Το
επιτύμβιο μνημείο που αποκαλύφθηκε στην Παιανία (φωτ.: ΥΠΠΟΑ). The
burial monument brought to life in Paiania (photo: MOCAS).
Επιτύμβιο
ναόσχημο μνημείο από λευκό μάρμαρο, το οποίο ήταν στημένο σε νεκροταφείο του
αρχαίου δήμου της Παιανίας Καθύπερθεν, στα νοτιοδυτικά του λόφου Κατσουλέρθι,
ήρθε στο φως κατά την πρόσφατη αρχαιολογική σωστική έρευνα στο οικόπεδο
ιδιοκτησίας του δήμου Παιανίας, επί της οδού Παλαιοπαναγιάς, όπου πρόκειται να
ανεγερθεί το Νέο Δημαρχείο Παιανίας.
Το
επιτύμβιο μνημείο που αποκαλύφθηκε στην Παιανία (φωτ.: ΥΠΠΟΑ). The
burial monument brought to life in Paiania (photo: MOCAS).
Το
μνημείο σώζεται αποσπασματικά, θραυσμένο σε δύο τμήματα. Εικονίζονται δυο
αντικριστές γυναικείες μορφές σε φυσικό μέγεθος: στη δεξιά πλευρά η νεκρή
καθισμένη σε περίτεχνο δίφρο (κάθισμα), στηρίζει τα πόδια της σε χαμηλό
υποπόδιο. Είναι ενδεδυμένη με διάφανο ιωνικό χιτώνα και ιμάτιο. Στην αριστερή
πλευρά, μπροστά στη νεκρή, στέκεται η θεραπαινίδα της, στηρίζοντας με θλίψη το
κεφάλι της με το αριστερό χέρι.
Επιτύμβιο
ανάγλυφο της Μνησαρέτης. Χρονολογείται γύρω στο 380 π.Χ. και βρίσκεται σήμερα
στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου. Εδώ εικονίζονται δύο αντικριστές γυναικείες μορφές:
η καθιστή Μνησαρέτη, που είναι η νεκρή, βυθισμένη σε περισυλλογή, και η
υπηρέτριά της, που την κοιτάζει περίλυπη σταυρώνοντας τα χέρια. Τα ενδύματα
καλύπτουν καλά τα σώματα των μορφών και σε λίγα μόνο σημεία αφήνουν να διαφανεί
η ανατομία τους, ενώ οι πτυχές που σχηματίζουν είναι επίπεδες και πυκνές. Funerary
stele of Mnesarete. A young girl (left) is facing the dead woman. Inscription: ΜΝΗΣΑΡΕΤΗ ΣΩΚΡΑΤΟΣ
(“Mnesarete [the daughter] of Socrates”). Attica, ca. 380 BC.
Το
θέμα της παράστασης είναι τυπικό στα επιτύμβια ανάγλυφα του 4ου αι. π.Χ. και
συναντάται στην εντοιχισμένη επιτύμβια στήλη στον ναό της Αγίας Παρασκευής στο
Μαρκόπουλο Μεσογαίας, στη στήλη της Ηγησούς από το νεκροταφείο του Κεραμεικού
(Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) και στη στήλη της Μνησαρέτης από την Βελανιδέζα (Γλυπτοθήκη
Μονάχου). Η απόδοση των
μορφών στο
επιτύμβιο της
Παιανίας σχεδόν ολόγλυφων εντυπωσιάζει και
χρονολογεί το
μνημείο στην
περίοδο πριν
ο Δημήτριος Φαληρέας απαγορεύσει διά
νόμου (317 π.Χ.) την
κατασκευή πολυτελών ταφικών μνημείων.
Το
επιτύμβιο μνημείο που αποκαλύφθηκε στην Παιανία (φωτ.: ΥΠΠΟΑ). The
burial monument brought to life in Paiania (photo: MOCAS).
Το
ανάγλυφο μεταφέρθηκε προς φύλαξη και συντήρηση στο Αρχαιολογικό Μουσείο της
Βραυρώνας. Η ανασκαφή εξελίσσεται και είναι πιθανόν να εντοπιστούν και άλλα
θραύσματά του. Στο οικόπεδο ανασκάπτονται επίσης κατάλοιπα και άλλων εποχών.
Πηγές:
https://www.naftemporiki.gr/story/1684517/entuposiaki-arxaiologiki-anakalupsi-stin-paiania
- https://www.archaeology.wiki/blog/2021/01/26/temple-shaped-burial-monument-brought-to-light-in-paiania/
