθήνιος.

J.M. Basquiat, Sans Titre (from the Blue Ribbon series), 1984. Acrylique et sérigraphie sur toile, 167,6x152,4 cm, The Schorr Family Collection.

Για αυτό και για τους εξόριστους του λυκείου δημιουργούνται με το νόμο 4186, οι ΣΕΚ (Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης). Πρόκειται για μεταγυμνασιακά ΙΕΚ. Τα περισσότερα απ' αυτά θα είναι ιδιωτικά, αφού οι σχολάρχες των ΙΕΚ θα μπορούν να τα ιδρύουν σχεδόν αυτοδίκαια. Έτσι κι αλλιώς οι ΣΕΚ θ' ανήκουν στην «μη τυπική εκπαίδευση», δηλαδή στον Οργανισμό Δια Βίου Μάθησης που απλώς εποπτεύεται από το Υπουργείο Παιδείας. Στις ΣΕΚ λοιπόν θα υπάρχει πρόωρη κατάρτιση και μαθητεία (ουσιαστικά απλήρωτη εργασία σε επιχειρήσεις). Οι δεκαπεντάχρονοι μαθητές πρέπει να πάρουν στενή ειδίκευση και κατάρτιση και κυρίως να δουλεύουν χωρίς πολλές απαιτήσεις. Χρειάζεται να εξοικειωθούν με τη μελλοντική «εργασία» των 400 ευρώ, για την οποία δε χρειάζονται ούτε ολοκληρωμένες προσωπικότητες ούτε αμφισβητήσεις του συστήματος εκμετάλλευσης.

Αυτές οι κατευθύνσεις έχουν χαραχθεί από τις αρχές της δεκαετίας του '90 από την ΕΕ. Η πολιτική της κυβέρνησης, όπως υπαγορεύεται από ΕΕ και ΔΝΤ και αποτυπώνεται στις περιβόητες εκθέσεις και πορίσματα του ΟΟΣΑ έχει ως άξονα: μόρφωση για τους λίγους - κατάρτιση για τους πολλούς! Η γνώση από κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα μετατρέπεται σε εμπόρευμα και ατομική δυνατότητα, σ' ένα σχολείο επιλεκτικό και υποταγμένο στους νόμους της αγοράς. Αυτό ήταν το δόγμα της «μεταρρύθμισης» Γ. Αρσένη, το 1999, αυτό υλοποιείται και σήμερα από τη δικομματική συγκυβέρνηση και μάλιστα με καλύτερους όρους υπέρ των εμπόρων της γνώσης.

Γι' αυτό είναι αναγκαία η ανάπτυξη ενός ευρύτατου μορφωτικού- πολιτιστικού κινήματος που να εναντιώνεται στην εκπαίδευση της αγοράς και των επιχειρήσεων, μιας εκπαίδευσης που προκρίνει στη θέση της μόρφωσης και της ολοκληρωμένης γνώσης την εκμάθηση δεξιοτήτων, τη συσσώρευση πληροφοριών και ασπόνδυλες γνώσεις. Ένα κίνημα που θα υπερασπίζεται τη γνώση ως κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα όλων. Συνάμα, το αίτημα για την κατοχύρωση του δικαιώματος στη μόρφωση για όλους πρέπει να προβάλλεται μαζί με το δικαίωμα στην εργασία για όλους.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε έχουμε ανάγκη από ένα σχολείο που να αγκαλιάζει όλα τα παιδιά χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, όπου πρωταρχική σημασία έχει ο πνευματικός εξοπλισμός των μαθητών, η καλλιέργεια «ελεύθερων και δημοκρατικών πολιτών», έτσι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν κριτικά την κοινωνία με την ενεργή συμμετοχή τους και παρέμβαση σ ΄ όλα τα επίπεδα της κοινωνικής δραστηριότητας. 

Γιώργος Κ. Καββαδίας, φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και αρθρογράφος στο «ΕΘΝΟΣ».

Ο υπέροχος κόσμος του Martin Munkácsi. The fabulous world of Martin Munkácsi

Ο Martin Munkácsi (1896 – 1963 ) ήταν ένας Ούγγρος φωτογράφος ο οποίος εκτός από την γενέτειρα στα πρώτα χρόνια της καριέρας του δούλεψε στην Γερμανία το διάστημα 1928-1934 και στις Ηνωμένες Πολιτείες αργότερα.

Ο Munkacsi ξεκίνησε ως αθλητικογράφος και φωτογράφος στην Ουγγαρία. Εκείνη την περίοδο, αθλητική φωτογραφία δράσης μπορούσε να γίνει μόνο κάτω από εξαιρετικά καλές φωτιστικές συνθήκες και πάντα σε εξωτερικούς χώρους. Η καινοτομία του Munkacsi ήταν η παρουσίαση επιμελώς φτιαγμένων φωτογραφιών δράσης οι οποίες απαιτούσαν καλλιτεχνικές αλλά και τεχνικές δεξιότητες. 

Θεωρείται ο φωτογράφος που έδεσε το snapshot με την αισθητική κάτι το οποίο σημάδεψε την φωτογραφία για πάντα. Η ικανότητα του να συλλαμβάνει το αυθόρμητο στοιχείο με τόσο σεβασμό στο στυλ, τη φόρμα και την σύνθεση καταδεικνύουν την υπερεκλεπτυσμένη αίσθηση του στην φωτογραφία, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς μεταγενέστερους φωτογράφους. Οι πρώτες του φωτογραφίες δημοσιεύτηκαν σε τοπικές εφημερίδες το 1921.

Το μεγάλο βήμα στην ιστορία του Munkacsi έγινε με αφορμή έναν τρομερό καβγά με θύματα τον οποίο έτυχε να φωτογραφίσει. Οι φωτογραφίες του επηρέασαν την απόφαση του δικαστηρίου και έκαναν τον Munkacsi περισσότερο γνωστό. 

Αυτή η φήμη τον βοήθησε να αναλάβει μια δουλειά το 1928, για την γερμανική εφημερίδα Berliner Illustrirte Zeitung. Στο σημείο αυτό ο Martin Munkacsi θεωρείται ο πιο ακριβοπληρωμένος φωτορεπόρτερ στην Ουγγαρία...

Εκείνη την περίοδο εκτός από αθλητικά γεγονότα και μόδα φωτογραφίζει τους Βερολινέζους, φτωχούς και πλούσιους, σε όλες τις δραστηριότητες τους. Επίσης, ταξιδεύει στην Τουρκία, την Αίγυπτο, το Λονδίνο, την Νέα Υόρκη, την Βραζιλία καθώς και στην Λιβερία από όπου μερικές φωτογραφίες του έχουν γίνει περισσότερο γνωστές, πάντα για λογαριασμό της Berliner Illustrierte Zeitung.

Στις 21 Μαρτίου του 1933, φωτογραφίζει την μοιραία μέρα που η εξουσία της Γερμανίας παραδίδεται στον Αδόλφο Χίτλερ. Σε αποστολή από την εφημερίδα του φωτογραφίζει επίσης τον στενό κύκλο του Χίτλερ. Ο Munkacsi ήταν Εβραίος...

Το 1934 οι Ναζί κρατικοποιούν την Berliner Illustrirte Zeitung, απολύουν τον Εβραίο αρχισυντάκτη και επιλέγουν να αλλάξουν το φωτογραφικό ύφος της εφημερίδας. Οι καινοτόμες φωτογραφίες του αρχιφωτογράφου πλέον Ούγγρου αντικαθίστανται από φωτογραφίες των γερμανικών στρατευμάτων.

Στο σημείο αυτό ο Martin Munkacsi θεωρείται ο πιο ακριβοπληρωμένος φωτορεπόρτερ στην Γερμανία. 

Η εξέλιξη αυτή τον οδηγεί στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου και υπογράφει ένα σημαντικό συμβόλαιο εκατό χιλιάδων δολαρίων με το κορυφαίο περιοδικό μόδας Harper's Bazaar. Ο φωτογράφος στα πλαίσια του συμβολαίου αυτού ξεφεύγει από τα στενά όρια της φωτογραφίας μόδας στο στούντιο και επιλέγει να φωτογραφίσει μοντέλα σε εξωτερικούς χώρους, σε παραλίες, σε αγροκτήματα και αεροδρόμια. 

Στην Αμερική ο Munkacsi φθάνει στην κορυφή της καριέρας του στα έντυπα μέσα δημοσιεύοντας εκτός από το Harper's Bazaar και στα γνωστά εκείνη την περίοδο Life και Ladies Home Journal. Στο ιστορικό του καταγράφεται και ένα από τα πρώτα άρθρα που πλαισιώθηκε από γυμνές φωτογραφίες σε περιοδικό ευρείας κυκλοφορίας.

Ανάμεσα σε άλλους φωτογραφίζει τους Katharine Hepburn, Leslie Howard, Jean Harlow, Joan Crawford, Jane Russell, Louis Armstrong, καθώς και τον μεγαλο χορευτή Fred Astaire.

Στην δεκαετία του 50 ο φωτογράφος δουλεύει σε ενα πρότζεκτ με το όνομα “The fabulous world of Munkacsi” το οποίο όμως τελικά δεν δημοσιεύεται ποτέ...

O Martin Munkacsi πέθανε στην ανέχεια στις 13 Ιουλίου του 1963 στην Νέα Υόρκη. Οι λόγοι ήταν πολλοί και διάφοροι. Τραγικές στιγμές στην προσωπική του ζωή, διαφωνίες με μουσεία, φωτογραφικά ινστιτούτα και εκδοτικούς οίκους καθώς και κακές οικονομικές επιλογές έπαιξαν τον ρόλο τους. Πολλά πανεπιστήμια και μουσεία αρνήθηκαν να δεχτούν το αρχείο του το οποίο τελικά κατέληξε διασκορπισμένο ανά τον κόσμο.

Το 1932 ο νέος τότε φωτογράφος Henri Cartier-Bresson βλέπει την φωτογραφία του Munkacsi 'Three Boys at Lake Tanganyika' η οποία είχε τραβηχτεί στην Λιβερία. Αργότερα ο Bresson είπε : “Για μένα αυτή η φωτογραφία ήταν η σπίθα που φούντωσε τον ενθουσιασμό μου για την φωτογραφία. Ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι η φωτογραφία συλλαμβάνοντας την στιγμή καταφέρνει να πετύχει την αιωνιότητα. Αυτή η φωτογραφία έχει τόση ένταση, τόσο joie de vivre, τέτοια θαυμάσια αίσθηση που εξακολουθεί να με γοητεύει έως και σήμερα. Η δουλειά του Munkacsi με έφερε στη φωτογραφία. Μόλις είδα τη φωτογραφία με τα τρία παιδιά να τρέχουν στη λίμνη δεν πίστευα ότι τέτοιο πράγμα μπορούσε να συλληφθεί από μια φωτογραφική μηχανή... Είπα "να πάρει...”, πήρα τη φωτογραφική μου μηχανή και βγήκα στο δρόμο”.

Πηγή: www.photomind.gr