Πάνω από ένα μέτρο. Around 7,600 years ago, the emergence of agricultural settlements in Southeastern Europe and subsequent progress of civilization suddenly came to a standstill. This was most likely caused by an abrupt sea level rise in the northern Aegean Sea. Researchers have now detected evidence of this in the fossils of tiny calcifying marine algae preserved in seafloor sediments.
Μία
απότομη άνοδος της στάθμης της θάλασσας, κατά τουλάχιστον ένα έως ενάμισι
μέτρο, συνέβη στο Βόρειο Αιγαίο πριν από περίπου 7.600 χρόνια (δηλαδή περί το
5600 π.Χ.), ενώ κάτι ανάλογο είχε συμβεί και νωρίτερα, πριν από 8.400 χρόνια.
Τα περιστατικά αυτά είχαν πιθανότατα σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές
επιπτώσεις στους ανθρώπους της περιοχής, βάζοντας «φρένο» στην ανάπτυξη των
νεολιθικών γεωργικών οικισμών και του πολιτισμού, καθώς μεγάλες παράκτιες
εκτάσεις θα βρέθηκαν ξαφνικά κάτω από το νερό.
Αυτό
είναι το συμπέρασμα μιας νέας έρευνας Γερμανών επιστημόνων, που βασίζεται στη
μελέτη των απολιθωμάτων μικροσκοπικών αρχαίων θαλάσσιων οργανισμών που έχουν
διατηρηθεί στα ιζήματα του βυθού της θάλασσας του Βορείου Αιγαίου.
Οι
ερευνητές του Κέντρου Βιοποικιλότητας και Κλιματικών Ερευνών Σένκενμπεργκ και
του Ινστιτούτου Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου Γκέτε της Φρανκφούρτης, με
επικεφαλής τον καθηγητή Γιενς Χέρλε, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο Scientific Reports.
«Κατά
προσέγγιση πριν από 7.600 χρόνια, η στάθμη της θάλασσας πρέπει να ανέβηκε
απότομα στις περιοχές της Μεσογείου που συνορεύουν με τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Το Βόρειο Αιγαίο, η Θάλασσα του Μαρμαρά και η Μαύρη Θάλασσα κατέγραψαν μια
ανύψωση άνω του ενός μέτρου. Αυτό οδήγησε στο πλημμύρισμα των χαμηλών παράκτιων
περιοχών, οι οποίες θα είχαν υπάρξει ιδανικές για δημιουργία οικισμών» δήλωσε ο
δρ Χέρλε.
Η
Νεολιθική Εποχή σηματοδότησε την μετάβαση από μια κοινωνία
κυνηγών-τροφοσυλλεκτών σε μια κοινωνία γεωργών-κτηνοτρόφων. Με κοιτίδα της την
Μέση Ανατολή, η γεωργική επανάσταση εξαπλώθηκε προς τη νοτιοανατολική Ευρώπη
και το Αιγαίο. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές δείχνουν όμως ότι πριν από 7.600
χρόνια υπήρξε μια ανεξήγητη και απότομη ύφεση στη δημιουργία τέτοιων οικισμών.
Οι γερμανοί επιστήμονες με τη νέα μελέτη τους πιστεύουν ότι κατά πάσα
πιθανότητα βρήκαν μία εξήγηση γι' αυτό.
Using the
coccolithophore Emiliana huxleyi the
researchers were able to determine the salinity of the Northern Aegean Sea some
11,000 to 5,000 years ago. Credit: Jörg Bollmann
Οι
ερευνητές πήραν ένα δείγμα (πυρήνα) από το βυθό του Βορείου Αιγαίου και η
μελέτη των μικροοργανισμών του βυθού, συγκεκριμένα του απολιθωμένου
φυτοπλαγκτού του είδους Emiliana
huxleyi, που υπάρχουν μέσα σε αυτά τα ιζήματα,
επέτρεψε στους επιστήμονες να κάνουν εκτιμήσεις για τις διαχρονικές μεταβολές,
όσον αφορά την περιεκτικότητα των επιφανειακών υδάτων του Αιγαίου σε αλάτι και,
κατ' επέκταση, για τη στάθμη του νερού.
Η
ανάλυση αποκάλυψε δύο απότομες μειώσεις της αλατότητας πριν από 8.400 και πριν
από 7.600 χρόνια, οι οποίες μπορούν να εξηγηθούν, κατά τους επιστήμονες, μόνο
από το γεγονός ότι μεγαλύτεροι όγκοι νερού χαμηλής περιεκτικότητας σε αλάτι θα
έρρευσαν από τη Μαύρη Θάλασσα (Εύξεινο Πόντο) προς τη θάλασσα του Βορείου
Αιγαίου. Αυτό θα είχε ως συνέπεια μια απότομη άνοδο της στάθμης της θάλασσας σε
εκείνες τις δύο περιπτώσεις.
Οι
ερευνητές εκτιμούν ότι υπήρξαν εκτεταμένες πλημμύρες κατά μήκος των ακτών του
Βορείου Αιγαίου, που συνέπεσαν με δύο αντίστοιχες υφέσεις στη νεολιθική
γεωργική και τεχνολογική επανάσταση. Η πιο παλαιά άνοδος των υδάτων (πριν από
8.400 χρόνια, δηλαδή περί το 6400 π.Χ.) φαίνεται να συμπίπτει με αρχαιολογικά
ευρήματα, σύμφωνα με τα οποία οι παράκτιοι οικισμοί είχαν τότε περίπου
αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια στην ανάπτυξή τους. Το δεύτερο πλήγμα για τους
κατοίκους της περιοχής ήλθε 800 χρόνια αργότερα, με τη νέα άνοδο των υδάτων και
με τις νέες πλημμύρες που ακολούθησαν.
Η
μελέτη ενός αντίστοιχου δείγματος (πυρήνα) από το βυθό του Νοτίου Αιγαίου, που
είχε ληφθεί στο παρελθόν, δεν είχε δείξει τις ίδιες εποχές στο παρελθόν ανάλογα
φαινόμενα με το Βόρειο Αιγαίο.
Συνδέοντας
το παρελθόν με το μέλλον, ο Χέρλε προειδοποίησε ότι «εξαιτίας της κλιματικής
αλλαγής αναμένουμε η παγκόσμια στάθμη των θαλασσών να ανέβει έως ένα μέτρο μέσα
στα επόμενα 100 χρόνια. Εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να εκτοπισθούν από τις
παράκτιες περιοχές, με σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις».
Πηγές: Jens
O. Herrle, Jörg Bollmann, Christina Gebühr, Hartmut Schulz, Rosie M. Sheward,
Annika Giesenberg. Black Sea outflow response to Holocene meltwater
events. Scientific Reports, 2018; 8 (1) DOI: 10.1038/s41598-018-22453-z - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=954844
