Ο Σαίξπηρ και η επανάσταση της επιστήμης. Shakespeare and the revolution of science

William Shakespeare lived at a remarkable time—a period we now recognize as the first phase of the Scientific Revolution. New ideas were transforming Western thought, the medieval was giving way to the modern, and the work of a few key figures hinted at the brave new world to come: the methodical and rational Galileo, the skeptical Montaigne, and—as Falk convincingly argues—Shakespeare, who observed human nature just as intently as the astronomers who studied the night sky. In The Science of Shakespeare, we meet a colorful cast of Renaissance thinkers, including Thomas Digges, who published the first English account of the "new astronomy" and lived in the same neighborhood as Shakespeare; Thomas Harriot—"England’s Galileo"—who aimed a telescope at the night sky months ahead of his Italian counterpart; and Danish astronomer Tycho Brahe, whose observatory-castle stood within sight of Elsinore, chosen by Shakespeare as the setting for Hamlet—and whose family crest happened to include the names "Rosencrans" and "Guildensteren." And then there’s Galileo himself: As Falk shows, his telescopic observations may have influenced one of Shakespeare’s final works. Dan Falk’s The Science of Shakespeare explores the connections between the famous playwright and the beginnings of the Scientific Revolution—and how, together, they changed the world forever.

Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ ( 1564 –1616 ) έζησε σε μια αρκετά σημαντική εποχή, η οποία σηματοδοτεί το πρώτο στάδιο της Επιστημονικής Επανάστασης και την έκρηξη των νέων ιδεών που άρχισαν να κυριαρχούν στη Δυτική σκέψη, όταν οι αντιλήψεις και οι ιδέες του Μεσαίωνα άρχισαν να υποχωρούν και να δίνουν τη θέση τους σε νεότερες.

The French writer Montaigne (1533-1592) was profoundly skeptical: He questioned the authority of religious and political leaders. He questioned the wisdom of the ancient philosophers. He questioned mankind’s privileged status in the cosmic hierarchy. He even questioned the power of reason to make sense of the world. His sprawling Essays -- in which he shares his thoughts on life, the universe, and just about everything else -- were published over a 22-year period, beginning in the 1570s. Scholars have long remarked on the similarities between numerous passages from Shakespeare’s plays and de Montaigne’s Essays. One striking example can be found in The Tempest, where Shakespeare borrows (with only minor tweaks) Montaigne’s description of the natives of Brazil, and their seemingly-idyllic life. But there is more to be found in Montaigne: He mentions atomism, and even Copernicus. More generally, the questioning attitude that threads its way through the Essays may inform some of Shakespeare’s later works, such as the almost nihilistic King Lear.

Ανάμεσα στις εμβληματικές φιγούρες της νέας εποχής ήταν, σαφώς, ο Γαλιλαίος (1564-1642) και η μεθοδική, ορθολογική σκέψη του, αλλά και ο σκεπτικιστής Γάλλος δοκιμιογράφος Μονταίνιος (1533-1592).

Στο νέο βιβλίο του με τίτλο The Science of Shakespeare: A New Look at the Playwright’s Universe (Εκδ.Thomas Dunne Books) ο δημοσιογράφος επιστημονικών θεμάτων Dan Falk εξερευνά τη σύνδεση του θρυλικού θεατρικού συγγραφέα με το πνεύμα της Επιστημονικής Επανάστασης, υποστηρίζοντας ότι ο Σαίξπηρ επηρεάστηκε από την επιστήμη, ιδιαιτέρως από τα νέα επιτεύγματα της αστρονομίας και της παρατήρησης των άστρων. Ο Dan Falk διαπιστώνει, ανάμεσα σε άλλα, ότι ο Σαίξπηρ άρχισε να παρατηρεί την ανθρώπινη φύση με την ίδια προσήλωση που οι αστρονόμοι της εποχής μελετούσαν τον έναστρο ουρανό.

An illustration of the Copernican universe from Thomas Digges' book. Copernicus had published his groundbreaking book, On the Revolutions of the Heavenly Spheres, in 1543 -- twenty-one years before Shakespeare’s birth; in it, he places the earth among the planets, and positions the sun at the center of the cosmos. The first English account of this heliocentric (sun-centered) theory came two decades later, with the work of a statesman-scientist named Thomas Digges (c.1546-1595). In 1576, Digges published an updated version of an almanac written by his father. The almanac included a vision of the cosmos even more radical than that of Copernicus:  He included a diagram of the cosmos in which the stars are seen to extend outward without limit -- a remarkable vision of a possibly infinite cosmos.  Did Shakespeare catch wind of this idea? Perhaps. A handful of scholars have pointed to a possible clue in a remarkable passage in Hamlet, in which the prince envisions himself as "a king of infinite space." Could he be alluding to the new, infinite universe described -- for the first time -- by his countryman Thomas Digges?

Ο συγγραφέας δεν κάνει γενικόλογες διαπιστώσεις. Aναζητά τις επιρροές που πιθανόν δέχτηκε ο Σαίξπηρ από τους σημαντικότερους στοχαστές της Αναγέννησης:

In November of 1572, a bright new star lit up the night sky, appearing in the constellation of Cassiopeia.  (We now recognize such an event as a supernova, the explosive death of a massive star.) Shakespeare was only eight at the time -- but we know that Thomas Digges made detailed observations of the object, as did astronomer Tycho Brahe (1546-1601), observing from Denmark; today we call it "Tycho’s star."  Astronomer Donald Olson, of Texas State University, has argued that the star observed by Prince Hamlet shining "westward from the pole" was inspired by Shakespeare’s boyhood memory of Tycho’s star -- reinforced, perhaps, by a reference to it in Holinshed’s Chronicles, published fifteen years later. (At the very least, Shakespeare would have seen the next supernova – "Kepler’s star," which appeared in 1604.) One might also note that Tycho observed the stars from the Danish island of Hven, barely a stone’s throw from the castle of Elsinore, chosen by Shakespeare as the setting for Hamlet. Finally, we might take a close look at Tycho’s extended family: An engraving from the 1590s shows Tycho surrounded by the family crests of a dozen or so relatives; among these names we find a "Rosencrans" and a "Guildensteren."

Τον Βρετανό μαθηματικό και αστρονόμο Tomas Digges που ζούσε στην ίδια γειτονιά με τον κορυφαίο δραματουργό, τον Thomas Harriot, που είναι γνωστός και ως «Άγγλος Γαλιλαίος», αφού είχε στρέψει το τηλεσκόπιο του στον ουρανό πριν από τον Γαλιλαίο, τον Δανό αστρονόμο Τύχο Μπράχε, του οποίου το κάστρο-παρατηρητήριο με θέα το Έλσινορ επελέγη από τον Σαίξπηρ ως τόπος δράσης στον «Άμλετ», αλλά και τον Γαλιλαίο: οι αστρολογικές παρατηρήσεις του εντοπίζονται, σύμφωνα με τον Falk, σε ένα από τα τελευταία και παραγνωρισμένα έργα του Σαίξπηρ, τον Κυμβελίνο.

Facsimile of the first page of Cymbeline from the First Folio.

Ο Falk αναφέρεται σε μια σκηνή μεγάλης συμβολικής δύναμης, στην τελευταία πράξη του ρομαντικού δράματος, όπου ο Σαίξπηρ εμφανίζει πρώτη φορά στο κοινό τον Δία. Αν και αρκετοί χαρακτήρες στα έργα του Σαίξπηρ τον επικαλούνται, ο Δίας δεν κάνει ανάλογη εμφάνιση σε άλλο έργο του δραματουργού. Ο θεός δεν εμφανίζεται μόνος του. Κάτω από αυτόν οι θεατές βλέπουν τέσσερα φαντάσματα να κινούνται σε έναν κύκλο… «Θα μπορούσαν αυτά τα φαντάσματα να αντιπροσωπεύουν τα τέσσερα φεγγάρια του Δία που είχαν ανακαλυφθεί εκείνη την εποχή από τον Γαλιλαίο;», αναρωτιέται ο Dan Falk.

Στο βιβλίο αναζητούνται μεθοδικά αρκετές ακόμα σχέσεις ανάμεσα στον κόσμο του Σαίξπηρ και της Επιστήμης, για να τονιστεί ο τρόπος που οι επιστημονικές ανακαλύψεις επηρέασαν τις αντιλήψεις των ανθρώπων για τη φύση, την τέχνη, τη δημιουργία και την ίδια μας την ύπαρξη.

Βρέθηκε η Γη-Γκοτζίλα! Godzilla of Earths Discovered: Mega-Earth Kepler-10c 'Could Rewrite History of Universe'

Καλλιτεχνική απεικόνιση του... Γκοτζίλα. Πίσω διακρίνεται ο δεύτερος πλανήτης που έχει ανακαλυφθεί στο ίδιο σύστημα, ο «Λάβα». An artist concept shows the Kepler-10 system, home to two rocky planets. In the foreground is Kepler-10c, a planet that weighs 17 times as much as Earth and is more than twice as large in size. This discovery has planet formation theorists challenged to explain how such a world could have formed. Image Credit: Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics/David Aguilar

Πρόσφατα ανακαλύφθηκε ένας εξωπλανήτης σε απόσταση 560 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Δράκοντα. Ερευνητές του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν μελέτησαν τον Kepler-10c, όπως ονομάστηκε ο εξωπλανήτης, και ανακοίνωσαν ότι πρόκειται για ένα άγνωστο είδος πλανήτη με τέτοια χαρακτηριστικά  που - με βάση όσα πίστευαν οι επιστήμονες μέχρι σήμερα - κανονικά δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Ο πλανήτης αυτός έχει πολλαπλάσιο μέγεθος και μάζα από εκείνη της Γης για αυτό ονομάστηκε «Μεγα-Γη» αλλά η αστρονομική κοινότητα του προσέδωσε ένα ακόμη πιο εντυπωσιακό χαρακτηρισμό, τον όνομασε «ο Γκοτζίλα των Γαιών»!

Και όμως υπάρχει

Ανακαλύφθηκε εξωπλανήτης που ανήκει σε άγνωστο είδος πλανητών. The heavyweight world is up to 17 times more massive than the Earth, It has at least one unusual neighbour, Kepler-10b - a scorching hot 'lava world' three times heavier than Earth that whips around the star once every 20 hours. An artist's impression is pictured of Kepler-10b is pictured.

Ο Kepler-10c είναι ένας βραχώδης πλανήτης με διάμετρο 2.3 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης και μάζα 17 φορές μεγαλύτερη από αυτή του πλανήτη μας. Οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι αυτού του μεγέθους οι πλανήτες κατά τη διαδικασία του σχηματισμού τους ελκύουν πολύ μεγάλες ποσότητες υδρογόνου και έτσι καταλήγουν σε γίγαντες αερίου όπως ο Δίας. Η κρατούσα θεωρία ανέφερε ότι δεν είναι εφικτή η δημιουργία ενός βραχώδους πλανήτη με τέτοιο μέγεθος. Όμως οι ερευνητές του Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν διαπίστωσαν ότι πρόκειται για έναν βραχώδη πλανήτη ο οποίος μάλιστα, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο, έχει καταφέρει να διατηρήσει ανέπαφη την ατμόσφαιρά του γεγονός που τον καθιστά ακόμη πιο ενδιαφέροντα.

Πανάρχαιος

Kepler- 10c was originally spotted by Nasa's Kepler spacecraft (artist's impression pictured), which finds planets using the transit method, looking for a star that dims when a planet passes in front of it. By measuring the dimming, scientists can calculate the planet’s physical size.

Ένα ακόμη πολύ σημαντικό εύρημα σχετίζεται με την ηλικία του Kepler-10c. Το πλανητικό σύστημα στο οποίο ανήκει ο πλανήτης σχηματίστηκε πριν από περίπου 11 δισ. έτη, δηλαδή περίπου τρία δισ. έτη μετά τη Μεγάλη Έκρηξη από την οποία προέκυψε το Σύμπαν. Το δικό μας σύστημα σχηματίστηκε πριν από περίπου 4.5 δισ. έτη. Αυτό σημαίνει ότι βραχώδεις πλανήτες, οι οποίοι θεωρούνται και οι πλέον φιλόξενοι για τη ζωή, σχηματίστηκαν πολύ νωρίτερα απ' ό,τι πίστευαν οι αστρονόμοι.

Όπως είναι ευνόητο όσο νωρίτερα σχηματίστηκε ένας βραχώδης πλανήτης τόσο περισσότερο χρόνο θα είχε (δυνητικά) στη διάθεσή της η ζωή για να υπάρξει και να εξελιχθεί πάνω σε αυτόν. Μέχρι σήμερα οι ειδικοί θεωρούσαν ότι τα πανάρχαια άστρα, αυτά που δημιουργήθηκαν στην παιδική ηλικία του Σύμπαντος, δεν μπορούσαν να υποστηρίξουν τον σχηματισμό βραχωδών πλανητών γιατί αμφισβητείται το αν υπήρχαν σε εκείνη τη φάση του Σύμπαντος όλα τα απαραίτητα στοιχεία. Μετά από την ανακάλυψη του Kepler-10c τα πανάρχαια πλανητικά συστήματα αναμένεται να μπουν στο στόχαστρο των ερευνητών που αναζητούν ζωή στο Διάστημα.

Καυτό δίδυμο

O πρώτος από τους μελλοθάνατους πλανήτες, ο Kepler-56b, βράζει και παραμορφώνεται πριν καταστραφεί. Ο Kepler-56b θα χαθεί μέσα στο άστρο σε περίπου 130 εκατομμύρια χρόνια, δείχνουν οι υπολογισμοί των ερευνητών. Λίγο αργότερα, σε 155 εκατομμύρια χρόνια, θα έρθει η σειρά του Kepler-56c, o οποίος βρίσκεται σε λίγο μεγαλύτερη απόσταση με έτος που διαρκεί 21,4 γήινες μέρες. Artist’s impression of Kepler-56b being torn apart by its star about 130 million years from today. Its sibling planet, Kepler-56c, will last until 155 million years from now. Credit: David A. Aguilar (CfA)

Ο Kepler 10c βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από το μητρικό του άστρο γι αυτό και ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από αυτό σε μόλις 45 ημέρες. Ο Γκοτζίλα δεν είναι ο μόνος πλανήτης που εντοπίστηκε σε αυτό το σύστημα. Έχει εντοπισθεί εκεί άλλος ένας εξωτικός κόσμος. Πρόκειται για έναν πλανήτη με μέγεθος 1.4 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Γης (άλλη μια Υπερ-Γαία) δηλαδή που βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το μητρικό του άστρο και κινείται με μεγάλη ταχύτητα γύρω από αυτό.

Σύμφωνα με τους ερευνητές ο πλανήτης αυτός ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από το άστρο σε μόλις 20 ώρες! Οι ερευνητές τον χαρακτήρισαν έναν «κόσμο λάβας». Οι ερευνητές ανακοίνωσαν τα ευρήματά τους στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Ένωσης που γίνεται αυτές τις ημέρες στη Βοστόνη.