Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 18 Οκτωβρίου 2017

Κική Δημουλά, «Υπόφωτο». Kiki Dimoula, “Crépusculaire”

 Vincent Van Gogh, Les Alycamps, feuilles d'automne, 1888

Βραχνή η Περιπέτεια
απ’ το πολύ να λέει
πάει κι αυτό πάει κι αυτό.

Μαλακτικό το φως του Οκτωβρίου.
Το πίνω. Αργά αργά.
Ανακατεύοντάς το συνεχώς
προσεκτικά και αργά.
Μη και χυθεί σταγόνα
από την αίσθηση πως ζω,
που την πίνω αργά αργά
σ’ ένα πολύ ρηχό φλιτζάνι.
Πολύ ρηχό φλιτζάνι
το φως του Οκτωβρίου.
Έχει ένα λάσκο η ατμόσφαιρα.
Την πας πιο δω πιο κει
ανάλογα που θέλεις κάτι ν’ αραιώσει,
κάτι να γίνει πιο πυκνό.
Έχει η ατμόσφαιρα
αυτό που λέμε λιγοστεύει,
είτε πρόκειται για φως
για θεό
φθινοπώριασμα πίστης
για υπόφωτο έρωτα.
Ειν’ η ατμόσφαιρα
διασκορπισμένο και σπασμένο
το μακρύ τραγούδι της συνέχειας:
τι απόγινε, τι απόγινες;

Πάει κι αυτό πάει κι αυτό
τραγουδιστά αποκρίνεται
η λακωνική εξαφάνιση.
Αργά αργά μυθιστορίζεσαι.

Έχει ένα άδειασμα η ατμόσφαιρα.
Αραιοκατοικημένη η περιπάθεια.
Εδώ εκεί να φανεί η πλάτη κάποιου φεύγω
πάει κι αυτό πάει κι αυτό.
Άδειες ονοματοφωλιές
σ’ εσοχές της φωνής,
ξεπουπουλιάσματα ύψους.
Πεινασμένα φωνήεντα
τσιμπάνε με το ράμφος τους
ψόφια τζάμια.

Μια κιτρινίλα. Όχι λαίμαργη.
Τρώει αργά αργά το χρώμα.
Μια κιτρινίλα στα φυτά,
στα φιλάλληλα,
στα καταφύγια φάρδη.
Μελανίες μελιστάλαχτοι
σέρνουν νεκροφόρες φράσεις:
πάει κι αυτό πάει κι αυτό.
Το κόρο του κίτρινου ψέλνει
τη Θεία Ακολουθία της απογύμνωσης.
Ύφεση πολυφωνική.
Ακολουθώ.
Προσέχοντας που πατάω.
Παντού σπασμένο μάκρος.
Μαλακιά και σκεπαστική η ατμόσφαιρα.
Έτσι σου ‘ρχεται να την τραβήξεις ως επάνω
να κουκουλωθείς
να μη βλέπεις άλλο
τι γρήγορα κι απρόσεχτα
ανακατεύουν οι χαμοί
ό, τι εμείς αργά αργά και προσεκτικά
ανακατεύοντας
καθυστερούμε να χαθεί
απ’ το πολύ πολύ ρηχό φλιτζάνι.

Ramon Casas, Las horas tristas (The sad hours), 1900

Κική Δημουλά, Ποιήματα, εκδ. Ίκαρος

CRÉPUSCULAIRE


Vincent Van Gogh, Les Alycamps, 1888

L'Aventure est enrouée
à force de dire
fini ça aussi, fini.

Émolliente, cette lumière d'automne.
Je la bois. Bien lentement.
La remuant sans cesse
avec soin, lentement.
Il ne faut pas renverser une goutte
de cette impression d'être envie
que je bois bien lentement
dans une tasse peu profonde.
Si peu profonde, la tasse
de cette lumière d'automne.

Il y a du mou dans l'atmosphère.
On la pousse d'un côté de l'autre
selon qu'on doit condenser les choses
ou les clairsemer.
Il y a dans l'atmosphère
ce qu'on appelle déclin
qu'il s'agisse de lumière
d'un dieu
d'une foi d'arrière-saison
ou d'un amour crépusculaire.

L'atmosphère est éparpillée
brisé le chant si long
de la continuité :
qu'est-il arrivé, que t'est-il arrivé ?
fini ça aussi, fini
répond en chantonnant
la disparition laconique.
Lentement tu deviens roman.

L'atmosphère se vide quelque part.
La passion a peu d'habitants.
Ici ou là paraît le dos d'un je m'en vais
fini lui aussi fini.
Nids de mots vides
aux cavités de la voix,
on plume dans les hauteurs.
Des voyelles affamées piquent du bec
des vitres mortes.

Du jaune. Guère vorace.
Il mange bien lentement la couleur.
Du jaune sur les feuilles,
les fraternels partages,
les refuges des grandes largeurs.
Des nimbus mielleux
traînent des phrases-corbillards :
fini ça aussi, fini.
Le chœur du jaune entonne
la Liturgie du dépouillement.

Relâchement polyphonique.
Je poursuis.

Prenant garde où je marche.
Partout la longueur brisée.

L'atmosphère est si douce, enveloppante.
On voudrait la remonter
se blottir dedans
ne plus voir
comme nos pertes mélangent
vite et sans soin
ce que bien lentement
soigneusement nous mélangeons
pour éviter d'en renverser trop tôt
— la tasse étant si peu profonde.

James Tissot, Octobre, 1877




Στα μάτια ίσως κρύβεται η αιτία της δυσλεξίας, σύμφωνα με γαλλική μελέτη. Scientists may have found a cause of dyslexia

Στα δυσλεκτικά άτομα οι κυτταρικοί υποδοχείς του φωτός έχουν πανομοιότυπη διάταξη - μια οφθαλμολογική εξέταση θα μπορεί πιθανώς να διαγνώσει τη διαταραχή. An example of OpenDyslexic typeface, used to try to help with common reading errors in dyslexia. Credit: OpenDyslexic

Γάλλοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ανακάλυψαν μια παθολογική και ενδεχομένως αντιμετωπίσιμη αιτία της δυσλεξίας. Σύμφωνα με άρθρο που δημοσίευσαν στο επιστημονικό έντυπο Proceedings of the Royal Society B, στα άτομα με δυσλεξία οι κυτταρικοί υποδοχείς του φωτός έχουν πανομοιότυπη διάταξη και στα δύο μάτια, ενώ στους υπόλοιπους ανθρώπους τα εν λόγω ζωτικά για την όραση κύτταρα είναι ασυμμετρικά, ώστε να διαφέρουν στα δύο μάτια.

Θεραπεύσιμη η διαταραχή;

One in 10 people in the UK have dyslexia. Credit: Getty Images

Οι ερευνητές Γκι Ροπάρ και Αλμπέρ λε Φλος του Πανεπιστημίου της Ρεν, θεωρούν ότι αυτή η ιδιομορφία στη φυσιολογία των ματιών των ατόμων με δυσλεξία θα μπορούσε να σημαίνει ότι η διαταραχή είναι θεραπεύσιμη.

Η συμμετρική διάταξη των κυτταρικών υποδοχέων και στα δύο μάτια έχει ως συνέπεια ο εγκέφαλος ενός ατόμου με δυσλεξία να μπερδεύει τις εικόνες που βλέπει, καθώς δημιουργεί δύο εικόνες, μια αρχική στο ένα ημισφαίριο και στη συνέχεια -με διαφορά περίπου δέκα χιλιοστών του δευτερολέπτου- μια δεύτερη εικόνα στο απέναντι ημισφαίριο, η οποία είναι κατοπτρική της πρώτης. Κάτι που δεν συμβαίνει στον εγκέφαλο των μη δυσλεκτικών, όπου δημιουργείται μόνο μια ενιαία εικόνα.

«Οι παρατηρήσεις μας μας κάνουν να πιστέψουμε ότι πράγματι βρήκαμε μια πιθανή αιτία της δυσλεξίας» δήλωσε ο Ροπάρ. Όπως είπε, αν αυτό επιβεβαιωθεί, τότε με μια σχετικά απλή οφθαλμολογική εξέταση θα είναι δυνατό να διαγνωσθεί η δυσλεξία.

Και όχι μόνο αυτό, αλλά οι γάλλοι επιστήμονες θεωρούν ότι είναι δυνατό να αναπτυχθεί μια μέθοδος που θα διαγράφει από τον εγκέφαλο τη δεύτερη κατοπτρική εικόνα, η οποία προκαλεί σύγχυση στους ανθρώπους με δυσλεξία.

Το κυρίαρχο μάτι

Όπως συμβαίνει με τους δεξιόχειρες και τους αριστερόχειρες, οι άνθρωποι -χωρίς να το ξέρουν- έχουν ένα κυρίαρχο μάτι, που στους περισσότερους είναι το δεξί. Κάθε μάτι -όταν πέφτει πάνω του το φως- καταγράφει ελαφρώς διαφορετικές εκδοχές της ίδιας εικόνας (χάρη στην ασυμμετρία) και μετά ο εγκέφαλος επιλέγει τη μία από τις δύο.

Το κυρίαρχο μάτι -συνήθως το δεξί- έχει περισσότερες νευρικές συνδέσεις με τον εγκέφαλο από ό,τι το «υποδεέστερο» μάτι. Τα κωνία και τα ραβδία -οι κυτταρικοί φωτοϋποδοχείς στο μάτι- συλλαμβάνουν τα οπτικά σήματα από το περιβάλλον και τα προωθούν στον εγκέφαλο για να σχηματισθούν εκεί οι εικόνες.

Οι γάλλοι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα κωνία έχουν πολύ διαφορετική -συμμετρική- διάταξη στα μάτια των ανθρώπων με δυσλεξία από ό,τι των υπολοίπων. Αυτό έχει ως συνέπεια οι δυσλεκτικοί να μην έχουν κυρίαρχο μάτι, πράγμα που στη συνέχεια μπερδεύει τον εγκέφαλο.

Και τα δύο μάτια ισοδύναμα στους δυσλεκτικούς

Dyslexic people make so-called "mirror errors" in reading, for example confusing the letters 'b' and 'd.' (©Kinga/shutterstock.com)

«Η έλλειψη ασυμμετρίας μπορεί να συνιστά τη βιολογική και ανατομική βάση της δυσκολίας ανάγνωσης και γραφής», σύμφωνα με τους γάλλους επιστήμονες. Όπως λένε, «στους δυσλεκτικούς και τα δύο μάτια τους είναι ισοδύναμα και ο εγκέφαλός τους πρέπει διαδοχικά να επεξεργασθεί δύο ελαφρώς διαφορετικές εκδοχές μιας οπτικής σκηνής». Ίσως γι' αυτό, οι δυσλεκτικοί κάνουν κατοπτρικά λάθη, π.χ. μπερδεύουν το 6 με το 9 ή το γράμμα b με το d.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια λάμπα LED που αναβόσβηνε τόσο γρήγορα, ώστε να μην είναι ορατή στο γυμνό μάτι.΄Ετσι, εκμεταλλευόμενοι την χρονική υστέρηση δημιουργίας της δεύτερης εικόνας σε κλάσματα του δευτερολέπτου μετά από την πρώτη, κατάφεραν να «σβήσουν» τη δεύτερη από τις δύο εικόνες από τον εγκέφαλο των δυσλεκτικών, την ώρα που αυτοί διάβαζαν. Τα αρχικά πειράματα είχαν θετικά αποτελέσματα, σε βαθμό που οι συμμετέχοντες δυσλεκτικοί την ονόμασαν «μαγική λάμπα».

Όμως θα χρειασθούν περισσότερες δοκιμές για να επιβεβαιώσουν ότι όντως η νέα θεραπευτική τεχνική έχει αξιόπιστα αποτελέσματα. Περίπου 700 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν δυσλεξία στον κόσμο, σχεδόν το ένα δέκατο του παγκόσμιου πληθυσμού.

Πηγές: Left-right asymmetry of the Maxwell spot centroids in adults without and with dyslexia, Proceedings of the Royal Society B, rspb.royalsocietypublishing.or … .1098/rspb.2017.1380 - http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=908794