Ελλάδα-Βρετανία: Τι κρύβουν οι «υποσχετικές» για συνεργασία στην υλοποίηση των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων;

 

Στη πρόσφατη συνάντηση της Υπουργού Παιδείας Νίκης Κεραμέως με τον Υπουργό Παιδείας της Βρετανίας δόθηκαν υποσχετικές για συνεργασία των δυο Υπουργείων για την υλοποίηση εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων. Ας δούμε τι συμβαίνει εκεί όπου βασιλεύουν οι δείκτες που τόσο αγαπά το υπουργείο Παιδείας. Teachers feeling sorry for Ofsted? Illustration: Ros Asquith

Στο πλαίσιο της επίσκεψής της στη Σκωτία για τη συμμετοχή της ως εκπροσώπου της Ευρώπης στη θεματική «Εκπαίδευση και Κλιματική Δράση» της Διεθνούς Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή - COP26, η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως  είχε συνάντηση με τον Βρετανό ομόλογό της κ. Nadhim Zahawi, με τον οποίο συμφώνησαν να προβούν σε κοινές δράσεις σε επίπεδο υπουργών για την προώθηση διμερών στρατηγικών συνεργασιών μεταξύ ελληνικών και βρετανικών ΑΕΙ στην μετά-Brexit εποχή, στο πλαίσιο του σχετικού προγράμματος που υλοποιείται από το Υ.ΠΑΙ.Θ., τη Βρετανική Πρεσβεία και το British Council.

Με την ευκαιρία της συνάντησης αυτής της Υπουργού Παιδείας της χώρας μας με τον Υπουργό Παιδείας της Βρετανίας και της πρότασης για συνεργασία για την υλοποίηση εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων είναι σκόπιμο να δούμε ορισμένα χαρακτηριστικά του συστήματος της αξιολόγησης στην Αγγλία.

Τι συμβαίνει εκεί όπου βασιλεύουν οι δείκτες που τόσο αγαπά το υπουργείο Παιδείας

Το Εθνικό Εκπαιδευτικό Συνδικάτο στην Αγγλία και την Ουαλία έστειλε τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2021 επιστολή αλληλεγγύης στους Έλληνες εκπαιδευτικούς, επικροτώντας τις κινητοποιήσεις εναντίον της αξιολόγησης που προωθεί το υπουργείο Παιδείας. Στην επιστολή του το Εθνικό Εκπαιδευτικό Συνδικάτο σημειώνει ότι έχει μακρά και πικρή εμπειρία από το είδος των αντιεκπαιδευτικών μέτρων «στα οποία αντιδράτε με τη σημερινή σας απεργία. (...)

Το δρακόντειο σύστημα της βαθμολόγησης και των πινάκων κατάταξης που επιβάλλεται εδώ από αυτό που ονομάζεται Ofsted (και στην Ουαλία ESTYN) -ένα σύστημα αστυνόμευσης των εκπαιδευτικών- έχει αποβεί επιζήμιο για την εκπαίδευση των παιδιών μας, για την επαγγελματική μας αυτονομία και για την εκπαίδευση ως δημόσιο αγαθό και συλλογικό δικαίωμα». Και συνεχίζει: «Σας συγχαίρουμε που πήρατε θέση πριν αυτή η ζημιά γίνει στην ελληνική εκπαίδευση, όπως έγινε στην Αγγλία και την Ουαλία. Και σας ευχόμαστε τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία».

‘I will leave this country with my creative spirit crushed, my ability to make lessons fun diminished and my confidence lost.’ Photograph: Alamy

Στη Μ. Βρετανία οι εκπαιδευτικοί είναι πια είδος υπό εξαφάνιση και οργανώνονται διαφημιστικές καμπάνιες για προσέλκυση υποψηφίων! Εκεί όπου βασιλεύουν χρόνια τώρα οι δείκτες ποιότητας, η «αξιοκρατία» και η αξιολόγηση. Εκεί όπου κάθε πτυχή της σχολικής ζωής είναι μετρήσιμη και ελεγχόμενη. Παλιότερο ρεπορτάζ από την εφημερίδα Guardian ανέλυε τις συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών στην Αγγλία, πολλοί εκ των οποίων εξαναγκάζονται σε παραίτηση, με τέτοιο ρυθμό που τα κενά στα σχολεία είναι περισσότερα από ποτέ.

Amanda Spielman, the chief inspector of education and Ofsted boss (Pictured), compares school ratings to Michelin stars to explain why number of top-rated schools could drop to one in 10.

Αυτά, σε μια πανίσχυρη οικονομικά χώρα, όπου η εκπαίδευση έχει πάψει να αποτελεί ευθύνη του κεντρικού κράτους. Τα σχολεία έχουν γίνει «αυτοδύναμα» και λειτουργούν επίσημα ως επιχειρήσεις με μειωμένη χρηματοδότηση (μέσω της αξιολόγησης) και καταθέτουν προϋπολογισμούς με σκοπό να πιάσουν τους οικονομικούς και όχι τους μαθησιακούς στόχους, όπως θα ήταν το σωστό με βάση τις ανάγκες των μαθητών τους. Έτσι, τα σχολεία έχουν κατηγοριοποιηθεί σε «καλά» και «κακά», αναλόγως των οικονομικών τους, με αποτέλεσμα τα λεγόμενα «κακά» να έχουν τις χειρότερες εργασιακές και μαθησιακές συνθήκες.

Στην Αγγλία την ευθύνη της «αξιολόγησης» έχει ο περιβόητος OFSTED, υπάγεται απευθείας στο Στέμμα και έχει την ευθύνη της οργάνωσης επιθεώρησης των σχολείων, του καθορισμού των κριτηρίων «αξιολόγησης», παίρνει ειδικά μέτρα για τα «μη αποτελεσματικά σχολεία», όπως συχνή επιθεώρηση, αλλαγή διευθυντή ή κλείσιμο σχολικής μονάδας και της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων, ενημερώνοντας μαθητές και γονείς.

Από το 2010, συντάσσεται ετήσια έκθεση με τη συμμετοχή γονέων και μαθητών για τα λεγόμενα «κακά» σχολεία, ενώ τα «καλά» σχολεία έχουν αυτή την υποχρέωση κάθε πέντε χρόνια.

Σύμφωνα με το μέλος του ΔΣ της ΟΛΜΕ Ανδρέα Καργόπουλο, η «αξιολόγηση» διεξάγεται σε τέσσερις άξονες:

Α) Μαθησιακά επιτεύγματα. Στην Αγγλία είναι αρκετά διαδεδομένο το «flight path», η προσδοκία δηλαδή που υπάρχει για τις επιδόσεις του μαθητή στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, με βάση τα αποτελέσματα των εξετάσεων στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση SATs (Γλώσσα, Μαθηματικά και σε κάποιες περιπτώσεις Φυσικές Επιστήμες).

Β) Ποιότητα διδασκαλίας.

Γ) Ηγεσία και διοίκηση.

Δ) Συμπεριφορά και ασφάλεια μαθητών.

Κατά τη διαδικασία της εξωτερικής «αξιολόγησης», ο OFSTED ειδοποιεί μια μέρα πριν το σχολείο, το οποίο είναι υποχρεωμένο να στείλει όλα τα αρχεία και τις προηγούμενες εκθέσεις «αξιολόγησης».

Οι επιθεωρητές παίρνουν συνέντευξη από τον διευθυντή, το προσωπικό και επιλεκτικά από μαθητές και γονείς, γίνεται επί τόπου παρατήρηση της διδασκαλίας, ελέγχονται τα τετράδια των μαθητών στα οποία πρέπει να φαίνονται οι ειδικοί διδακτικοί στόχοι για κάθε μαθητή, αλλά και ο «διάλογος» του καθηγητή με τον μαθητή για την επίτευξη αυτών των στόχων. Γίνεται έλεγχος κατά πόσο τηρούνται οι εφημερίες και η ασφάλεια κατά την είσοδο και την έξοδο των μαθητών.

Τα αποτελέσματα κοινοποιούνται στο Διοικητικό Συμβούλιο του σχολείου, στον διευθυντή, στους γονείς, στην τοπική αρχή που συχνά είναι και ο χρηματοδότης και δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του OFSTED.

Η εσωτερική «αξιολόγηση» στοχεύει στον υψηλό βαθμό αυτονομίας, καθορίζει τους ετήσιους στόχους και μετρά την επίδοση. Διεξάγεται μέσω ηλεκτρονικής φόρμας αξιολόγησης προόδου με βάση τα κριτήρια του OFSTED, στην οποία φαίνονται οι αδυναμίες και οι δράσεις του σχολείου. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να γίνει αιφνιδιαστική παρατήρηση του μαθήματος και έλεγχος των τετραδίων των μαθητών από τον διευθυντή, τον υποδιευθυντή και τον υπεύθυνο μαθήματος (π.χ. Head of Science).

Ofsted is being accused of being stuck with a 1960s mindset over teaching.

Αυτός ο έλεγχος γίνεται προγραμματισμένα μία φορά το τρίμηνο. Στην έκθεση του σχολείου πρέπει να περιγράφονται τα χαρακτηριστικά του, οι απόψεις των μαθητών και των γονέων, τα επιτεύγματα των μαθητών, με ιδιαίτερο βάρος στις επιδόσεις τους στο Εθνικό Απολυτήριο (GCSE), η ποιότητα των παροχών και η αποτελεσματικότητα της διοίκησης.

Αυτό το σκληρό σύστημα οδηγεί και στα πιο σκληρά αποτελέσματα. Η ταξική διαφοροποίηση των σχολείων στην Αγγλία είναι εμφανέστατη στα αναλυτικά προγράμματα, στα βιβλία, στα φύλλα αξιολόγησης. Για παράδειγμα, στα σχολεία των φτωχών διδάσκονται οι Φυσικές Επιστήμες ως ενοποιημένο μάθημα (science), συνήθως σε βασικό επίπεδο (Foundation Tier), ενώ στα σχολεία των πλουσίων διδάσκονται διακριτά μαθήματα Φυσικών Επιστημών κυρίως σε υψηλό επίπεδο (Higher Tier). Αυτός ο διαχωρισμός αντανακλάται στις επιδόσεις των μαθητών στις εξετάσεις. Για παράδειγμα, οι μαθητές που δικαιούνται σχολικά γεύματα (Free School Meals) και έχουν επίδοση στις εξετάσεις του GCSE από A έως C*, είναι 27% λιγότεροι από τον μέσο όρο των μαθητών.

Οι μαθητές που προέρχονται από την εργατική τάξη έχουν 2,2 φορές λιγότερες πιθανότητες να παρακολουθήσουν το SEM Α’ Level, το προπαρασκευαστικό δηλαδή διετές πρόγραμμα που οδηγεί στις πανεπιστημιακές σχολές Μηχανικών, Ιατρικής, Οικονομικών και Φυσικών Επιστημών.

Teachers should be prepared to ‘sacrifice their lives’, says Sir Michael Wilshaw ex-Ofsted head. Photograph: Antonio Olmos/The Observer

Τέλος, τα αποτελέσματα στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών είναι τραγικά: Επαγγελματική εξουθένωση, εντατικοποίηση, πρακτικά κανένας εκπαιδευτικός που διδάσκει στα λαϊκά σχολεία δεν μπορεί να «πιάσει» τους δείκτες «αξιολόγησης».

Η διοίκηση τους οδηγεί στην απόλυση και στη θέση τους προσλαμβάνονται νέοι εκπαιδευτικοί, αρκετοί εκ των οποίων μετανάστες. Χαρακτηριστικό είναι ότι όποιος εγκαταλείπει την Εκπαίδευση στην ηλικία των 40 – 45 χρόνων, αλλάζει επάγγελμα!

Εκπαιδευτικός αναλύει πως η αξιολόγηση παρέλυσε τα σχολεία

Yorkshire teacher Alan Hemsworth is retiring after 40 years at the same school, putting him in a unique position to offer views on an education system in flux. Teacher Alan Hemsworth began his career at King James’s School in Knaresborough, Yorkshire, in September 1971. Photograph: Andy Hall for the Observer

Ας διαβάσουμε την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική επιστολή ενός συνταξιούχου πλέον Βρετανού εκπαιδευτικού που εργάστηκε στην εκπαίδευση της χώρας του 40 χρόνια. Την επιστολή είχε δημοσιεύσει και πάλι η εφημερίδα Τhe Guardian πριν λίγα χρόνια.

Απογοήτευση και ανησυχία

Στο άρθρο του ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός, δείχνει την μεγάλη του απογοήτευση και την ανησυχία του για τις επιπτώσεις που έχει σε εκπαιδευτικούς και μαθητές το σύστημα αξιολόγησης και μέτρησης των επιδόσεων που από το άρθρο του εκπαιδευτικού καταλαβαίνουμε ότι είναι αμείλικτο.

Επιπτώσεις που επεκτείνονται στις σχέσεις μεταξύ τους, αλλά και στο πώς αντιλαμβάνονται το ρόλο του σχολείου οι μαθητές.

Εγκατέλειψα το σχολείο μου με αισθήματα θλίψης. Τα τελευταία χρόνια διαπίστωσα μια υπονόμευση για το τι είναι ουσιαστικά ένα σχολείο, μια κοινότητα.

Τα παιδιά (και το προσωπικό) μετρούνται και αξιολογούνται σε βάρος της ανθρώπινης υπόστασής τους. Κατά τα τελευταία χρόνια διδασκαλίας μου κάποιοι εξαιρετικοί, ταλαντούχοι, χαρισματικοί εκπαιδευτικοί εξαφανίστηκαν. Ποιος μπορεί να αντέξει αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα; Οι καθηγητές είναι εξαντλημένοι από αυτή τη διαδικασία της διαχείρισης των επιδόσεων. Από την άλλη η παρακολούθηση και διαχείριση της απόδοσης, δεν είναι πάντα μια ακριβής επιστήμη, δεν δείχνει την πραγματικότητα για τον εκπαιδευτικό.

Πολλές φορές μαθητές παρηγορούν και στηρίζουν τους εκπαιδευτικούς που είναι αναστατωμένοι με την αξιολογική διαδικασία. Πρόκειται για μια γελοία κατάσταση, πραγματική αντιστροφή ρόλων. Οι μαθητές παρηγορούν τους εκπαιδευτικούς, αλλά όμως αυτό λέει και πολλά για τις σχέσεις μαθητών και εκπαιδευτικών.

Εξουθένωση και αβεβαιότητα

Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί το κλίμα αβεβαιότητας, το οποίο είναι εξουθενωτικό για το προσωπικό και υπονομεύει την εμπιστοσύνη των παιδιών στο σχολείο ως μονάδα υποστήριξης. Ο μεγάλος μου ανιψιός ήρθε στο σπίτι για τα Χριστούγεννα από την πρώτη του χρονιά στο δημοτικό σχολείο αναστατωμένος γιατί δεν είχε επιτύχει αυτά που κατόρθωσε ο καλύτερος φίλος του. Η απόδειξη είναι το ίδιο το βιβλίο και οι στόχοι για των μαθητή που περιέχει. Έτσι στο βιβλίο του υπήρχε η παρατήρηση: «Ο Ben απέτυχε να μάθει τις αναμενόμενες λέξεις κλειδιά»      (όπως θα περιγράφονταν στο βιβλίο).

Είναι εξοργιστικό το γεγονός σε αυτή την ηλικία ένα παιδί να νιώθει ότι κάτι δεν έχει εκτελέσει σωστά. Δεν υποστηρίζω ότι όλα ήταν καλά στο παρελθόν. Αλλά διαπιστώνω ότι τα τελευταία πέντε χρόνια έχει γίνει μια στροφή στην κουλτούρα των σχολείων κουλτούρα που τα έχει παραλύσει.

Στη δεκαετία του 1970 υπήρχε ένα αίσθημα κοινότητας μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών. Σήμερα, οποιαδήποτε περιοχή αδυναμίας ή αποτυχίας του σχολείου στοχεύεται. Αυτό ισχύει τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς. Θέλω τα σχολεία να γίνουν όπως ήταν όταν άρχισα την καριέρα μου: προσωποκεντρικά, χωρίς αποκλεισμούς σχολείων, χωρίς μετρήσεις επιδόσεων διότι αν συνεχίσουμε έτσι θα έρθει η εκπαιδευτική πτώχευση, που δεν είναι κάτι που τα παιδιά μας χρειάζονται ή αξίζουν.

Του Χρήστου Κάτσικα

Πηγές: https://www.theguardian.com/education/2010/jul/25/teacher-remembers-40-years - https://www.theguardian.com/teacher-network/2015/nov/14/secret-teacher-cant-bear-ofsted-going-teach-australia - https://www.tes.com/news/ofsted-halving-outstanding-schools-realistic - https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/362477_ellada-bretania-ti-kryboyn-oi-yposhetikes-gia-synergasia-stin-ylopoiisi-ton?fbclid=IwAR05nPNkPTtGynhagz_h9IIVCTmnJTD52oVvWH_ddcirSPkzMaX04flt_vU