Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου 2013

Λόγιες φράσεις και η σημασία τους

Portrait de jeune fille, dit « de Sappho », Pompéi, Ier siècle apr. J.-C., Fresque, diamètre: 29 cm. Musée archéologique national, Naples.

βρόχοις ποσίν : με στεγνά πόδια, χωρίς κόπο (μεταφορικά)
βυσσος ψυχή το νθρώπου : ανεξερεύνητη η ψυχή του ανθρώπου
γνωστοι α βουλαί το ψίστου : άγνωστες οι σκέψεις του Θεού
γομαι καί φέρομαι : καθοδηγούμαι, παρασύρομαι
γρόν γόρασε : αδιαφόρησε, δεν ενδιαφέρθηκε
(ν) δαμιαί περιβολ : ολόγυμνος
δήριτος νάγκη : επιτακτική, άμεση ανάγκη
αδώς ργεοι : ντροπή, κύριοι ! χρειάζεται και λίγο φιλότιμο !
αέν ριστεύειν : πάντοτε να είσαι πρώτος
αχμή δόρατος : το δυνατότερο σημείο, το ισχυρότερο ατού
κουσον, κουσον : τι θράσος, τι αναίδεια !
κρον ωτον : αποκορύφωμα
λήστου μνήμης : αλησμόνητος, αξέχαστος (ειρωνικά συνήθως)
λλοθι : αλλού – δικαιολογία, ελαφρυντικό (μτφ)
μα τ μφανίσει (γενέσει κ.α.) : με την εμφάνιση ….
μαχητί : χωρίς μάχη, χωρίς αντίσταση
μ’ πος μ’ ργον : μόλις το είπε και το έκανε
μισθί : χωρίς μισθό
μοιρος εθυνν : χωρίς ευθύνη
νάγκ καί θεοί πείθονται : στην ανάγκη υποκύπτουν ακόμη και θεοί
νακρούω πρύμναν : οπισθοχωρώ
νάστα Κύριος : χαμός, φασαρία (μτφ)
ναφανδόν : φανερά
νεπιστρεπτί : χωρίς επιστροφή
νευ χαρτοφυλακίου : υπουργός χωρίς υπουργείο
νήκεστος βλάβη : αθεράπευτη βλάβη
νθρακες θησαυρός : ο θησαυρός αποδείχτηκε ασήμαντος
ντίπαλον δέος : αντίπαλος ίσης αξίας που εξασφαλίζει την ισορροπία
ντί πινακίου φακς :για ένα ασήμαντο ποσό
νω ποταμν : εξωφρενικός, παράλογος
νωτέρα βία : εξωτερικός εξαναγκασμός
παγε τς βλασφημίας : μη το πεις αυτό (γιατί θα είναι βλασφημία)
π’ κρου ες κρον : παντού
παξ διά παντός : μια για πάντα
πείρου κάλλους : απαράδεκτα πράγματα
π’ ναντίας : αντίθετα
πεταξάμην τόν Σατανν : για πρόσωπο ή συνήθεια που εγκαταλείψαμε ή απαρνηθήκαμε (από το μυστήριο της βάφτισης)
πευκταον : δυσάρεστο, συμφορά
πέχω παρασάγγας : απέχω πάρα πολύ
πνευστί : χωρίς αναπνοή, μονορούφι
πό μνημονεύτων χρόνων : από τα αρχαιότατα χρόνια
ποδημ ες Κύριον : πεθαίνω
ποδιοπομπαος τράγος : εξιλαστήριο θύμα, αυτός που φορτώνεται τις ευθύνες των άλλων
ποκηρύσσω μετά βδελυγμίας : αποδοκιμάζω κάτι με αηδία
ποκύημα φαντασίας : δημιούργημα φαντασίας, ψέμα
πολωλός πρόβατον : παραστρατημένος, αυτός που βγήκε από το δρόμο του Θεού
πό μηχανς θεός : άνθρωπος που δίνει λύση στο αδιέξοδο
πονενοημένον διάβημα : πράξη απόγνωσης
πορία ψάλτου βήξ : λέγεται γι’ αυτούς που προβάλλουν εύκολα αβάσιμες δικαιολογίες, όταν βρεθούν σε δυσχερή θέση
πορ καί ξίσταμαι : τα’ χω εντελώς χαμένα
ποφράς μέρα : καταραμένη μέρα
ρατε πύλας : ανοίξτε τις πόρτες
ργία στί μήτηρ κακίας : η έλλειψη εργασίας γεννά κακές πράξεις
ρδην : τελείως, συθέμελα
ρον  ρον : με το έτσι θέλω (μεταφορικά)
ρτος καί θεάματα : μεγαλειώδη θεάματα για εντυπωσιασμό του λαού
ρχς γενομένης : αρχίζοντας από
σθενής καί δοιπόρος μαρτίαν οκ χει : για όσους παραβιάζουν τη νηστεία λόγω αρρώστειας ή ταξιδιού
σκαρδαμυκτί : χωρίς ανοιγοκλείσιμο των ματιών
σκός το Αόλου : αφήνω να ξεχυθούν μύρια κακά
ς ψεται (, κ.λ.π.) : φταίει ο, η …
συζητητί : χωρίς συζήτηση
σωτος υός : σπάταλος, διεφθαρμένος άνθρωπος
τιμωρητί : χωρίς τιμωρία
αθημερόν : την ίδια μέρα
αθωρεί καί παραχρμα : αμέσως, στη στιγμή
ατός φα : αυτός το είπε (κάποιος με κύρος, άρα δεν κάνει λάθος)
φεσις μαρτιν : συγχώρεση
φ΄ νός μέν … φ’ τέρου δέ : από τη μια … από την άλλη
φ’ ψηλο : από ψηλά, με περιφρόνηση
χίλλειος πτέρνα : αδύνατο σημείο ψε σβσε : πολύ γρήγορα

βαδίζω τήν πεπατημένην : ακολουθώ την παραδοσιακή πορεία
βαίνω κατ΄ εχήν : προχωρώ ευνοϊκά
βασιλικώτερος το βασιλέως : πιο βασιλικός από τον ίδιο το βασιλιά, πολύ φανατικός
βίος βίωτος : ζωή ανυπόφορη
βίος καί πολιτεία : άνθρωπος με ζωή γεμάτη περιπέτειες, ανήθικος άνθρωπος

Η Γαα. Anselm Feuerbach, Gaea, 1875. Ceiling painting, Academy of Fine Arts Vienna.

γαα πυρί μειχθήτω : ας καταστραφούν όλα
γελ μωρός κν τι μή γελοον : ο ανόητος γελά, ακόμα κι αν δεν υπάρχει τίποτα αστείο
γενεαί δεκατέσσαρες (τον πέρασε) : του έβρισε όλο του το σόι
γ καί δωρ (δίδω) : παραδίδομαι άνευ όρων
γηραιά λβιών : λέγεται για την παμπόνηρη Βρετανία
γηράσκω εί πολλά διδασκόμενος : όσο γερνώ τόσο μαθαίνω
γς Μαδιάμ : άνω κάτω, πλήρης καταστροφή
γ τς παγγελίας : επίγειος παράδεισος, εκπλήρωση προσδοκιών
γλσσα λανθάνουσα (τ΄ ληθ λέγει) : λέγεται όταν από απροσεξία λέμε κάτι που θέλουμε να αποκρύψουμε
γνθι σαυτόν : γνώρισε τον εαυτό σου
γόρδιος δεσμός : πρόβλημα δύσκολο να λυθεί
γραμματες καί Φαρισαοι ποκριταί : υποκριτές, διπρόσωποι άνθρωποι

δαίμων το τυπογραφείου : ο «υπεύθυνος» για τα τυπογραφικά λάθη
δαμόκλειος σπάθη : κίνδυνος που διαρκώς μας απειλεί
δερο ξω : βγες έξω (το είπε ο Χριστό στο νεκρό Λάζαρο)
δημοσί δαπάν : με έξοδα του κράτους
διά βίου : σε όλη τη ζωή
διά βος : με βοή, με φωνές
διά βραχέων : με λίγα λόγια
διαίρει καί βασίλευε : να προκαλείς διχόνοια για να μπορείς να εξουσιάζεις
διά γυμνο φθαλμο : με γυμνό μάτι, χωρίς μικροσκόπιο
διάγω βίον : περνώ ζωή
διά ζώσης : προφορικά
διά πυρός καί σιδήρου : με κάθε μέσο ακόμα και βίαια
διά ροπάλου : με βίαιο τρόπο
διαρρηγνύω τά μάτια : διαμαρτύρομαι εντονότατα
διαρρήδην : κατηγορηματικά
διά τς πλαγίας δο : μέσω της διπλωματίας
διά τόν φόβον τν ουδαίων : για κάθε ενδεχόμενο
διά χειρός : με το χέρι
διέλαθε τς προσοχς : ξέφυγε από την προσοχή
δίκαιον τς πυγμς : το δίκαιο του ισχυρότερου
δίκην + γενική : σαν, όπως ακριβώς
διυλίζοντες τόν κώνωπα, τήν δέ κάμηλον καταπίνοντες : για ανθρώπους υποκριτές που γκρινιάζουν για ασήμαντα πράγματα και ανέχονται άλλα πολύ σοβαρότερα
δοθείσης εκαιρίας : αν δοθεί ευκαιρία
δοναι καί λαβεν : δοσοληψίες, πάρε – δώσε
δούρειος ππος  : μέσο εξαπάτησης (μεταφορικά)
δρακόντεια μέτρα : πολύ σκληρά μέτρα
δράττομαι τς εκαιρίας : αρπάζω την ευκαιρία
δρυός πεσούσης πς νήρ ξυλεύεται : όταν κανείς δυστυχήσει, όλοι κοιτάζουν να επωφεληθούν από τη δυστυχία του
δρον δωρον : άχρηστο, ανώφελο

Απεικόνιση χρήσης του υγρού πυρός, στο χειρόγραφο Σκυλίτζη. Image from an illuminated manuscript, the Madrid Skylitzes, showing Greek fire in use against the fleet of the rebel.

γινε πρ καί μανία : θύμωσε πάρα πολύ
δέησε : έγινε δυνατό
εθισται : είναι συνηθισμένο
επα καί λάλησα, μαρτίαν οκ χω : ξεκαθάρισα από πριν τη θέση μου, τώρα δεν έχω καμία ευθύνη για ό,τι έγινε ή θα γίνει
ερήσθω ν παρόδ : ας πούμε με την ευκαιρία αυτή
ες (ς) αριον τά σπουδαα : ας αφήσουμε για αύριο τα πιο σημαντικά ζητήματα
ες πήκοον : φανερά, μπροστά σε όλους
ες κόρακας : στο διάβολο (μεταφορικά)
ες μάτην : μάταια
ες τά ξ ν συνετέθη : από τα οποία έχει φτιαχθεί ( για κάτι που διαλύεται)
ες τάς γκάλας το Μορφέως : σε βαθύτατο ύπνο
ες τάς λληνικάς καλένδας : για κάτι που αναβάλλεται ή δε θα γίνει ποτέ
ες τό διηνεκές : για πάντα
ες τόν λάκκον τν λεόντων : πολύ δύσκολη και επικίνδυνη κατάσταση
ες τόπον χλοερόν : σε μέρος δροσερό (από τη νεκρώσιμη ακολουθία)
ες τό πρ τό ξώτερον : στην κόλαση
ες τα μή κουόντων : για ανθρώπους που δεν ακούνε
κατέρωθεν : και από τις δύο πλευρές
κ βάθρων : από τα θεμέλια, από τις ρίζες
κ γενετς : από τη στιγμή της γέννησης
κ νέου : πάλι, ξανά
κπάγλου καλλονς : εξαιρετικής ωραιότητας
κ παραδρομς : από απροσεξία
κ περιτροπς : ο ένας μετά τον άλλο, διαδοχικά
κ προοιμίου : εξαρχής
κτοξεύω μύδρους : επιτίθεμαι με σφοδρές κατηγορίες
κ το μή ντος : από το τίποτε
κ το πονηρο : με κακή πρόθεση
κ τν νόντων : με ό,τι υπάρχει, όπως όπως
κ τν προτέρων : από πρωτύτερα (a priori)
κ τν στέρων : έπειτα (a posteriori)
κ τν ν οκ νευ : απαραίτητος, αναντικατάστατος
κών κων : θέλοντας και μη
λαφρ τ καρδί : επιπόλαια, αστόχαστα
λέ (το, τς …) : με την παρέμβαση, με τη βοήθεια …
να λλά λέοντα : για κάποιον που, αν και μόνος σε μια δύσκολη κατάσταση, τα καταφέρνει μια χαρά
ναρκτήριον λάκτισμα : σύνθημα έναρξης, έναρξη
ν βρασμ ψυχς : σε στιγμή ψυχικής σύγχυσης και ταραχής
ν διαστάσει : λέγεται για ανδρόγυνα που ετοιμάζονται να χωρίσουν
νδον σκάπτε : εξέταζε βαθιά τον εαυτό σου
ν δυνάμει – ν νεργεί : για κάτι ή κάποιον που δεν είναι τώρα αλλά μπορεί να γίνει στο μέλλον – για κάτι ή κάποιον που είναι ήδη
ν εθέτ χρόν : σε κατάλληλο χρόνο
νθάδε κεται : εδώ είναι θαμμένος
νθεν καί νθεν : και από τη μια και από την άλλη πλευρά
ν καιρ : κάποτε ν κατακλεδι : τελειώνοντας, στο τέλος
ν νόματι : στο όνομα
νός κακο μύρια πονται : το ένα κακό ακολουθούν πολλά άλλα
ν ριπ φθαλμο : ακαριαία, ξαφνικά
ν τάχει : γρήγορα, βιαστικά
ν τέλει : τελικά
ν τ ρύμ το λόγου : στη ροή της κουβέντας
ν χορ : όλοι μαζί, ταυτόχρονα
νώπιος νωπί : πρόσωπο με πρόσωπο, τετ α τετ
ξ γχιστείας : συγγένεια από γάμο (αντίθετο : ξ αίματος)
ξ παλν νύχων : από μικρό παιδί
ξ παντος : οπωσδήποτε
ξαπίνης : ξαφνικά, απροσδόκητα
ξάψαλμος (ψάλλω τον …) : του έκανε πολλές παρατηρήσεις
ξ μισείας : μισά μισά
ξ δίων τά λλότρια : όταν κρίνει κανείς ξένες υποθέσεις με βάση τις δικές του
ξ οκείων τά βέλη : επιθέσεις που προέρχονται από φιλικά πρόσωπα
ξ νυχος τόν λέοντα : όταν μπορούμε να καταλάβουμε το χαρακτήρα ενός ανθρώπου από μια μικρή ένδειξη
ξώλης καί προώλης : ανήθικος, διεστραμμένος
π’ ατοφόρ : τη στιγμή της κλοπής ή της παρανομίας
πεα πτερόεντα : λόγια του αέρα
πέκεινα : πέρα από, μακρύτερα
πεται συνέχεια : συνεχίζεται
πέχει θέσιν : αντικαθιστά
πί κεφαλς : αρχηγός
πί ξύλου κρεμάμενος : αδέκαρος, σε άθλια κατάσταση
πί ξυρο κμς : στην κόψη του ξυραφιού, σε κρισιμότατο σημείο
πιούσιος : το καθημερινό ψωμί
πί παντός πιστητο : για κάθε ζήτημα
πί τάπητος : υπό συζήτηση (μεταφορικά)
πί τόν τύπον τν λων : για ανθρώπους δύσπιστους που θέλουν απτές αποδείξεις για να πειστούν για κάτι
π’ οδενί : με κανένα λόγο, με τίποτε
ργα καί μέραι : πράξεις, κατορθώματα, ανήθικα πράγματα
ρήμην : χωρίς να είναι παρών
σχάτη τν ποινν : θανατική ποινή
τερον μισυ : ο σύζυγος ή η σύζυγος
εαγές δρυμα : φιλανθρωπικό ίδρυμα
εήκοον ος (τείνω) : ακούω με ευνοϊκή διάθεση
ερηκα, ερηκα : το βρήκα, το βρήκα
εσεβες πόθοι : μάταιες ελπίδες
χουσι γνσιν ο φύλακες : έχουν παρθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα
χω περί πολλο : τρέφω ιδιαίτερη εκτίμηση


Hans Richter, Ghosts Before Breakfast (Vormittagsspuk), 1928

ζντες καί τεθνετες : ζωντανοί και πεθαμένοι

γγικεν ρα : έφτασε η ώρα
ξωθεν καλή μαρτυρία : η επιδοκιμασία και καλή γνώμη του κόσμου
σχύς ν τ νώσει : η δύναμη στην ενότητα
κατιοσα : ο κατήφορος
κιστα : ελάχιστα
λίου φαεινότερον : ολοφάνερο
μαρτον : συγγνώμη
ξεις φήξεις : λέγεται για κάτι διφορούμενο ή ασαφές
σαου τό νάγνωσμα : μεγάλη ιστορία που δε μας ενδιαφέρει
σσονος σημασίας : μικρότερης σημασίας

Θεο θέλοντος : αν θέλει ο Θεός
θεράπων ατρός : ο γιατρός που μας παρακολουθεί
θο, Κύριε, φυλακήν τ στόματί μου : φύλαξέ με, Κύριε, να μην πω κάτι κακό

δίοις μμασιν : με τα ίδια του τα μάτια
δού Ρόδος δού καί τό πήδημα : πρόσκληση σε κάποιον να πραγματοποιήσει κάτι που ισχυρίζεται ότι μπορεί να κάνει
δού νυφίος ρχεται : απροσδόκητη εμφάνιση προσώπου καθοριστικού σε μια περίσταση
θύνουσα τάξις : η τάξη που κυβερνά
θύνων νος : αυτός που διευθύνει μια επιχείρηση, ο «εγκέφαλος» της
ώβειος πομονή : πολύ μεγάλη υπομονή

Georges Rouault, The Three Judges, c.1936

καθεστηκυα τάξις : κυρίαρχο σύστημα
καινά δαιμόνια : νέες, επαναστατικές ιδέες
καλ τ πίστει : καλοπροαίρετα
καλς χόντων τν πραγμάτων : αν η κατάσταση είναι καλή
κατά κόρον : σε υπερβολικό βαθμό
κατά κράτος : ολωσδιόλου, εντελώς
κατά πόδας (κολουθώ) : κυνηγώ
κατ’ ποκοπήν : για αμοιβή που υπολογίζεται εκ των προτέρων συνολικά για όλη την εργασία και καταβάλλεται εφάπαξ και όχι τμηματικά σε ημερομίσθια
κατά συνθήκην ψεύδη : συμβατικά , τυπικά ψεύδη
κατά συρροήν : συνεχόμενα
κατά τό δοκον : κατά τη γνώμη του, αυθαίρετα
κατά φαντασίαν σθενής : άρρωστος στη φαντασία του
κατ’ ξοχήν : κυρίως
κατόπιν ορτς : αργά πια, τώρα είναι ανώφελο
κεκλεισμένων τν θυρν : με κλειστές πόρτες, χωρίς την παρουσία κοινού
κεραυνός ν αθρί : για κάτι ξαφνικό και αναπάντεχο
κλεινόν στυ : ένδοξη πόλη (λέγεται κυρίως για την Αθήνα)
κοιμμαι τόν πνον το δικαίου : δεν παίρνω χαμπάρι τι γίνεται γύρω μου
κοιν συναινέσει : με κοινή συγκατάθεση
κομίζω γλακα ς θήνας : παρουσιάζω ως καινούριο κάτι ήδη γνωστό
κολοφών δόξης : αποκορύφωμα δόξας
κρανίου τόπος : κόλαση (μεταφορικά)
κράτος ν κράτει : κάθε ομάδα που συμπεριφέρεται ως αυτόνομη εξουσία στο πλαίσιο ενός αυτόνομου κράτους
κροκοδείλια δάκρυα : υποκριτικά δάκρυα
κτμα ς εί : αιώνιο απόκτημα
κύκνειον σμα : τελευταίο έργο ενός πνευματικού δημιουργού πριν το θάνατό του

λαμβάνει χώραν : συμβαίνει
λευκή περιστερά : εντελώς αθώος
λίθοι καί πλίνθοι καί κέραμοι τάκτως ρριμμένα : για πράγματα που βρίσκονται σε μεγάλη αταξία ή σύγχυση

μακάριοι ο πτωχοί τ πνεύματι : καλότυχοι οι κουτοί, οι αγαθιάρηδες
μάννα ξ ορανο : ανέλπιστη βοήθεια μάντις κακν : προφήτης συμφορών
ματαιότης ματαιοτήτων (τά πάντα ματαιότης) : όλα είναι μάταια
μάχαιραν δώσεις μάχαιραν λαμβάνεις : ό,τι κακό κάνει κανείς, ίδιο κακό θα τον βρει
μετά βαΐων καί κλάδων : θριαμβευτική υποδοχή
μεταξύ σφύρας καί κμονος : ανάμεσα σε δύο κακά, σε δύο εμπόδια
μέτρον ριστον : απόφευγε τα άκρα, ακολούθησε τη μεσότητα
μέχρι κεραίας : με απόλυτη ακρίβεια, με κάθε λεπτομέρεια
μέχρι μυελο στέων : ως το τέλος, τελείως
μέχρι ποδείξεως το ναντίου : μέχρι ν’ αποδειχτεί το αντίθετο
μέχρις σχάτων : ως το τέλος, ως το θάνατο
μηδέν γαν : μην κάνεις τίποτα υπερβολικό
μηδενός ξαιρουμένου : χωρίς καμία εξαίρεση
μλον τς ριδος : αντικείμενο διεκδίκησης, αιτία διαμάχης
μή μου πτου : πολύ ευαίσθητος, μυγιάγγιχτος
μνήσθητί μου, Κύριε : τι’ ναι τούτο πάλι (μτφ)
μόλις καί μετά βίας : με πολύ μεγάλη δυσκολία

νόστιμον μαρ : ημέρα επιστροφής στην πατρίδα από τα ξένα
νυχθημερόν : νύχτα και ημέρα

Marble eagle with open wings, from the sanctuary of Zeus Hypsistos, Archaeological Museum, Dion.

ξένιος Ζεύς : ο Δίας, ο προστάτης της φιλοξενίας
ξύλον πελέκητον : άνθρωπος αγράμματος και άξεστος

ξ πορρήτων : ο ιδιαίτερος γραμματέας, ο μυστικοσύμβουλος
ο καιροί ο μενετοί : οι περιστάσεις δεν επιτρέπουν αδράνεια
ο παροικοντες ν ερουσαλήμ : όσοι γνωρίζουν τα γεγονότα
κλαδόν : κάθισμα στο δάπεδο σταυροπόδι
κύβος ρρίφθη : λέγεται όταν παίρνεται μια κρίσιμη απόφαση (μτφ)
μή γένοιτο : πράγμα που εύχομαι να μη γίνει
μφαλός τς γς : το κέντρο της γης
νειρον θερινς νυκτός : επιθυμία που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί
νον νοείτω : όποιος έχει μυαλό, ας καταλάβει
περ δει δεξαι : αυτό που έπρεπε να αποδειχθεί, αποδείχτηκε
που ο πίπτει λόγος πίπτει ράβδος : όπου δεν πιάνει «λόγος», πέφτει ξύλο
πρτος διδάξας : ο πρώτος που το δίδαξε
σονούπω : σε λίγο χρόνο, όπου να’ ναι
τελευταος τροχός τς μάξης : άνθρωπος που δεν έχει καμία εξουσία
οαί τος ττημένοις : αλίμονο στους νικημένους
ο γάρ ρχεται μόνον : λέγεται για τα γηρατειά και τα κακά που φέρνουν
οδείς γνωμονέστερος το εεργετηθέντος : κανείς πιο αχάριστος απ’ αυτόν που ευεργετήθηκε
οδείς μετά Χριστόν προφήτης : για όποιον ισχυρίζεται ότι ήξερε κάτι όταν πλέον είναι γνωστό σε όλους
οδέν κακόν μιγές καλο : δεν υπάρχει κάτι δυσάρεστο που να μην έχει και ευχάριστες πλευρές
οδέν κρυπτόν πό τόν λιον : τίποτε δεν μπορεί να παραμείνει κρυφό για πάντα
οδόλως : καθόλου, με κανένα τρόπο
οκ ν λάβοις παρά το μή χοντος : δεν μπορείς να πάρεις από εκείνον που δεν έχει
οκ ν τ πολλ τό ε : το καλό δε βρίσκεται στο πολύ, η ποιότητα όχι στην ποσότητα
οκ π’ ρτ μόν ζήσεται νθρωπος : ο άνθρωπος έχει και πνευματικές ανάγκες, εκτός από υλικές
ο παντός πλεν ς Κόρινθον : δεν μπορεί ο καθένας να ταξιδέψει στην Κόρινθο, ν’ αποκτήσει δηλ. ένα ακριβό πράγμα
οριος νεμος : ευνοϊκός αέρας
οτω καθ’ξς : και με όμοιο τρόπο στα επόμενα
οτως χόντων τν πραγμάτων : αφού έτσι έχουν τα πράγματα
οτως λλως : έτσι ή αλλιώς, οπωσδήποτε
φθαλμόν ντί φθαλμο : αντεκδίκηση, ό,τι μου έκανες θα σου κάνω
ψόμεθα : θα δούμε

Aττική ερυθρόμορφη υδρία, που απεικονίζει οικογενειακή σκηνή, (περ. 440-430 π.χ.), Mουσείο A.M. Sackler, Πανεπ. Harvard, δωρεά D.M. Robinson. Red-figure Hydria (Kalpis): Family Scene in a Domestic Setting, c. 430 BCE.

παιδιόθεν : από την παιδική ηλικία
παίζομεν ν ο παικτος : ασχολούμαστε επιπόλαια με πράγματα σοβαρά
πακτωλός χρημάτων : άφθονα χρήματα
πάλαι ποτέ : κάποτε στο παρελθόν
πάντα ρε : όλα αλλάζουν, τίποτε δε μένει σταθερό
πάππου πρός πάππον : από πολύ παλιά
παρανάλωμα το πυρός (γίνομαι) : καίομαι εντελώς, ολοκληρωτικά
παρά φύσιν : αντίθετα με τη φύση, μη φυσιολογικά
παρέδωκε τό πνεμα : πέθανε, τελείωσε
παρελθέτω π’ μο το ποτήριον τοτο : όταν θέλουμε ν’αποφύγουμε μια δύσκολη κατάσταση
παρ’λπίδα : χωρίς να το περιμένει κανείς
παρρησί : με θάρρος και ειλικρίνεια
πάσης φύσεως : κάθε είδους
πατες με πατ σε : λέγεται για μεγάλο συνωστισμό
πενία τέχνας κατεργάζεται : οι στερήσεις μας κάνουν εφευρετικούς
περαιτέρω : πιο πέρα, παρακάτω
περί έρων και δάτων : για άσχετα πράγματα
περί λλα τυρβάζ : ασχολείται με άσχετα πράγματα
περίοδος σχνν γελάδων : εποχή φτώχειας
περί ρέξεως οδείς λόγος : μη ρωτάτε για όρεξη, έχουμε πολλή
περιούσιος λαός : λαός εκλεκτός
περιπλανώμενος ουδαος : περιπλανώμενος άνθρωπος
πέτρα σκανδάλου : η αιτία του σκανδάλου
πλανμαι πλάνην οκτράν : ξεγελιέμαι
πλήρης μερν : άνθρωπος πολύ μεγάλης ηλικίας
πλούσια τά λέη σου : πλούσια τα αγαθά που μας χαρίζεις
πνέω (τά) μένεα : είμαι φοβερά θυμωμένος
πνέω τά λοίσθια : βρίσκομαι στα πρόθυρα του θανάτου
πόθεν σχες : από πού τα απέκτησες ; - φορολογική διάταξη με την οποία δηλώνουμε τον τρόπο με τον οποίο αποκτάμε τα χρήματα για την αγορά περιουσιακών στοιχείων
πρηνηδόν : μπρούμυτα
πρό μνημονεύτων χρόνων : εδώ και πάρα πολλά χρόνια
πρός πίρρωσιν : για ενίσχυση
πρός κέντρα λακτίζεις : ματαιοπονείς
πρόσω λοταχς : εμπρός με όλη την ταχύτητα
πρό τετελεσμένου γεγονότος : μπροστά σε τελεσίδικο γεγονός
πρό τν πυλν : πολύ κοντά
πύξ λάξ : με μπουνιές και κλωτσιές
πύρρειος νίκη : νίκη με τόσες απώλειες που ισοδυναμεί με ήττα

σαρδόνιος γέλως : γέλιο σαρκαστικό και μοχθηρό
σημεα καί τέρατα : τρομερά, απίστευτα ή απαράδεκτα πράγματα
σιγήν χθύος : απόλυτη σιωπή
σισύφειον ργον : ματαιοπονία
σιωπή τν μνν : για σφαγή αθώων που δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν
σολομώντειος λύσις : έξυπνη λύση ενός προβλήματος που ικανοποιεί όλους
σπείρω νέμους καί θερίζω θυέλλας : κάνω κάτι κακό που στρέφεται εναντίον μου
σπεδε βραδέως : προχώρα σ’ ό,τι έχεις σκοπό να κάνεις χωρίς βιασύνη αλλά με σύνεση
στεντόρεια φωνή : δυνατή και βροντώδη φωνή
στήλη λατος (μένω) : μένω ακίνητος από έντονη έκπληξη
στμεν καλς : ας σταθούμε με προσοχή και ευλάβεια
συλλήβδην : συνολικά, όλοι μαζί
συμβαίνει καί ες Παρισίους : το λέμε για παράξενα περιστατικά  που συμβαίνουν και σε πολιτισμένα μέρη
σύν θην και χερα κίνει : μην περιμένεις τα πάντα από το Θεό, προσπάθησε και συ
σύν γυναιξί καί τέκνοις : με τις οικογένειές τους
σύν τος λλοις : εκτός από τ’ άλλα, επίσης
σώας τάς φρένας (χω) : έχω τα λογικά μου, δεν είμαι τρελός

τ΄γαθά κόποις κτνται : τα αγαθά αποκτούνται με μόχθο
τά δυτα τν δύτων : τα πιο βαθιά και απροσπέλαστα μέρη
τά ν οκ μή ν δήμ : τα προσωπικά μας δεν πρέπει να βγαίνουν στη δημοσιότητα
τά ξ μάξης : προσβολές, βρισιές
τά καθέκαστα : τα γεγονότα, οι λεπτομέρειες
τά κακς κείμενα : το σύνολο των αρνητικών πλευρών μιας κατάστασης
τνάπαλιν : το αντίστροφο, το αντίθετο
τά παιδία παίζει : για ενήλικους που φέρονται με παιδικό τρόπο
τά (το) Καίσαρος (τ) Καίσαρι : ας αποδίδουμε στον καθένα ό,τι του αρμόζει
ταρος ν αλοπωλεί : τα έκανε γυαλιά καρφιά, άνω κάτω
τείνω χερα βοηθείας : προσφέρω βοήθεια
τήν γουσαν: (πήρε) το δρόμο προς …
τήν νάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενος : προθυμοποιούμαι να κάνω κάτι που αναγκαστικά θα έκανα
τηρουμένων τν ναλογιν : όταν συγκρίνουμε πράγματα που ξέρουμε ότι δεν έχουν απόλυτη ομοιότητα
τηρ τά προσχήματα : υποκρίνομαι
τιμς νεκεν : για να τιμηθεί  (ένα πρόσωπο)
(αλτ) τίς ε ; : (στοπ), ποιος είσαι ;
τό δίς ξαμαρτεν οκ νδρός σοφο : το να κάνει κάποιος το ίδιο σφάλμα δύο φορές δε δείχνει σοφό άνθρωπο
τό ε ζν : το να ζει κανείς καλά
τό ζν πικινδύνως : το να ζει κάποιος επικίνδυνα
τό κατά δύναμιν : αυτό που μπορούμε
τό μέν πνεμα πρόθυμον, δέ σάρξ σθενής : έχω τη διάθεση αλλά όχι και τη δύναμη να κάνω κάτι
τό μή χερον βέλτιστον : από δύο κακά προτιμότερο είναι το λιγότερο κακό
τόν ρτον τον πιούσιον : την καθημερινή τροφή
τό πεπρωμένον φυγεν δύνατον : δεν μπορεί κανείς να ξεφύγει από τη μοίρα του
τό πλήρωμα το χρόνου : ο κατάλληλος καιρός
τό πρ το ξώτερον : η κόλαση
το λόγου τό σφαλές : η απόδειξη του λόγου
τούς ζυγούς λύσατε : διαλυθείτε (γυμναστικό παράγγελμα)
τοτέστιν : δηλαδή
τραγέλαφος : αλλόκοτο και αφύσικο πράγμα
τρικυμία ν κρανί : σύγχυση, τα’ χω χαμένα
τύπος καί πογραμμός : υπόδειγμα ανθρώπου
τύχ γαθ : με καλή τύχη
τν παθν μου τόν τάραχον : μεγάλα βάσανα
τ ντι : πράγματι


George Grosz, The temptation

παγε πίσω μου, σαταν : λέγεται όταν παρουσιάζεται κάποιος επικίνδυνος πειρασμός που θέλουμε ν’ αποφύγουμε
π΄ τμόν (είμαι) : είμαι σ’ αναμονή για να φύγω ή σ’ ετοιμότητα να κάνω κάτι
περάνω πάσης ποψίας : για άτομα που με τίποτα δεν υποπτευόμαστε
περβαίνω τά σκαμμένα : ξεπερνώ τα όρια
πέρ βωμν καί στιν : για τα όσια και τα ιερά της πατρίδας μας
πέρ πίστεως καί πατρίδος : για την  πίστη και την πατρίδα
πέρ τό δέον : περισσότερο απ’ όσο πρέπει
πό μάλης : κάτω από τη μασχάλη (στρατιωτικό παράγγελμα για τα όπλα)
πό τήν αγίδα : υπό την προστασία
πό τήν πήρειαν : κάτω από την επίδραση

φάσκω καί ντιφάσκω : λέω και ξελέω
φαλος κύκλος : ανώμαλη κατάσταση που δεν έχει διέξοδο
φείδου χρόνου : μη σπαταλάς το χρόνο σου
φέρ’ επεν : παραδείγματος χάρη
φέρω βαρέως : μου είναι αφόρητο
φέρω ες πέρας : ολοκληρώνω
φοβο τούς Δαναούς καί δρα φέροντας : να φοβάσαι τους εχθρούς, έστω κι αν φέρνουν δώρα, να είσαι δηλ. επιφυλακτικός
φύλλον συκς : κάθε μικρό ή τολμηρό ρούχο που αφήνει ακάλυπτο μεγάλο μέρος του σώματος
φύρδην μίγδην : ανάκατα, άνω – κάτω
φύσει καί θέσει : εκ φύσεως και εκ θέσεως
φωνή βοντος ν τ ρήμ : όταν μια χρήσιμη συμβουλή αντιμετωπίζεται με αδιαφορία
φωνή λαο ργή Θεο : η κινητοποίηση  του λαού έχει μεγάλη δύναμη

χαίρω κρας γείας : είμαι πολύ καλά στην υγεία μου
χαρς εαγγέλια (χω) : νιώθω μεγάλη χαρά
χάρμα φθαλμν : απόλαυση των ματιών
χος ε καί ες χον πελεύσει : χώμα είσαι και στο χώμα θα καταλήξεις (από τη νεκρώσιμη ακολουθία)
χριστιανά τά τέλη τς ζως μν : ας έχουμε χριστιανικό τέλος
ψυχ τε καί σώματι : με όλες τις δυνάμεις

δινεν ρος καί τεκε μν : κατέβαλε πολλές προσπάθειες με μηδαμινό αποτέλεσμα
σαννά ν τος ψίστοις : δόξα στον ύψιστο Θεό
ς δέλεαρ : σα δόλωμα
ν οκ στιν ριθμός : αμέτρητος
ς διά μαγείας : με τρόπο μαγικό
ς εθισται : καθώς συνηθίζεται
σεί παρών : σα να ήταν παρών
ς κ θαύματος : σα να έγινε θαύμα
ς κ τούτου : για το λόγο αυτό, επομένως
ς πί τό πλεστον : τις περισσότερες φορές
ς κόρην φθαλμο : σαν κάτι το εξαιρετικά πολύτιμο και ευπαθές

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ

Μολών λαβέ : έλα να τα πάρεις (ο Λεωνίδας στον Ξέρξη όταν του ζήτησε να παραδόσει τα όπλα στις Θερμοπύλες)
τε , παδες λλήνων : εμπρός Έλληνες ! (στη ναυμαχία της Σαλαμίνας)
Μηδένα πρό το τέλους μακάριζε : μη λες για κανένα πόσο τυχερός είναι πριν δεις το τέλος του (ο Σόλωνας στον Κροίσο)
άλω  πόλις : κυριεύτηκε η Κωνσταντινούπολη (από τους Τούρκους)
Νίπτω τάς χείρας μου : ο Πόντιος Πιλάτος στη δίκη του Χριστού
ν οδα, τι οδέν οδα : ένα ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα (Σωκράτης)
Νενίκηκά σε Σολομών : σε νίκησα Σολομώντα (ο Ιουστινιανός στα εγκαίνια της Αγια –Σοφιάς)
Δυστυχς πτωχεύσαμεν : ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης για τη χρεοκοπία της Ελλάδας το 1897
Τις γορεύειν βούλεται ; : ποιος θέλει να μιλήσει δημόσια στο λαό ;
Και σύ τέκνον, Βρούτε ; : για δικό μας άνθρωπο όταν αναπάντεχα ανακαλύπτουμε ότι μας πρόδωσε ( τα τελευταία λόγια του Ιούλιου Καίσαρα πριν δολοφονηθεί).