Το «πρώτο» ημερολόγιο ηλικίας 10.000 ετών, World's oldest calendar dating back more than 10,000 years discovered in Scotland

Πρόκειται για μια σειρά από λάκκους που βρέθηκαν στο Αμπερντινσάιρ και κατέγραφαν τους σεληνιακούς μήνες. A group of 12 pits recently excavated in Aberdeenshire appear to mimic the phases of the moon to track lunar months over the course of a year. Researchers from the University of Birmingham now believe this monument could be the world's oldest 'calendar' and dates back 10,000 years.

Ένα γιγάντιο «ρολόι» του έτους, ικανό να καταμετρά τους σεληνιακούς μήνες και την αλλαγή των εποχών ανακάλυψαν αρχαιολόγοι στο Μπάντσορι του Αμπερντινσάιρ, στη Βρετανία. Πρόκειται για το αρχαιότερο ημερολόγιο που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα.

Το πρώτο ημερολόγιο σύμφωνα με τους επιστήμονες έχει διπλάσια σε ηλικία από εκείνη των ημερολογίων της Μεσοποταμίας που εκτιμάται ότι είχαν εμφανισθεί πριν από περίπου 5.000 χρόνια.

«Η ικανότητα της καταγραφής του χρόνου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα των ανθρώπινων κοινωνιών και το πότε ξεκίνησε αυτή είναι μείζονος σημασίας για την κατανόηση της ανάπτυξής τους» εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης και καθηγητής Αρχαιολογίας του τοπίου στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, Βίνσεντ Γκάφνι.

Ημερολόγιο… εδάφους

This is an artist's impression from the University of Birmingham of a fire burning in one of the lunar calendar pits at Warren Field from around 8,000 BC, in Crathes, Aberdeenshire. Illustration courtesy Eugene Ch'ng, Eleanor Ramsey, and Vincent Gaffney

Οι ερευνητές εξέτασαν μια σειρά από λάκκους, διαφορετικού μεγέθους και βάθους και με περίπλοκο σχεδιασμό στον πυθμένα τους. Διαπίστωσαν λοιπόν, ότι οι πρωτότυπες δομές ήταν ευθυγραμμισμένες με συγκεκριμένα αστρονομικά γεγονότα, όπως π.χ. με τις διάφορες φάσεις της Σελήνης και την χειμερινή ανατολή του ήλιου.

Κατά τους επιστήμονες, αρκετά πρώιμα ημερολόγια ήταν σχεδιασμένα ώστε να καταγράφουν τους μήνες, όμως δεν υποδείκνυαν το πέρας του έτους. Κάτι τέτοιο συμβαίνει, γιατί όπως εξηγούν, το σεληνιακό ημερολόγιο διαφέρει από τον χρόνο που απαιτεί το «ταξίδι» της Γης γύρω από τον Ήλιο. Οι περισσότερες αρχαίες φυλές δεν λάμβαναν υπόψη το γεγονός αυτό, με αποτέλεσμα τα ημερολόγιά τους να «χάνουν» χρόνο.

Οι αρχαίοι κάτοικοι του Αμπερντινσάιρ ωστόσο φαίνεται ότι εντόπισαν το πρόβλημα και δημιούργησαν ένα ημερολόγιο με το οποίο μπορούσαν να προσδιορίσουν το χειμερινό ηλιοστάσιο.

University of Birmingham professor Vince Gaffney, pictured, stands in front of the 10,000-year-old excavated lunar pits.

«Το συγκεκριμένο ημερολόγιο όπως φαίνεται προσέφερε μια ετήσια αστρονομική “διόρθωση” με σκοπό τη διατήρηση του συσχετισμού ανάμεσα στην σεληνιακή υπόδειξη της ροής του χρόνου και στο ασυγχρόνιστο ηλιακό έτος και τις εποχές» υποστηρίζει ο δρ Γκάφνι.

Η βαρύτητα κάνει το Σύμπαν κλασικό. Gravity Makes the Universe Classical

Large-scale quantum weirdness. Thousands of rubidium atoms placed in a superposition state (in this case being in two places at once) generate this striped pattern as the superposition is allowed to break up and the two components interfere. Cosmological gravitational radiation will break up any such large-scale superpositions that might have spontaneously arisen anywhere in the Universe, according to new calculations. NIST

Σε μία μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Physical Review Letters, o καθηγητής θεωρητικής φυσικής Miles Blencowe του πανεπιστημίου του Darmouth, υποστηρίζει πως τα βαρυτικά κύματα, τα οποία υποτίθεται πως γεμίζουν και διαπερνούν το Σύμπαν, είναι αυτά που το κάνουν να φαίνεται κλασικό στα μάτια μας, «καταστρέφοντας» τη κβαντική του υπόσταση στις μεγάλες κλίμακες.

Η γάτα του Σρέντιγκερ

Μια βασική ιδιότητα των κβαντικών συστημάτων είναι η αρχή της υπέρθεσης, η πιθανότητα δηλαδή ενός συστήματος να βρίσκεται σε παραπάνω από μία καταστάσεις. Είναι γνωστό το περίφημο νοητικό πείραμα του Έρβιν Σρέντιγκερ πάνω στο θέμα, το οποίο σκιαγραφεί το πρόβλημα που έχουμε εάν μεταφέρουμε αυτή την αντίληψη σε αντικείμενα του καθημερινού μας κόσμου: έστω πως έχουμε μια γάτα κλεισμένη σε ένα μαύρο κουτί. Δίπλα στη γάτα, υπάρχει ένα ραδιενεργό στοιχείο με ίση πιθανότητα να διασπαστεί ή όχι μέσα στην επόμενη ώρα. Αν το ραδιενεργό στοιχείο διασπαστεί, θα εκπέμψει ενέργεια, μια ειδική συσκευή θα την ανιχνεύσει και θα απελευθερώσει ένα τσεκούρι, που θα αποκεφαλίσει τη γάτα μας.

Για την επόμενη ώρα, και όσο διαρκεί το νοητικό μας πείραμα, όχι μόνο δε ξέρουμε αν η γάτα είναι ζωντανή, αλλά κβαντομηχανικά τουλάχιστον, είναι σε υπέρθεση: και ζωντανή και νεκρή!

Μια βασική αρχή της υπέρθεσης, είναι πως είναι πολύ ευαίσθητη και καταστρέφεται όταν το κβαντικό σύστημα αλληλεπιδράσει με τον εξωτερικό κόσμο. Ακόμη κι ένα άτομο σε ένα εργαστήριο πρέπει να προστατευτεί από παντός είδους ακτινοβολία για να παραμείνει σε υπέρθεση. Πολλοί φυσικοί πιστεύουν πως τέτοιου είδους μακροσκοπικές υπερθέσεις, στις οποίες πολλοί παράγοντες πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία, καταστρέφονται από επιδράσεις τους περιβάλλοντός τους.

Τα βαρυτικά κύματα

Τα βαρυτικά κύματα, αν και δεν έχουν άμεσα παρατηρηθεί, αλλά έχουν προβλεφθεί από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν εδώ και 90 περίπου χρόνια, είναι αναδιπλώσεις του ιστού του χωροχρόνου, τα οποία διασχίζουν το  Σύμπαν. Καθώς διαπερνούν τα πάντα, θα μπορούσαν να είναι εκείνα η αιτία που «σπρώχνει» τα κβαντικά αντικείμενα να διαλέξουν μία κατάσταση, όταν βρίσκονται σε υπέρθεση. Τουλάχιστον έτσι υποστηρίζει ο καθηγητής  Blencowe, ο οποίος μελέτησε ένα σχετικά απλά μοντέλο, ενός ατόμου που βρίσκεται σε κατάσταση υπέρθεσης. Υπολόγισε μάλιστα, πως για να καταστρέψει την υπέρθεση αυτού του ατόμου ένα βαρυτικό κύμα, θα χρειάζονταν περίπου 1045 δευτερόλεπτα, αρκετός καιρός, αν σκεφτεί κανείς πως η ηλικία του Σύμπαντος είναι της τάξεως των 1017 δευτερολέπτων !

Το αποτέλεσμα αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς η βαρύτητα δεν αλληλεπιδρά πολύ με τόσο μικρά αντικείμενα. Για μεγαλύτερα όμως αντικείμενα, όπως αυτά που έχουμε εξοικειωθεί να χρησιμοποιούμε ή να παρατηρούμε, ο καθηγητής έδειξε πως αρκούν 0.01 δευτερόλεπτα αλληλεπίδρασης του συστήματος με ένα βαρυτικό κύμα  όπως αυτά που διαπερνούσαν το Σύμπαν από την εποχή της Μεγάλης Έκρηξης, για να καταστραφεί κάποια υπέρθεση.  Έτσι, ο καθηγητής καταλήγει πως είναι η βαρύτητα εκείνη η δύναμη που δίνει την κλασική συμπεριφορά σε μακροσκοπική κλίμακα στο Σύμπαν.

Το 14ο φεγγάρι του Ποσειδώνα. Astronomer Finds New Moon Orbiting Neptune

Ο νέος δορυφόρος του Ποσειδώνα ονομάζεται προς το παρόν S/2004 N 1. This composite Hubble Space Telescope picture shows the location of a newly discovered moon, designated S/2004 N 1, orbiting the giant planet Neptune, nearly 3 billion miles from Earth. The moon is so small (no more than 12 miles across) and dim, it was missed by NASA's Voyager 2 spacecraft cameras when the probe flew by Neptune in 1989. Several other moons that were discovered by Voyager appear in this 2009 image, along with a circumplanetary structure known as ring arcs. Mark Showalter of the SETI Institute discovered S/2004 N 1 in July 2013. He analyzed over 150 archival Neptune photographs taken by Hubble from 2004 to 2009. The same white dot appeared over and over again. He then plotted a circular orbit for the moon, which completes one revolution around Neptune every 23 hours. The black-and-white image was taken in 2009 with Hubble's Wide Field Camera 3 in visible light. Hubble took the color inset of Neptune on August 19, 2009. Credit: NASA, ESA, and M. Showalter (SETI Institute)

Μελετώντας εκ νέου εικόνες που έχει καταγράψει κατά καιρούς το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble από τον Ποσειδώνα, ένας Αμερικανός αστρονόμος εντόπισε την ύπαρξη ενός ακόμη δορυφόρου που κινείται γύρω από τον πλανήτη. Πρόκειται για ένα σώμα με διάμετρο περίπου 20 χλμ. που βρίσκεται σε απόσταση 105 χιλιάδων χλμ από τον Ποσειδώνα. Ο νέος δορυφόρος γίνεται το 14ο μέλος της οικογένειας των φεγγαριών του Ποσειδώνα.

Τα βαφτίσια

Η τροχιά του δορυφόρου S/2004 N 1. This diagram shows the orbits of several moons located close to the planet Neptune. All of them were discovered in 1989 by NASA's Voyager 2 spacecraft, with the exception of S/2004 N 1, which was discovered in archival Hubble Space Telescope images taken from 2004 to 2009. The moons all follow prograde orbits and are nestled among Neptune's rings (not shown). The outer moon Triton was discovered in 1846 — the same year the planet itself was discovered. Triton's orbit is retrograde, suggesting it is a captured Kuiper Belt object and therefore a distant cousin of Pluto. The inner moons may have formed after Triton's capture several billion years ago. Credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)

Η προσωρινή ονομασία του νέου δορυφόρου είναι S/2004 N 1 αλλά ο ερευνητής που τον ανακάλυψε αναζητεί ένα όνομα το οποίο θα προτείνει στη Διεθνή Ένωση Αστρονομίας η οποία είναι και εκείνη που «βαφτίζει» τα διαστημικά σώματα. «Ακόμη δεν έχω αποφασίσει ποιο όνομα θα προτείνω αλλά θα προέρχεται από την ελληνική ή τη ρωμαϊκή μυθολογία και θα είναι κάποιος χαρακτήρας που σχετίζεται με τον Ποσειδώνα» δήλωσε ο Μαρκ Σογουόλτερ, του Ινστιτούτου SETI που έκανε την ανακάλυψη.

Ο Ποσειδώνας είναι ο όγδοος, κατά σειρά απόστασης από τον ήλιο, πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος. Δεν είναι ορατός με γυμνό μάτι, ενώ αν παρατηρηθεί με ισχυρό τηλεσκόπιο μοιάζει με πράσινο δίσκο. Στην αστρονομία συμβολίζεται με την τρίαινα. Ο Ποσειδώνας ανακαλύφθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου του 1846 και λίγες μέρες αργότερα ανακαλύφθηκε ο Τρίτωνας ο μεγαλύτερος δορυφόρος του. Άλλοι δορυφόροι του πλανήτη είναι ο Πρωτέας, η Ναϊάδα, η Νηρηίδα και η Θάλασσα.