Η χαμένη ατμόσφαιρα της Σελήνης. New NASA study shows moon once had an atmosphere

Νέα ευρήματα δείχνουν ότι στο φεγγάρι υπήρχαν ισχυροί άνεμοι. Artistic impression of the Moon, looking over the Imbrium Basin, with lavas erupting, venting gases, and producing a visible atmosphere. Credit: NASA MSFC

Μέχρι πρότινος νομίζαμε ότι ο δορυφόρος μας ήταν πάντοτε ξηρός και γυμνός, χωρίς ίχνος προστατευτικής ατμόσφαιρας. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο η εικόνα αυτή ανατρέπεται από νέες μελέτες οι οποίες φέρνουν στο φως απρόσμενες πτυχές από το παρελθόν του. Η πιο πρόσφατη από αυτές ανακάλυψε ότι στα... νιάτα της η Σελήνη ήταν σκεπασμένη από έναν ωκεανό από λάβα ο οποίος της χάρισε ισχυρούς ανέμους και μια ατμόσφαιρα η οποία διατηρήθηκε για 70 εκατομμύρια χρόνια.

Σήμερα η Σελήνη δεν διαθέτει ατμόσφαιρα – ή μάλλον για να είμαστε περισσότερο ακριβείς, έχει μόλις κάποια σχεδόν ανεπαίσθητα ίχνη ατμόσφαιρας. Μέχρι πρόσφατα οι αστροφυσικοί πίστευαν ότι βρισκόταν σε αυτήν την κατάσταση εξ αρχής, όμως τον περασμένο Ιούνιο μια μελέτη αποκάλυψε ότι αμέσως μετά τη γέννησή του, πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια, ο δορυφόρος μας διέθετε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα μια αραιή ατμόσφαιρα, αποτελούμενη κυρίως από νάτριο, χάρη στους ωκεανούς από μάγμα που κάλυπταν αρχικά την επιφάνειά του.

Τώρα μια νέα ερευνητική δουλειά έρχεται να δείξει ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβη μόνο μια φορά και ότι η Σελήνη στα νεανικά της χρόνια, πριν από 3,5 δισεκατομμύρια έτη, πέρασε ξανά μια περίοδο ηφαιστειακής δραστηριότητας η οποία μάλιστα ήταν αρκετά έντονη ώστε να σχηματίσει γύρω της μια αρκετά «στιβαρή» ατμόσφαιρα η οποία διατηρήθηκε για 70 εκατομμύρια χρόνια.

Κλεισμένη σε σεληνιακό γυαλί

Map of basaltic lavas that emitted gases on the lunar nearside. Credit: Debra Needham

Την τελευταία δεκαετία μελέτες που διεξάγονται με νέα και πιο ευαίσθητα όργανα έχουν εντοπίσει πτητικά υλικά κλεισμένα μέσα σε ηφαιστειακή ύαλο που συνέλεξαν από τη Σελήνη οι αστροναύτες των αποστολών Apollo. Τα κομμάτια του ηφαιστειακού γυαλιού προέρχονται από τις σκοτεινές λεκάνες της Σελήνης και οι νέες αναλύσεις που έγιναν υποδηλώνουν ότι δημιουργήθηκαν από μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις οι οποίες σημειώθηκαν πριν από 3,8 ως 3,1 δισεκατομμύρια χρόνια και, εκτός από την ύαλο, παρήγαγαν επίσης τεράστιες ποσότητες αερίων.

Τώρα, με μια μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Earth and Planetary Science Letters», η Ντέμπρα Νίνταμ και ο Ντέιβιντ Κινγκ από το Σεληνιακό και Πλανητικό Ινστιτούτο στο Χιούστον του Τέξας υπολόγισαν αυτές τις εκπομπές αερίων με βάση τον εκτιμώμενο όγκο των ροών λάβας που παρήγαγαν οι ηφαιστειακές εκρήξεις. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους η μεγαλύτερη ποσότητα ανερχόταν σε περίπου 10 εκατομμύρια τόνους αερίων που εκλύθηκαν μαζί με 5,3 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα λάβας τα οποία γέμισαν τη λεκάνη της Θάλασσας των Βροχών (Mare Imbrium), την τεράστια πεδιάδα που είναι ορατή από τη Γη στο βόρειο ημισφαίριο της Σελήνης. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα πρέπει να αύξησε την πίεση του σεληνιακού αέρα ανεβάζοντάς την στο 1% της σημερινής ατμοσφαιρικής πίεσης της Γης – ή με άλλα λόγια, θα πρέπει να δημιούργησε στη Σελήνη μια ατμόσφαιρα κατά 1,5 φορές πιο πυκνή από τη σημερινή ατμόσφαιρα του Αρη.

Οι ερευνητές από το Χιούστον θεωρούν ότι υπό αυτές τις συνθήκες στην επιφάνεια της Σελήνης θα πρέπει να έπνεαν ισχυροί άνεμοι, οι οποίοι θα σήκωναν σκόνη, ενισχύοντας την ατμόσφαιρα. Εκτιμούν ωστόσο ότι ύστερα από 70 εκατομμύρια χρόνια η σεληνιακή ατμόσφαιρα δεν υπήρχε πια: όλα τα ατμοσφαιρικά αέρια, αναφέρουν, θα πρέπει να είχαν διαφύγει στο Διάστημα ή να είχαν παγώσει στις περιοχές των πόλων, γι’ αυτό και σήμερα δεν βλέπουμε κανένα ίχνος τους στον δορυφόρο μας.

Πηγές: Debra H. Needham et al. Lunar volcanism produced a transient atmosphere around the ancient Moon, Earth and Planetary Science Letters (2017). DOI: 10.1016/j.epsl.2017.09.002 - http://news.in.gr/science-technology/article/?aid=1500166870

Αστεροειδής σε μέγεθος σπιτιού θα περάσει ξυστά από τη Γη. Asteroid 2012 TC4 To Zip Past Earth This Week

The close pass of near-Earth asteroid 2012 TC₄ this week will give NASA a chance to test planetary defense coordination. A simulation of asteroid 2012 TC₄ passing by Earth. Credit: NASA / JPL

Ο αστεροειδής 2012 TC₄, που έχει μέγεθος σπιτιού, θα περάσει το πρωί της Πέμπτης 12 Οκτωβρίου (στις 08:40 ώρα Ελλάδας) πολύ κοντά από τη Γη, σε ύψος κάτω των 44.000 χιλιομέτρων, σχεδόν στο επίπεδο που οι γεωσύγχρονοι δορυφόροι κινούνται γύρω από τον πλανήτη μας (36.000 χλμ).

Στην εικόνα βλέπουμε το πέρασμα του αστεροειδούς 2012 TC₄ κοντά από τη Γη (μπλέ-πράσινη τροχιά). Ο μωβ δακτύλιος δείχνει την τροχιά των γεωστατικών δορυφόρων και η λευκή τροχιά την κίνηση της Σελήνης. An animation showing the passage of 2012 TC₄ past Earth (blue), versus the ring of geostationary satellites (purple) and the Moon (white). Credit: Tony873004/Wikimedia Commons

Η απόσταση αυτή είναι περίπου το ένα όγδοο της απόστασης Γης-Σελήνης. Ο αστεροειδής δεν θα είναι ορατός με γυμνά μάτια ή με κιάλια, αλλά το βράδυ της Τετάρτης θα μπορούν να τον δουν τα τηλεσκόπια από την Ευρώπη.

Η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία (NASA) διαβεβαίωσε ότι ο διαμέτρου 15 έως 30 μέτρων αστεροειδής δεν αποτελεί κίνδυνο να πέσει στον πλανήτη μας, ούτε να απειλήσει τους δορυφόρους.

Όμως, αποτελεί καλή ευκαιρία να δοκιμαστεί το παγκόσμιο σύστημα προειδοποίησης για κινδύνους εξ ουρανού. Ένα δίκτυο από αστεροσκοπεία και πανεπιστήμια θα παρακολουθούν στενά την προσέγγιση του αστεροειδούς, ώστε να δουν κατά πόσο είχαν κάνει σωστές προβλέψεις για την τροχιά του.

Near-Earth asteroid 2012 TC₄ appears as a dot (center) in this composite of 37 individual 50-second exposures obtained with the FORS2 instrument on ESO’s Very Large Telescope. Credit: ESO / ESA NEOCC

Όπως δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο εκπρόσωπος της NASA Μάικλ Κέλι, «παρακολουθούμε τον 2012 TC₄ εδώ και δύο μήνες, έτσι έχουμε πολύ ακριβείς πληροφορίες για τη θέση του και έχουμε κάνει πολύ ακριβείς υπολογισμούς για την τροχιά του. Δεν υπάρχει κίνδυνος, ούτε καν για τους δορυφόρους».

Ο αστεροειδής είχε ανακαλυφθεί πριν πέντε χρόνια, όταν το 2012 είχε περάσει πάλι από τη Γη, σε διπλάσια απόσταση από ό,τι θα κάνει τώρα. Θα επιστρέψει στη γειτονιά μας το 2050 και το 2079, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των επιστημόνων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA).

Asteroid 2012 TC₄ imaged during its 2012 pass near Earth. This view combines ten 15-second exposures made as the telescope tracked the asteroid (dot in center). Credit: Gianluca Masi / Virtual Telescope Project

Ο Ρούντιγκε Γιεν της ESA δήλωσε: «Από σήμερα γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται να χτυπήσει τη Γη ούτε το 2050, όμως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι το κοντινό πέρασμά του τότε μπορεί να αλλάξει κάπως την τροχιά του αστεροειδούς, έτσι ώστε να πέσει πάνω στη Γη το 2079».

Η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο το 2079 υπολογίζεται σε μία στις 750, γι’ αυτό ο 2012 TC₄ έχει ταξινομηθεί στην 13η θέση στον κατάλογο των πιθανών μελλοντικών κινδύνων από ουράνια σώματα.

Περίπου τρεις αστεροειδείς με το μέγεθος του 2012 TC₄ περνούν κοντά από τον πλανήτη μας κάθε χρόνο. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν θέμα χρόνου να πέσει στη Γη ένας αστεροειδής και το θέμα αρχίζει να «σηκώνεται» όλο και περισσότερο στη διεθνή ατζέντα.

Πηγή: www.amna.gr – www.skyandtelescope.com