Το σφύριγμα του θανάτου των Αζτέκων. The hiss of death of Aztecs

Un sacrifice humain, Faolio 70r, Codex Magliabechiano. A human sacrifice, Faolio 70r, Magliabechiano Code. Ο φρικιαστικός ήχος από τις σφυρίχτρες σε σχήμα νεκροκεφαλής αποτελούσε «σάουντρακ» στις ανθρωποθυσίες.

Το να στέκεσαι αβοήθητος περιμένοντας να εκτελεστείς από έναν αζτέκο ιερέα ως θυσία στους θεούς είναι βέβαιον ότι ήταν παραπάνω από τρομακτικό. Η αγωνία και ο φόβος του επικείμενου τέλους θα πρέπει ωστόσο να μετατρέπονταν σε απύθμενη φρίκη στο άκουσμα της... μουσικής υπόκρουσης που, όπως φαίνεται, συνόδευε την τελετή. Ειδικοί που «ανέστησαν» τον ήχο τον οποίον έβγαζαν οι παράξενες σφυρίχτρες σε σχήμα νεκροκεφαλής των Αζτέκων διαπίστωσαν ότι ακούγεται σαν ανθρώπινη επιθανάτια κραυγή - σαν «το ουρλιαχτό χιλιάδων πτωμάτων», όπως είπε χαρακτηριστικά ένας από αυτούς. Υποστηρίζουν ότι το απόκοσμο μουσικό όργανο χρησίμευε ως ψυχολογικό όπλο για να προκαλεί «σοκ και δέος» όχι μόνο στα θύματα των ανθρωποθυσιών αλλά και στους εχθρούς την ώρα της μάχης.

Μυστηριώδες αξεσουάρ

Ο ήχος από τις σφυρίχτρες του θανάτου ήταν ανατριχιαστικός. Death whistle model of silver. Mexican aerophones are wind musical instruments or resonators that can generate sounds or noise with air jets and one or several chambers of globular, tubular and other shapes like simple flutes and multi-tubes, flutes with membranes, reed flutes, simple and multi-whistles, trumpets, horns, cornets, noise generators and dead whistles that were developed during several millenniums in Ancient Mexico. They can generate musical, natural, biological and underworld sounds and signals of many purposes, including some of unknown use. They were made of a great variety on materials like clay, cane, woods, bones, shells, carapaces, seeds, gourds, barks, metal and stone.

Οι κεραμικές σφυρίχτρες σε σχήμα ανθρώπινου κρανίου που χρησιμοποιούσαν οι Αζτέκοι έχουν ανακαλυφθεί εδώ και δεκαετίες από τους αρχαιολόγους - εκτίθενται μάλιστα σε μουσεία. Μόνο πρόσφατα ωστόσο άρχισαν να δημοσιεύονται μελέτες σχετικά με τον ήχο που μπορεί να παρήγαν, ενώ το πρώτο «αγγλόφωνο» σχετικό άρθρο που κυκλοφόρησε στο Διαδίκτυο θεωρείται αυτό που έγραψε πρόσφατα στο «Mexicolore» ο Ρομπέρτο Βελάσκες Καμπρέρα, 66χρονος μηχανολόγος μηχανικός, ο οποίος έχει αφιερώσει πολλά χρόνια στην προσπάθεια αναπαραγωγής των αρχαίων οργάνων προκειμένου να μελετήσει τον ήχο τους.

Το αποτέλεσμα που προέκυψε όταν τελικά κατόρθωσε να φτιάξει το πρώτο αντίγραφο ήταν μάλλον τρομακτικό: μπορείτε να το ακούσετε στο βίντεο, σε επίδειξη από τον Χαβιέρ Κίχας Ισαγιότλ, μουσικό και ειδικό στην κατασκευή παραδοσιακών κεραμικών φλογερών των Αζτέκων και των Μάγιας, ο οποίος ασχολήθηκε επίσης με την κατασκευή της αρχαίας σφυρίχτρας.

Urne aztèque à l'effigie de Mictlantecuhtli. Albâtre, Hauteur 16,1 cm, diam. 11 cm, Mexico, Museo Nacional de antropologia.

Μόνο και μόνο το σχήμα τους ήταν αρκετό για να ονομαστούν οι σφυρίχτρες-κρανία «σφυρίχτρες του θανάτου». Η αναβίωση του ήχου τους φαίνεται όμως να δικαιολογεί πλήρως τον τίτλο τους. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι Αζτέκοι τις χρησιμοποιούσαν κατά τις ανθρωποθυσίες για να βοηθήσουν την ψυχή του θύματος να ταξιδέψει στον άλλον κόσμο. Το γεγονός μάλιστα ότι δύο τέτοιες σφυρίχτρες βρέθηκαν στα χέρια του σκελετού ενός 20χρονου άνδρα ο οποίος υπήρξε θύμα ανθρωποθυσίας και βρέθηκε θαμμένος μπροστά στον ναό του θεού του ανέμου Εεκάτλ κάνει τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι συνδέονταν με τον συγκεκριμένο θεό, καθώς και με τον θεό του θανάτου Μικτλαντεκούτλι. Ο Εεκάτλ, θεός της δημιουργίας των Αζτέκων και άλλων λαών της προκολομβιανής Κεντρικής Αμερικής, ο οποίος συνδεόταν επίσης με τον θεό-φτερωτό φίδι Κετσαλκοάτλ,  απεικονιζόταν συχνά με δύο μάσκες μέσα από τις οποίες φυσούσε ο άνεμος, ενώ οι ναοί του χτίζονταν σε κυλινδρικό σχήμα ώστε ο αέρας να κυκλοφορεί χωρίς αντίσταση.

Κραυγές πολέμου

Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει σφυρίχτρες των Αζτέκων σε διάφορα σχήματα και πιστεύουν ότι η καθεμιά χρησίμευε για διαφορετικούς σκοπούς και τελετουργικά: αυτές σε σχήμα νεκροκεφαλής είναι πάντως βέβαιον ότι συνδέονταν με τον θάνατο.

Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, οι «σφυρίχτρες του θανάτου» μπορεί επίσης να αποτελούσαν ένα είδος «συμπληρωματικής ιαχής» κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μπορεί, δηλαδή, να χρησιμοποιούνταν από τους πολεμιστές πριν από την έναρξη μιας μάχης για να φοβίζουν τους εχθρούς - κάτι σαν «προληπτικό όπλο σοκ και δέους» της εποχής. Αν και φαντάζει απολύτως αθώο σε σχέση με τα σημερινά όπλα μαζικής καταστροφής, το «εφέ» δεν θα πρέπει να ήταν ευκαταφρόνητο. «Έπαιζαν περισσότερα από εκατό τέτοια όργανα μαζί, εκατό σφυρίχτρες θανάτου που προήλαυναν ταυτόχρονα για να προκαλέσουν μεγάλη ψυχολογική επίδραση στον εχθρό» εξηγεί σε βίντεο ο κ. Ισαγιότλ, προσθέτοντας πως ενδεχομένως χρησιμοποιούνταν και σε ειδικές τελετές τίμησης των νεκρών.

Εκτός από τις νεκροκεφαλές, πιστεύεται ότι πένθιμη νότα θα πρέπει να είχαν επίσης οι σφυρίχτρες σε σχήμα κουκουβάγιας που έχουν βρεθεί - η κουκουβάγια είναι ένα πτηνό που ακόμη και σήμερα συνδέεται με τον επικείμενο θάνατο από τους λαούς της Κεντρικής Αμερικής. Όπως μάλιστα επισημαίνει στο άρθρο του ο κ. Βελάσκες Καμπρέρας, η πρώτη μελέτη σχετικά με τα αρχαία μεξικανικά «αερόφωνα» που δημοσιεύθηκε το 1971 αφορούσε μια σφυρίχτρα σε σχήμα κεφαλιού κουκουβάγιας. Ο συγγραφέας της Λουίς Φράνκο περιέγραφε την εσωτερική δομή της και εξέφραζε την άποψη ότι θα πρέπει να είχε κάποια χρήση σε τελετές που σχετίζονταν με τον θάνατο, χωρίς ωστόσο να έχει γνώση του ήχου που παρήγε.

Ο απόκοσμος ήχος έγινε γνωστός όταν ο κ. Βελάσκες Καμπρέρας έφτιαξε τα σχέδια για την αναπαραγωγή του πρώτου πιστού αντιγράφου με βάση ένα θραύσμα από μια κεραμική σφυρίχτρα σε σχήμα νεκροκεφαλής που χρονολογείται στο 1250-1380 μ.Χ. Ο 66χρονος μηχανικός σχεδιάζει τώρα περισσότερες έρευνες σχετικά με το «σάουντρακ» που παρήγαν αυτά τα όργανα. Όπως γράφει, οι ως τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι όταν δύο ή περισσότερες σφυρίχτρες «παίζονταν» μαζί, ο συνδυασμός τους μπορούσε να δημιουργήσει διάφορα ηχητικά εφέ τα οποία αξίζει να διερευνηθούν.

Πανάρχαιο νερό κρύβεται στα έγκατα της Γης. Scientists chart a hidden watery world for life deep below ground

Όπως φαίνεται βαθιά στο εσωτερικό της Γης υπάρχει πάρα πολύ νερό. Scientists have discovered that many of the oldest and deepest rock formations on Earth are suffused with water that is rich in chemical energy and could house a vast underground habitat for microbes that dates back to life’s first stirrings. The find promises to open a new window on microbial evolution in the deep biosphere. It may also have significance for the exploration of Mars, where researchers speculate that an alien ecosystem may once have flourished far below the Red Planet’s dry, frigid surface.

Διεθνής ομάδα επιστημόνων υποστηρίζει ότι υπολόγισε την ποσότητα του αρχαιότερου νερού της Γης που βρίσκεται εγκλωβισμένο στα βάθη του πλανήτη.

Ένας πανάρχαιος ωκεανός

Νέα ευρήματα αποκαλύπτουν την παρουσία τεράστιων αποθεμάτων στο εσωτερικό του πλανήτη. Energy-rich water discharges kilometres below the surface in a South African gold mine. (G. Borgonie)

Πριν από ένα χρόνο ερευνητές μπήκαν σε ένα ορυχείο στον Καναδά και από εκεί κατάφεραν να συλλέξουν δείγματα πετρωμάτων που βρίσκονταν σε βάθος 2,4 χλμ στο εσωτερικό της Γης. Οι αναλύσεις έδειξαν την παρουσία νερού η ηλικία του οποίου δεν έχει προσδιοριστεί ακριβώς αλλά εκτιμάται ότι είναι 1-2,5 δισ. ετών και είναι το αρχαιότερο νερό που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στον πλανήτη.

Διεθνής ομάδα επιστημόνων μελέτησε δεδομένα που είχαν συλλεχθεί από 19 ορυχεία στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Deep Carbon Observatory και όπως υποστηρίζουν κατάφεραν να υπολογίσουν την ποσότητα αυτού του πανάρχαιου νερού. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ερευνητών η ποσότητα του αρχαίου νερού είναι μεγαλύτερη από εκείνη όλων των ποταμών, λιμνών και βάλτων του πλανήτη! Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το νερό αυτό αλληλεπιδρά με τα πετρώματα με αποτέλεσμα να παράγεται υδρογόνο το οποίο μπορεί να αποτελέσει πηγή τροφής για κάποιους οργανισμούς. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανό στα βάθη του εξωτερικού φλοιού της Γης να υπάρχουν κάποιες μορφές ζωής. Οι ερευνητές ανακοίνωσαν τα ευρήματα τους στο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ενωσης και η μελέτη  θα δημοσιευθεί στην επιθεώρηση «Nature».

Υδάτινο το κέντρο της Γης

Fragments of the blue-colored mineral called ringwoodite, synthesized in the laboratory.

Τον περασμένο Μάρτιο ερευνητές μελετώντας ένα διαμάντι που δημιουργήθηκε σε βάθος 400-600 χλμ. υποστήριξαν ότι σε αυτά τα βάθη υπάρχουν κολοσσιαία αποθέματα νερού που διατρέχουν τα πετρώματα. Σύμφωνα με τους ερευνητές είναι πιθανό σε βάθος εκατοντάδων χλμ. στο εσωτερικό του πλανήτη μας να υπάρχει μια ζώνη που περιέχει όσο νερό διαθέτουν συνολικά όλοι οι ωκεανοί μαζί! Αν επιβεβαιωθεί ότι σε τόσο μεγάλο βάθος υπάρχει νερό σε υγρή μορφή αυτό θα δημιουργήσει νέα δεδομένα στη μελέτη της Γης και την κατανόηση των γεωλογικών της διεργασιών. Επιπλέον θα ανοίξει νέους δρόμους στη διαστημική εξερεύνηση αφού, αν η Γη διαθέτει στο εσωτερικό της νερό, το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και σε άλλους βραχώδεις πλανήτες.

«Φτιάξτε φάρμες σε αστεροειδείς». Asteroid soil could fertilise farms in space

Οι αστεροειδείς μπορεί κάποτε να μετατραπούν σε διαστημικές φάρμες. We can now grow plants in microgravity – and crops grown in asteroid soil could sustain vast human populations off-planet.

Μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε τους αστεροειδείς άκρως επικίνδυνα διαστημικά αντικείμενα με τα οποία δεν θέλαμε να έχουμε καμία σχέση και επαφή. Όμως αποδείχτηκε ότι έχουν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον και οι διαστημικές υπηρεσίες σχεδιάζουν εξερευνητικές αποστολές. Παράλληλα διαπιστώθηκε ότι διαθέτουν τεράστιες ποσότητες ορυκτού πλούτου και έχουν ήδη ιδρυθεί ιδιωτικές εταιρείες που σκοπεύουν να δημιουργήσουν ορυχεία σε κάποιους αστεροειδείς.

Νέα μελέτη αναφέρει ότι είναι εξαιρετικά γόνιμοι και ιδανικοί για καλλιέργειες. Dig for victory (Image: NASA/Getty).

Διεθνής ομάδα ερευνητών συμμετείχε σε πειράματα ανάπτυξης φυτών σε συνθήκες μικροβαρύτητας στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και υποστηρίζουν ότι οι συνθήκες στους αστεροειδείς είναι ιδανικές για... καλλιέργεια και αν βρεθεί τρόπος να δημιουργηθούν φάρμες πάνω σε αστεροειδείς είναι πιθανό να δοθεί λύση στα προβλήματα διατροφής τόσο του πληθυσμού της Γης όσο και διαστημικών αποικιών. Σύμφωνα με τους ερευνητές οι φάρμες στους αστεροειδείς θα μπορούν να παράγουν γρήγορα και σε μεγάλες ποσότητες τρόφιμα.