Κ.Π. Καβάφης, «Che fece... il gran rifiuto». Constantine P. Cavafy, “Che fece...il gran rifiuto”

Francis Bacon, Head VI, 1949. © The Estate of Francis Bacon.

Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα

που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι

να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχει

έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα

πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.

Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι,

όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει

εκείνο τ’ όχι — το σωστό —  εις όλην την ζωή του.

Giulio Cessare Bedeschin, πάπας Σελεστίνος Ε’. Celestinus quintus. Το “Che fece …il gran rifusso” (αυτός που έκαμε τη μεγίστη άρνηση) αναφέρεται στον πάπα Σελεστίνο Ε’, ή Πέτρο Μορόνε που αποποιήθηκε τον παπικό θρόνο λόγω της σαπίλας που είδε (1294, 77 ετών). Ο Δάντης στο Γ’ της Κόλασης περιγράφει έναν προθάλαμο της Κόλασης, πριν μπει στους εννιά της κύκλους, όπου βρίσκονται και βασανίζονται εκείνοι που «δίχως ατιμιά και δόξα εζήσαν» (στη μετάφραση του Καζαντζάκη), όσοι θα λέγαμε παρέμειναν αναποφάσιστοι ανάμεσα στο κακό και στο καλό. Ο ποιητής μιλάει με απόλυτη περιφρόνηση για τις θλιβερές αυτές ψυχές και τους επιφυλάσσει μαρτύρια («ολόγυμνοι γυρνούν και τους δαγκάνουν αλύπητα χοντρόμυγες και σφήκες»). Και, στο σημείο που μας ενδιαφέρει, γράφει:

Poscia ch’io v’ebbi alcun riconosciuto,

vidi e conobbi l’ombra di colui

che fece per viltade il gran rifiuto.

ή

Σε μερικούς ξεχώρισα στο ασκέρι

είδα κι απείκασα τον ίσκιο εκείνου

που από αναντριά το μέγα φώναξε Όχι! (πάντα από τον Καζαντζάκη)

Αν και είναι παλιά ιταλικά, τον τρίτο στίχο της δαντικής τερτσίνας θα τον έχουν αναγνωρίσει όχι μόνο οι δαντιστές, αλλά οι καβαφιστές, αφού είναι ο τίτλος ενός πασίγνωστου καβαφικού ποιήματος, μόνο που ο Καβάφης απάλειψε τις μεσαίες λέξεις επίτηδες αλλάζοντας το νόημα. Ο τρίτος στίχος, κατά λέξη λέει «που είπε από δειλία το μεγάλο Όχι», ενώ ο Καβάφης απάλειψε τις λέξεις «από δειλία». Σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές, αυτός που «από αναντριά το μέγα φώναξε Όχι» δεν είναι άλλος από τον Σελεστίνο Ε’, τον Πάπα που παραιτήθηκε το 1294. Πρώτος που έκανε αυτή την ταύτιση ήταν ο γιος του Δάντη, και οι μελετητές που ακολούθησαν την ίδια γνώμη είχαν, αν και η νεότερη έρευνα θεωρεί πιθανό να εννοείται ο Πόντιος Πιλάτος ή κάποιο άλλο ιστορικό πρόσωπο. Πάντως, όταν το έγραφε ο Καβάφης το ποίημα, η γνώμη των δαντιστών ήταν ότι το μεγάλο Όχι το είπε από δειλία ο Σελεστίνος.

Constantine P. Cavafy, “Che fece...il gran rifiuto”

Francis Bacon, Study for Portrait II, 1953. © The Estate of Francis Bacon.

For some people the day comes

when they have to declare the great Yes

or the great No. It’s clear at once who has the Yes

ready within him; and saying it,

he goes from honor to honor, strong in his conviction.

He who refuses does not repent. Asked again,

he’d still say no. Yet that no—the right no—

drags him down all his life.

C.P. Cavafy, Collected Poems. Translated by Edmund Keeley and Philip Sherrard. Edited by George Savidis. Revised Edition. Princeton University Press, 1992.

Εκπληκτικά «ψυχεδελικά» κοράλλια. Rainbow of glowing corals discovered in depths of the Red Sea.

Εντοπίσθηκαν στην Ερυθρά Θάλασσα και είναι πολύχρωμα και φωσφορίζοντα. Fluorescence of corals commonly found in mesophotic reefs of the Red Sea. Credit: Jörg Wiedenmann

Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έκαναν ερευνητές από το Ισραήλ και τη Βρετανία στην Ερυθρά Θάλασσα. Σε βάθος 50 μέτρων εντόπισαν μια εντυπωσιακή αποικία κοραλλιών που είναι πολύχρωμα αλλά και φωσφορίζοντα!

Glowing corals that display a surprising array of colors have been discovered in the deep water reefs of the Red Sea. Photographs show the appearance of representative specimens under daylight (left column) or imaged under blue light through a yellow long-pass filter (Nightsea) (middle column). Fluorescence spectra (right column) were recorded after excitation with 450 nm light. Peak positions are indicated by arrows. (a) Oxypora egyptensis, (b)Alveopora ocellata, (c) Goniopora minor, (d) Pleuractis granulosa and (e) Echinophyllia aspera. doi:10.1371/journal.pone.0128697.g003

Πρόκειται για άγνωστο είδος κοραλλιών η ανακάλυψη των οποίων είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Τα κοράλλια φωσφορίζουν σε μια παλέτα χρωμάτων, πράσινο, κόκκινο, κίτρινο κ.α. 

(a) Green fluorescence of Euphyllia paradivisia and (b) Orange-red fluorescence of Dipsastraea favus photographed under excitation by the blue-dominated natural light at depths of ~60 m. (c) Fluorescence imaging system photography showing the orange-red fluorescence emission of Echinophyllia aspera and the green fluorescence ofAlveopora ocellata at ~53 m prior to collection for laboratory analyses. doi:10.1371/journal.pone.0128697.g002

Το πιο σημαντικό όμως σύμφωνα με τους ερευνητές όμως είναι το γεγονός ότι οι φωσφορίζουσες ουσίες είναι πρωτεΐνες οι οποίες αν οι επιστήμονες καταφέρουν να τις εντοπίσουν και να τις απομονώσουν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην ιατρική έρευνα.

Δείτε ένα βίντεο με τα εντυπωσιακά κοράλλια. Corals that switch from green to deep red when exposed to ultraviolet light could provide a new toolkit for biomedical imaging.

Μια πρώτη ιδέα που ρίχνουν οι ερευνητές στο τραπέζι είναι να χρησιμοποιηθούν αυτές οι πρωτεΐνες σε απεικονιστικές διαγνωστικές μεθόδους όπως για παράδειγμα, στον εντοπισμό καρκινικών κυττάρων. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «PLoS ONE».

Πηγή: Eyal G, Wiedenmann J, Grinblat M, D'Angelo C, Kramarsky-Winter E, Treibitz T, et al. Spectral Diversity and Regulation of Coral Fluorescence in a Mesophotic Reef Habitat in the Red Sea. PLOS ONE, 2015 DOI: 10.1371/journal.pone.0128697

Ναι, στη Γη ζούσαν… «Alien». Ancient mystery worm found to have surprise eyes and teeth

Το Hallucigenia είχε πραγματικά ξεχωριστή όψη. Το τρομακτικό σε όψη πλάσμα κατοικούσε στον πλανήτη πριν από 508 εκ. έτη. Hallucigenia sparsa, one of most common creatures 500m years ago, had previously baffled scientists as an anatomical misfit without distinguishable head or rear. Colour reconstruction of Hallucigenia sparsa. Photograph: Danielle Dufault/ Nature

Ομάδα παλαιοντολόγων από τον Καναδά και τη Βρετανία μελέτησαν εκ νέου και με προηγμένα τεχνικά μέσα τα απολιθώματα ενός θαλάσσιου σκουληκιού που είχε εντοπιστεί παλαιότερα στα Βραχώδη Όρη του Καναδά. Το σκουλήκι αυτό ζούσε πριν από 508 εκ. έτη και ανήκει στο γένος των ονυχοφόρων σκουληκιών μέλη της οποίας υπάρχουν και σήμερα. 

The remains of an ancient worm species called ‘Hallucigenia' were so bizarre looking that scientists originally reconstructed it upside down and back to front. Now Martin Smith reveals the most complete picture so far of this peculiar marine worm.

Όμως όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές το σκουλήκι αυτό είχε μια όψη παρόμοια με την οποία δεν συναντάμε όχι μόνο σε σκουλήκια αλλά σε κανένα άλλο σημερινό ή αρχαίο ζώο. Θυμίζει έντονα εξωγήινα τέρατα που βλέπουμε σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας και ειδικά το τρομακτικό κινηματογραφικό «Alien». 

Hallucigenia sparsa fossil from the Burgess Shale. Photograph: Martin R Smith

Το ον αυτό είχε επτά ζευγάρια μεγάλων αγκαθιών που προεξείχαν από το πάνω μέρος του σώματος του ενώ κάτω από κάθε ζεύγος αγκαθιών διέθετε ένα ζεύγος ποδιών με γαμψά νύχια. Υπήρχαν τρία ζευγάρια πλοκαμιών κοντά στο κεφάλι του που οι ερευνητές εκτιμούν πώς χρησιμοποιούνταν είτε για την επεξεργασία της τροφής του είτε ως κάποιου είδους κεραίες. Επειδή το πλάσμα αυτό μοιάζει βγαλμένο από κάποια... ψευδαίσθηση οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον αγγλικό όρο για την ψευδαίσθηση (hallunication) και του έδωσαν την ονομασία Hallucigenia sparsa. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Ο πρώτος πλανητοκομήτης! Bizarre Cometlike Alien Planet Is First of Its Kind

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πρώτου πλανήτη που μοιάζει με κομήτη. Διαθέτει μια τεράστια ουρά που δημιουργείται από τη σταδιακή απώλεια της ατμόσφαιράς του. This artist's impression shows exoplanet GJ 436b, which is surrounded by a massive gas cloud that streams behind the planet like a comet's tail for millions of miles. Credit: Mark Garlick/University of Warwic

Διεθνής ερευνητική ομάδα με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble εντόπισε ένα ακόμη εξωπλανήτη. Όμως πρόκειται για ένα ιδιαίτερο πλανήτη αφού διαθέτει μια τεράστια ουρά παρόμοια με εκείνη των κομητών. Η ουρά αυτή δημιουργείται από τη σταδιακή απώλεια της ατμόσφαιράς του. Είναι ο πρώτος πλανήτης που εντοπίζεται με αυτό το χαρακτηριστικό.

Ο πλανήτης

Artist's impression showing the warm, Neptune-size exoplanet GJ 436b at the beginning of its transit across the surface of its parent star, a red dwarf that is half the diameter of the sun. The planet is 33x closer to its parent star than the Earth is to the sun, heating the atmosphere to the point where it expands and escapes the planet attraction. The star is, however, 40x fainter than the sun, allowing the evaporating atmosphere to form a giant cloud surrounding and trailing the planet, much like a comet. Credit: D. Ehrenreich / V. Bourrier (Université de Genève) / A. Gracia Berná (Universität Bern)

Ευρωπαίοι και αμερικανοί αστρονόμοι, με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Έρενράιχ του Αστεροσκοπείου του Πανεπιστημίου της Γενεύης έστρεψαν το Hubble σε απόσταση περίπου 33 ετών φωτός από τη Γη  όπου βρίσκεται ο Gliese 436, ένα άστρο που ανήκει στην κατηγορία των ερυθρών νάνων. Οι ερευνητές εντόπισαν την παρουσία ενός πλανήτη σε πολύ κοντινή απόσταση από το άστρο. Ο GJ 436b όπως ονομάστηκε ο εξωπλανήτης βρίσκεται 33 φορές πιο κοντά στο άστρο του από ό,τι η Γη και 13 φορές πιο κοντά από ό,τι ο Ερμής. Πρόκειται για ένα μεγάλο σε μέγεθος πλανήτη, παρόμοιο με τον Ποσειδώνα, και φυσικά λόγω της απόστασης του από το άστρο του οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε αυτόν είναι πολύ μεγάλες και δεν είναι βέβαια φιλικός στη ζωή.

Η ουρά

Possible interior structure of Gliese 436b, via Wikipedia.

Εκείνο όμως που τον κάνει να ξεχωρίζει είναι ότι ο GJ 436b δεχόμενος την καυτή ανάσα και πολύ κοντινή ακτινοβολία του μητρικού του άστρου χάνει συνεχώς μόρια υδρογόνου από την ατμόσφαιρά του. Με αυτό τον τρόπο, δημιουργείται μια τεράστια και… θεαματική ουρά, που εκτείνεται εκατοντάδες χιλιόμετρα πίσω από τον πλανήτη. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η ατμόσφαιρα του GJ 436b ήδη έχει μειωθεί κατά 10% σε σχέση με το αρχικό μέγεθός της, καθώς περίπου 1.000 τόνοι αερίων εκτοξεύονται στο διάστημα ανά δευτερόλεπτο. Η σφαιρική «κεφαλή» του νέφους αερίων (κυρίως υδρογόνου) έχει διάμετρο περίπου 3 εκατ. χλμ., ενώ το μήκος της ουράς μπορεί να φθάνει τα 15 εκατ. χλμ.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι θα βρουν χιλιάδες ακόμη πλανήτες -κομήτες τα επόμενα χρόνια. Μάλιστα δεν αποκλείουν ότι κάποτε η ίδια η Γη μπορεί να είχε και εκείνη ουρά κομήτη, όσο έχανε ένα μέρος από την πλούσια σε υδρογόνο ατμόσφαιρά της. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».