Ένα δόντι και τέσσερα άλλα οστά από προγόνους του
σύγχρονου ανθρώπου (Homo sapiens), τα οποία χρονολογήθηκαν προ 43.000 έως 47.000
ετών, ανακάλυψαν οι επιστήμονες στο σπήλαιο Μπάχο Κίρο της Βουλγαρίας. An international research team reports new Homo
sapiens fossils from the site of Bacho Kiro Cave in Bulgaria. These
fossils are directly dated to approximately 45,000 years ago and in direct
association with stone tools, the remains of hunted animals, bone tools, and
personal ornaments. The new discoveries document the earliest known Upper
Paleolithic Homo sapiens and push back in time the start of
this major cultural transition in Europe. Their stone tools unearthed at the
site link Bacho Kiro Cave to finds across Eurasia as far east as Mongolia. Stone
artifacts from the Initial Upper Paleolithic at Bacho Kiro Cave: (1-3, 5-7)
pointed blades and fragments from Layer I; (4) sandstone bead with morphology
similar to bone beads; (8) the longest complete blade. Image credit: Tsenka
Tsanova / CC-BY-SA 2.0.
One of the
excavation directors, Tsenka Tsanova of the Department of Human Evolution at
the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology (Leipzig, German),
taking sediment samples for DNA analysis. © Nikolay Zahariev, License: CC-BY-SA
2.0
Οι
ερευνητές από τη Γερμανία, τη Βουλγαρία, τις ΗΠΑ και άλλες χώρες, με επικεφαλής
επιστήμονες του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας, οι
οποίοι έκαναν δύο σχετικές δημοσιεύσεις στα περιοδικά «Nature» και «Nature
Ecology & Evolution», απέσπασαν DNA από τα αρχαία απομεινάρια και
υπολόγισαν την ηλικία τους σε 42.616 έως 44.830 χρόνια. Η ραδιοχρονολόγηση των
απολιθωμάτων οδήγησε στην εκτίμηση ότι είναι ηλικίας 43.650 έως 46.940 ετών.
Personal ornaments
and bone tools from Bacho Kiro Cave (left) and from Grotte du Renne (France,
right). The Bacho Kiro Cave artifacts are attributed to Homo sapiens and date to approximately 45,000 years ago. The Grotte
du Renne artifacts are attributed to Neandertals and are not quite as old.
Image credit: Rosen Spasov & Geoff Smith / CC-BY-SA 2.0.
Οι
ανασκαφές έφεραν επίσης στο φως διάφορα λίθινα εργαλεία (μερικά κοφτερά σαν
λεπίδες), κρεμαστά και άλλα διακοσμητικά αντικείμενα από δόντια αρκούδας και
οστά άλλων ζώων, τα οποία μοιάζουν με εκείνα που έχουν βρεθεί σε μέρη όπου
διαβιούσαν Νεάντερταλ. Παλαιότερα, τέτοια ευρήματα είχαν θεωρηθεί μόνο έργο Νεάντερταλ,
ενώ τώρα θεωρούνται και δημιούργημα του Homo sapiens. Οι ερευνητές
συμπέραναν ότι οι –προερχόμενοι από την Αφρική– πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου
επεκτάθηκαν στη Βαλκανική πριν από 45.000 χρόνια, συναντήθηκαν με τους
αυτόχθονες Νεάντερταλ και αλληλοεπηρεάστηκαν πολιτισμικά, προτού τελικά τους
αντικαταστήσουν με ή χωρίς βία, μια διαδικασία που εκτιμάται ότι έλαβε χώρα
πριν από 39.000 έως 50.000 χρόνια.
Excavations in
Initial Upper Paleolithic Layer I at Bacho Kiro Cave (Bulgaria). Four Homo
sapiens bones were recovered from this layer along with a rich stone tool
assemblage, animal bones, bone tools, and pendants. © Tsenka Tsanova, License:
CC-BY-SA 2.0
Οι
αρχικές ανασκαφές στο συγκεκριμένο βουλγαρικό σπήλαιο είχαν γίνει στη δεκαετία
του 1970. Η ιδιαιτερότητα της νέας ανακάλυψης είναι ότι οι ερευνητές την
προβάλλουν ως «την αρχαιότερη ένδειξη Homo
sapiens της Ανώτερης Παλαιολιθικής περιόδου στην Ευρώπη». Σύμφωνα με
σχετική ανάλυση στο «Nature» του Γουίλιαμ Μπανκς του γαλλικού Πανεπιστημίου του
Μπορντό και του αμερικανικού Πανεπιστημίου του Κάνσας, τα ευρήματα «παρέχουν
βάσιμες ενδείξεις ότι οι σύγχρονοι άνθρωποι ήταν παρόντες στη νοτιοανατολική
Ευρώπη πριν από 46.000 χρόνια».
Υπενθυμίζεται
όμως ότι τον Ιούλιο του 2019 Έλληνες και ξένοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι στη
Μάνη βρέθηκε κρανίο του αρχαιότερου Homo sapiens στην Ευρώπη,
το οποίο χρονολογήθηκε πριν από τουλάχιστον 210.000 χρόνια. Ένα δεύτερο κρανίο
που βρέθηκε στην ίδια τοποθεσία της Πελοποννήσου και εκτιμάται ότι είναι
τουλάχιστον 170.000 ετών, διαθέτει χαρακτηριστικά Νεάντερταλ. Τα δύο
απολιθωμένα κρανία είχαν ανακαλυφθεί στο σπήλαιο Απήδημα, δυτικά της Αερόπολης,
στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όμως δεν είχαν μελετηθεί σε βάθος και είχαν
παραμείνει σχετικά άγνωστα.
Οι
ερευνητές από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Βρετανία, με επικεφαλής τη
διακεκριμένη Ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη του Κέντρου
Σένκενμπεργκ για την Ανθρώπινη Εξέλιξη και το Παλαιοπεριβάλλον του γερμανικού
Πανεπιστημίου Έμπερχαρντ Καρλς του Τίμπινγκεν, είχαν κάνει πέρυσι τη σχετική
δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», μελετώντας για πρώτη φορά με σύγχρονες
μεθόδους τα δύο κρανία, γνωστά ως «Απήδημα 1» και «Απήδημα 2».
Όπως
είχε τότε δηλώσει η κα Χαρβάτη, «τα αποτελέσματα της έρευνάς μας δείχνουν τη
σημαντικότητα του ελλαδικού χώρου για την ανθρώπινη εξέλιξη. Έχουμε τον
αρχαιότερο σύγχρονο άνθρωπο εκτός Αφρικής, που μεταφέρει την άφιξη του Homo
sapiens στην Ευρώπη περισσότερο από 150 χιλιάδες χρόνια νωρίτερα απ’
ό,τι νομίζαμε μέχρι τώρα».
Η
ανακάλυψη του κρανίου «Απήδημα 1» και η εκτίμηση ότι ανήκει στον Homo
sapiens ενίσχυσε την άποψη ότι οι πρόγονοι των σημερινών ανθρώπων
εξαπλώθηκαν από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι
συνήθως πιστεύεται και από ό,τι δείχνει η ανακάλυψη στο βουλγαρικό σπήλαιο.
Πηγές:
https://www.nature.com/articles/s41559-020-1136-3
- https://www.nature.com/articles/s41586-020-2259-z
- https://www.mpg.de/14778668/0505-evan-019609-the-oldest-upper-paleolithic-homo-sapiens-in-europe
- https://www.kathimerini.gr/1077706/article/epikairothta/episthmh/prwima-apoli8wmata-homo-sapiens-vre8hkan-se-sphlaio-sth-voylgaria
