Οι
αρχαίοι Έλληνες βασίστηκαν σημαντικά στη βοήθεια μη Ελλήνων μισθοφόρων για να
πολεμήσουν τους Καρχηδόνιους εχθρούς τους στη Σικελία. The ancient Greeks
relied on help from non-Greek mercenaries when it came to fighting their
enemies, suggests an analysis of bodies in 2500-year-old mass graves. The
Temple of Victory at Himera, Sicily, constructed after the first Battle of
Himera in 480 BC. Katherine Reinberger
Αυτό
αποκαλύπτει μία νέα αμερικανο-ιταλική επιστημονική μελέτη, που έκανε γεωχημικές
αναλύσεις σε σκελετούς, οι οποίοι βρέθηκαν σε τάφους ηλικίας περίπου 2.500
ετών.
Οι
Σικελικοί Πόλεμοι των Συρακουσίων και άλλων ελληνικών πόλεων της Σικελίας κατά
των Καρχηδονίων (που εξορμούσαν κυρίως από την περιοχή της σημερινής Τυνησίας)
καταγράφηκαν από τον Ηρόδοτο, τον Διόδωρο Σικελιώτη και άλλους συγγραφείς. Κατά
καιρούς είχε εκφραστεί ο προβληματισμός κατά πόσο ο Ηρόδοτος, ως Έλληνας,
έτεινε να παρουσιάσει απολύτως αντικειμενικά εκείνες τις μάχες.
Himera, an
important Greek city in modern-day Sicily, was attacked twice by invading
forces before falling. New research shows that non-Greek soldiers played a major
role in the city’s survival. Shutterstock
Για
παράδειγμα, σύμφωνα τον Ηρόδοτο, στην πρώτη μάχη της Ιμέρας (που ήταν ελληνική
αποικία) το 480 π.Χ. αναφέρεται ότι οι ντόπιοι Έλληνες έλαβαν βοήθεια από
άλλους Έλληνες συμμάχους και νίκησαν τους Καρχηδόνιους. Αλλά στη δεύτερη μάχη
το 409 π.Χ. οι ντόπιοι έμειναν χωρίς έξωθεν ελληνική βοήθεια και η Ιμέρα έπεσε
στα χέρια των Καρχηδονίων.
Η
πρόσφατη ανακάλυψη στη Σικελία οκτώ ομαδικών τάφων που σχετίζονταν με τις μάχες
της Ιμέρας επέτρεψε στους επιστήμονες να διερευνήσουν κατά πόσο η εξιστόρηση
του Ηροδότου είναι πλήρως αξιόπιστη.
Katherine
Reinberger performed chemical analysis on the samples back in the lab. Katherine Reinberger, CC BY-ND
Οι
ερευνητές από τις ΗΠΑ και την Ιταλία, με επικεφαλής τη δρα Κάθριν Ραϊνμπέργκερ
του Τμήματος Ανθρωπολογίας του αμερικανικού Πανεπιστημίου της Τζόρτζια, που
έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό PLoS One, ανέλυσαν
ισότοπα στροντίου και οξυγόνου από τα δόντια 62 σκελετών στρατιωτών που
βρέθηκαν στους τάφους, βγάζοντας συμπεράσματα κατά πόσο οι πεσόντες στις μάχες
ήταν ντόπιοι ή όχι (το χημικό «προφίλ» των δοντιών διαφέρει ανάλογα με τη χώρα
προέλευσης ενός ανθρώπου).
A plan of the Greek
colony town of Himera, its location in Sicily among other sites and within the
larger Mediterranean. The mass graves were found in the western necropolis.
Reinberger KL, Reitsema LJ, Kyle B, Vassallo S, Kamenov G, Krigbaum J (2021)
Isotopic evidence for geographic heterogeneity in Ancient Greek military
forces. PLoS ONE
16(5): e0248803., CC BY
Η
ανάλυση αποκάλυψε ότι εν μέρει η ιστορική αφήγηση είναι σωστή, καθώς υπήρξαν
όντως δύο μάχες στην Ιμέρα, περίπου τα δύο τρίτα των δυνάμεων της Ιμέρας στην
πρώτη μάχη δεν ήταν ντόπιοι (ενώ στη δεύτερη μάχη μόνο το ένα τέταρτο δεν ήταν
ντόπιοι) και Έλληνες στρατιώτες από άλλα μέρη εκτός Ιμέρας πολέμησαν στο πλευρό
των ντόπιων Ελλήνων. Από την άλλη πλευρά, όμως, η ανάλυση δείχνει ότι πολλοί
από τους μη ντόπιους στρατιώτες στην πραγματικότητα δεν ήταν Έλληνες, αλλά από
άλλα μέρη της Μεσογείου, πιθανώς μισθοφόροι για λογαριασμό των Ελλήνων.
«Πιθανώς
οι αρχαίες κοινότητες και σίγουρα οι αρχαίοι στρατοί εμφάνιζαν μεγαλύτερη
διαφοροποίηση από ό,τι αρχικά νομίζαμε», ανέφερε η κ. Ραϊνμπέργκερ.
Artist’s rendition
of a heavy infantry hoplite soldier, with helmet, armor and shield. PHAS/Universal Images Group via Getty
Images
«Οι
ισοτοπικές μελέτες δείχνουν ότι πιθανώς επρόκειτο για ανθρώπους που μισθώνονταν
από την ακτή της Καταλανίας, από όλη την Ιβηρική Χερσόνησο, από την ηπειρωτική
Ελλάδα ή ακόμη και από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Έτσι, μπορεί να ήταν είτε
Έλληνες είτε αυτόχθονες που οι κλασσικές πηγές θεωρούσαν βαρβάρους. Προφανώς
αυτοί οι "βάρβαροι" ήταν πολύ πιο ενσωματωμένοι στις καθημερινές ζωές
των "κανονικών" Ελλήνων από ό,τι θεωρείτο έως τώρα», δήλωσε στο New Scientist ο δρ
Μάριο Νόβακ του Ινστιτούτου Ανθρωπολογικών Ερευνών της Κροατίας.
Οι
ερευνητές εκτιμούν ότι οι ελληνικές ιστορικές πηγές υποτίμησαν την εμπλοκή των
ξένων μισθοφόρων, προκειμένου να προάγουν μία πιο ελληνοκεντρική αφήγηση και να
ευθυγραμμίσουν τη νίκη στην πρώτη μάχη της Ιμέρας με άλλες ελληνικές επιτυχίες
κατά των Περσών στην ηπειρωτική Ελλάδα περίπου την ίδια εποχή. Επίσης, η
αρχαιοελληνική κοινωνία πιθανώς δεν ενθουσιαζόταν γενικότερα στην ιδέα των
ξένων μισθοφόρων, οπότε το θέμα έτεινε να αποσιωπάται.
Πηγές: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0248803
- https://www.inverse.com/innovation/ancient-teeth-bust-greek-myth
- https://theconversation.com/teeth-of-fallen-soldiers-hold-evidence-that-foreigners-fought-alongside-ancient-greeks-challenging-millennia-of-military-history-160512
- https://www.newscientist.com/article/2277380-isotope-study-hints-ancient-greeks-used-foreign-fighters-in-key-battle/
- https://www.lifo.gr/now/tech-science/epibebaionetai-o-irodotos-mystiko-oplo-ton-arhaion-ellinon-kata-ton-karhidonion
