Η διδακτική σχέση. The teaching relationship

Antonio de Puga, Old Man Teaching a Boy to Read, 1630.

Τούτον τον καιρό οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων αγωνίζονται σε πολλά μέτωπα. Διαθεσιμότητες, απολύσεις, μειώσεις, ελλείμματα, ψευδο-αξιολογήσεις, γραφειοκρατική ασφυξία, το άγχος να καλυφθεί η περιβόητη διδακτέα ύλη. Και μαζί ο καθημερινός αγώνας στην τάξη. Μέσα στη διδακτική σχέση και για τη διδακτική σχέση. Όπου αρχίζουν όλα.

René Magritte, The Son of Man, 1964. Oil on canvas, 116 cm × 89 cm, Private Collection.

Η διδακτική σχέση είναι σχέση ενσώματη. Δεν περιορίζεται σε λόγια, αλλά περιλαμβάνει τον τόνο, την ένταση, το χρώμα και τους κυματισμούς της φωνής, το βλέμμα, το χαμόγελο, την έκφραση του προσώπου, τη χειρονομία, την κίνηση του σώματος ολόκληρου. Η κιμωλία και ο πίνακας είναι οργανική επέκταση των παραπάνω. Ακόμη κι αν -ή επειδή- είναι κακής ποιότητας και λερώνουν. Προτζέκτορες, επιδιασκόπια και λοιπά υποκατάστατα αποστειρώνουν τη διδακτική σχέση. Την εξαϋλώνουν τείνοντας τελικά να την καταργήσουν.

Η διδακτική σχέση είναι σχέση διακινδύνευσης και σχέση αναγνώρισης. Σχέση αμοιβαίας ενθάρρυνσης και αμοιβαίας κριτικής. Σχέση ευθύνης. Εκεί η αυτενέργεια αρθρώνεται με σεβασμό. Και, ως σχέση, ασκεί, δηλαδή διδάσκει έμπρακτα, αυτόν τον σεβασμό. Αυτό και μόνον αυτό είναι το περιεχόμενο της αναγκαίας πειθαρχίας.

Plato in his academy, drawing after a painting by Swedish painter Carl Johan Wahlbom.

Θεμελιώδες αιτούμενο της διδακτικής σχέσης είναι να διαλύει φόβους και αναστολές απέναντι στη γνώση. Να καθιστά την τάξη τόπο ελεύθερης διατύπωσης της απορίας, γιατί η απορία είναι δύναμη και τα παιδιά ξέρουν πάντα περισσότερα απ' ό,τι αφήνουν να φανεί. Και ταυτόχρονα να καθιστά τον μόχθο που οδηγεί στη γνώση αγαπητό, την ίδια τη γνώση απολαυστική. Με βάση την απαράβατη αρχή ότι όποιος έχει μάθει να μιλάει μπορεί να μάθει οτιδήποτε. Εφόσον ενδιαφέρεται. Δηλαδή, αν ο δάσκαλος τον πείσει έμπρακτα και διά του παραδείγματος να αφεθεί στη σαγήνη της γνώσης και των δρόμων που οδηγούν σ' εκείνη.

Marie Bashkirtseff, In the Studio, depicts an art school life drawing session, 1881. Dnipropetrovsk State Art Museum, Dnipropetrovsk, Ukraine.

Στόχος της διδακτικής σχέσης είναι να αναδεικνύει τις κλίσεις (πάντα υπάρχουν) και να καλλιεργεί τα ταλέντα (πάντα στον πληθυντικό) που κάθε μαθητής και μαθήτρια διαθέτει, ίσως ανεπίγνωστα. Για τον καθένα χωριστά, αλλά και για όλους μαζί. Συν-λογικά. Να τονώνει και να εδραιώνει αυτοπεποίθηση. Με αιδώ και περίσκεψη. Χωρίς αλαζονεία. Ώστε διδάσκοντες και διδασκόμενοι να ανακαλύπτουν από κοινού κλίσεις και να συνενώνουν ταλέντα.

Τα παραπάνω κατανοούνται εύκολα από δασκάλους και μαθητές. Γιατί απορρέουν άμεσα από τον ίδιο τον διδακτικό μόχθο. Αλλά είναι δύσκολα στην εφαρμογή. Γιατί η διδακτική σχέση εμπλέκεται με μύρια έξωθεν επιβαλλόμενα εμπόδια. Που αποσκοπούν, σχεδόν από πρόθεση, να αποστερήσουν τη διδακτική σχέση από τη σάρκα της. Προς όφελος μιας στεγνής και τελικά αδυσώπητης γραφειοκρατίας που εξυπηρετεί αυτόματα τους εξαρχής ευνοημένους από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Νικόλαος Γύζης, Αράχνη, 1884.

Παρά τα λογής εμπόδια, δεν μας επιτρέπεται να αμελούμε ή να υποβαθμίζουμε το μέτωπο της διδακτικής σχέσης. Γιατί από εκεί αρχίζουν όλα. Οφείλουμε να αναλάβουμε τις πρωτοβουλίες που ονειρευόμαστε, εκεί όπου βρισκόμαστε και όπως μπορούμε να τις οργανώσουμε. Διευρύνοντας κάθε στιγμή μέσα στην τάξη και γύρω από την τάξη τα όρια του εφικτού. Χωρίς να περιμένουμε. Γιατί η διδακτική σχέση είναι υπόθεση της κοινωνίας. Όχι μιας κυβέρνησης. Ούτε καν μιας κυβέρνησης της Αριστεράς. Όσο δεν αναλαμβάνουμε τέτοιες πρωτοβουλίες, τόσο παραμένουμε έρμαια της τρέχουσας μοίρας μας. Αφού το μέλλον αρχίζει πάντα από τη διδακτική σχέση. Και από σήμερα.

Αριστείδης Μπαλτάς

Πηγή: Η Αυγή Online

Μαύρη τρούφα όπως... κάνναβη. Black truffles are similar to cannabis

Η μαύρη τρούφα δεν έχει μόνο θεσπέσιο άρωμα και γεύση, είναι και... ανεβαστική, σύμφωνα με ιταλούς επιστήμονες. Black truffles have been found to have molecules similar to THC in cannabis.

H μυρωδιά της μαύρης τρούφας έχει περιγραφεί κατά καιρούς ως άκρως γήινη, πιπεράτη, ευφορική, ακόμη και... σέξι.

Οι μαύρες τρούφες αποτελούν είδος πολυτελείας το οποίο μπορεί να πωλείται από 1.000 ως και περισσότερα από 4.000 ευρώ το κιλό. Χοίροι και σκύλοι παθαίνουν ντελίριο στο κυνήγι της μαύρης τρούφας κυνηγώντας την έντονη μυρωδιά της.

Researchers in Italy have discovered that a ‘bliss molecule’, similar to the trahydrocannabinol (THC) compound found in cannabis (pictured), may be behind black truffle’s potent powers.

Τώρα ερευνητές στην Ιταλία ανακάλυψαν πως ένα... χαλαρό μόριο, παρόμοιο με την τετραϋδροκανναβινόλη (THC) της κάνναβης, πιθανότατα χαρίζει στη μαύρη τρούφα την «εθιστική» της δύναμη.

Η ανεβαστική ανανδαμίδη

What secret ingredients lie within? Black truffles get their colour from dark melanin pigments. Research published by Maccarrone and his colleagues in 2012 showed that in humans melanin production is triggered by the release of anandamide. (Credit: Scott Darbey / CC by 2.0)

Το μόριο αυτό ονομάζεται ανανδαμίδη και δρα όπως η ψυχοδραστική ουσία της μαριχουάνας, εκλύοντας στον εγκέφαλο χημικά που ανεβάζουν τη διάθεση.

Ο Μάουρο Μακαρόνε από το Πανεπιστήμιο Campus Biomedico της Ρώμης εξηγεί ότι η ανανδαμίδη βαφτίστηκε από τους επιστήμονες «ανεβαστικό μόριο» εξαιτίας του τρόπου με τον οποίον αλλάζει τη διάθεση, τη μνήμη, την όρεξη. Η σύνθεση του μορίου στις μαύρες τρούφες είναι εκείνη που τους χαρίζει το σκούρο χρώμα τους.

Black truffles may have evolved this chemical make-up to encourage pigs and dogs to sniff them out.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι μαύρες τρούφες παράγουν τη συγκεκριμένη ουσία προκειμένου να ενθαρρύνουν ζώα όπως οι χοίροι και οι σκύλοι να τις μυρίσουν και να τις... ξετρυπώσουν, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC Earth. Τα μικροσκοπικά σπόρια του μύκητα διασπείρονται σε μεγαλύτερη επιφάνεια αν το ζώο φάει την τρούφα και... μαγευτεί από την ανανδαμίδη.

Η ερευνητική ομάδα από τη Ρώμη σχεδιάζει τώρα να μελετήσει αν άλλα είδη τρούφας, όπως οι λευκές, οι τρούφες Βουργουνδίας ή οι τρούφες Bianchetto, διαθέτουν το ίδιο χημικό... ανεβαστικό προφίλ.

Βακτήρια γεννούν τη μυρωδιά και τη γεύση

A red river hog hunts for truffles (Credit: Alastair Campbell / CC by 2.0)

Σημειώνεται ότι νωρίτερα εφέτος άλλη μελέτη που διεξήχθη από τον δρα Ρίτσαρντ Σπιβάλο και την ομάδα του στο Πανεπιστήμιο Γκαίτε στη Φρανκφούρτη έδειξε πως οι τρούφες οφείλουν τη μοναδική μυρωδιά και τη γεύση τους στο χώμα που τις περιβάλλει.

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι βακτήρια στο χώμα γύρω από τις τρούφες παγιδεύονται εντός των μυκήτων καθώς εκείνοι αναπτύσσονται χαρίζοντάς τους την ξεχωριστή οσμή τους.

Οι ουσίες που παράγονται από τα βακτήρια, οι οποίες περιέχουν υψηλά επίπεδα θείου, μπορούν να ανιχνευθούν και από την ανθρώπινη μύτη. Για τον λόγο αυτόν, σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι τρούφες αποτελούν τόσο λατρεμένο έδεσμα, τουλάχιστον των περισσοτέρων.

Οι ειδικοί ανακάλυψαν επίσης ότι τα υψηλά επίπεδα των βακτηρίων που παράγουν το άρωμα της τρούφας μειώνουν τη διάρκεια ζωής των ιδιαίτερων αυτών μανιταριών. Ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν τα αποτελέσματά τους ώστε να ανακαλύψουν νέους τρόπους πρόβλεψης της διάρκειας ζωής της τρούφας στο... ράφι.

Ένας θησαυρός στο χώμα

A black truffle's scent has been described as earthy, euphoric and even sexy. These delicacies, which sell for £860 to £3,000 ($1,345 to $4,700) per kilogram, cause animals that hunt them to fall under a frantic spell.

Τι είναι λοιπόν οι πεντανόστιμες και... ακριβοθώρητες για τους πολλούς λόγω κόστους τρούφες; Πρόκειται για μανιτάρια που μεγαλώνουν κάτω από το έδαφος (5-30 εκ.), συμβιώνοντας με το ριζικό σύστημα ορισμένων δέντρων (αριά, πουρνάρι, βελανιδιά, ρουπάκι, οστρυά, πεύκο κ.τ.λ.) - δέντρα, δηλαδή, της άγριας χλωρίδας της χώρας μας αλλά και της μεσογειακής λεκάνης γενικότερα.

Οι τρούφες καταναλώνονταν από τα αρχαία χρόνια ως έδεσμα αλλά και για φαρμακευτικούς σκοπούς, ενώ ήταν διάσημες και για τις αφροδισιακές ιδιότητές τους.

Το μέγεθος της τρούφας ποικίλλει, από αυτό του ρεβιθιού ως αυτό του πορτοκαλιού (ή και μεγαλύτερο), ενώ η υφή της είναι σκληρή όπως της πατάτας. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες - περίπου 80 παγκοσμίως - που ωριμάζουν σε διαφορετικές εποχές του χρόνου. Η πλειονότητα ευδοκιμεί σε άγρια μορφή, ενώ μόνο λίγες ποικιλίες (περίπου επτά) είναι καλλιεργούμενες.

Η ακριβότερη ποικιλία τρούφας από τις καλλιεργούμενες είναι η χειμωνιάτικη μαύρη τρούφα (Tuber melanosporum). Καλλιεργούνται όμως και πολλές υποδεέστερες ποικιλίες οι οποίες πωλούνται ως μελανόσπορες εξαπατώντας τους καταναλωτές. Να σημειώσουμε μάλιστα ιδιαίτερα τη «μαϊμού» κινεζική τρούφα (Tuber indicum), η οποία, κατά τους ειδήμονες, χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια ανεξέλεγκτα και... περνιέται για μαύρη, χωρίς όμως να διαθέτει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μελανόσπορης τρούφας. Η κινεζική τρούφα μπορεί να είναι ολόιδια σε εμφάνιση με τη μελανόσπορη, ωστόσο δεν διαθέτει καθόλου άρωμα ούτε γεύση - γι' αυτόν τον λόγο άλλωστε είναι και πάμφθηνη.

Η πιο ρεαλιστική προσομοίωση των γαλαξιών του σύμπαντος. New Simulation Models Galaxies Like Never Before

Zooming into an EAGLE galaxy. An individual galaxy can be resolved from within the large-scale cosmic web, in this still image from the EAGLE simulation of the universe. EAGLE generates a more accurate picture of galaxies than any simulation of this size before it. Credit: EAGLE Project Consortium/Schaye et al.

Επιστρατεύοντας δύο υπερυπολογιστές, το Curie στη Γαλλία και το Cosmology Machine στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια ομάδα γαλλοβρετανών ερευνητών δημιούργησε την πιο ρεαλιστική έως σήμερα προσομοίωση των γαλαξιακών δομών του σύμπαντος. Έτσι, οι επιστήμονες μπορούν πλέον να μελετήσουν ακόμη καλύτερα τον σχηματισμό των γαλαξιών σε διάφορα στάδια της κοσμικής «ιστορίας», φτάνοντας έως και 14 δισεκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα.

Η προσομοίωση δημιουργήθηκε στα πλαίσια του πρότζεκτ EAGLE (Evolution and Assembly of GaLaxies and their Environments), στο οποίο επικεφαλής είναι το πανεπιστήμιο του Ντάραμ στη Βρετανία και το ολλανδικό πανεπιστήμιο του Λάιντεν. Στόχος του EAGLE είναι να καλύψει τα μειονεκτήματα των λογισμικών που έχουν αναπτυχθεί έως σήμερα για τον ίδιο σκοπό, και τα οποία «δημιουργούν» σύμπαντα με γαλαξίες που δεν αντιστοιχούν στην ηλικία, την ποικιλία και τη μάζα των πραγματικών γαλαξιών. Επίσης, οι παλιότερες προσομοιώσεις δεν περιείχαν αρκετά μεγάλο αριθμό γαλαξιών, ώστε να περιγράφουν με αξιοπιστία τις αλληλεπιδράσεις τους.

Σε άρθρο τους στο επιστημονικό περιοδικό Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, οι επιστήμονες από το πρότζεκτ EAGLE αναφέρουν πως το εικονικό σύμπαν θα μπορούσε να «χωρέσει» σε έναν κύβο με ακμή 100 Megaparsec, δηλαδή πάνω από 300 εκατομμύρια έτη φωτός. Επομένως, ο «κόσμος» που δημιούργησαν στους υπερυπολογιστές περιέχει 10.000 γαλαξίες, με τη κάθε μία από αυτές τις δομές να έχει μέγεθος τουλάχιστον όσο και ο Γαλαξίας μας.

This long-exposure Hubble Space Telescope image of massive galaxy cluster Abell 2744 is the deepest ever made of any cluster of galaxies. It shows some of the faintest and youngest galaxies ever detected in space. Abell 2744, located in the constellation Sculptor, appears in the foreground of this image. It contains several hundred galaxies as they looked 3.5 billion years ago. The immense gravity in Abell 2744 acts as a gravitational lens to warp space and brighten and magnify images of nearly 3,000 distant background galaxies. Credit: NASA, ESA, and J. Lotz, M. Mountain, A. Koekemoer, and the HFF Team (STScI)

Παράλληλα, για την αναπαραγωγή όλων των τύπων γαλαξιών που υπάρχουν και στο πραγματικό σύμπαν, οι αστρονόμοι χρησιμοποίησαν δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργήσουν το πιο ακριβές έως σήμερα μοντέλο της υδροδυναμικής συμπεριφοράς του σύμπαντος, η οποίο είχε σαν αποτέλεσμα τον σχηματισμό των γαλαξιακών δομών. Είναι χαρακτηριστικό πως, για να «τρέξει» η προσομοίωση, χρειάσθηκε 1,5 μήνας.

Unlike previous visualizations, the Evolution and Assembly of GaLaxies and their Environments (EAGLE) simulation incorporates galactic winds into the equation to mold the Universe. A team of astronomers from the Universities of Leiden in the Netherlands and Durham in the UK used some of the largest computers in the UK and France to develop the visualization. Credit: Universities of Leiden and Durham, Jim Geach, Rob Crain

«Το σύμπαν που δημιουργείται στον υπολογιστή μοιάζει ακριβώς με το πραγματικό. Υπάρχουν παντού γαλαξίες, με όλα τα σχήματα και μεγέθη που έχω παρατηρήσει χρησιμοποιώντας τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια του κόσμου. Ακόμη καλύτερα, πατώντας ένα κουμπί, μπορώ επίσης να κάνω τον χρόνο να αρχίσει να κυλά αντίστροφο στο “σύμπαν” του EAGLE», δήλωσε στο σάιτ του πανεπιστημίου του Ντάραμ ο Ρίτσαρντ Μπάουερ, καθηγητής φυσικής στο πανεπιστήμιο και μέλος του πρότζεκτ.

Πέρα από το μέγεθος του εικονικού κόσμου, μια ακόμη σημαντική ιδιαιτερότητά του είναι πως για πρώτη φορά προσομοιώνει και τους γαλαξιακούς ανέμους, δηλαδή τις ροές σωματιδίων οι οποίες επηρεάζουν την ποσότητα «πρώτων υλών» στους γαλαξίες, για τον σχηματισμό νέων άστρων. Μια παράμετρος που κάνει τον «κόσμο» των Curie και Cosmology Machine να μοιάζει ακόμη περισσότερο με τον πραγματικό.