Τα Άλογα του Aχιλλέως. The Horses of Achilles

Henri Regnault, Ο Αυτομέδων και τα άλογα του Αχιλλέα, Automedon with the Horses of Achilles, 1868

Τον Πάτροκλο σαν είδαν σκοτωμένο,

        που ήταν τόσο ανδρείος, και δυνατός, και νέος,

        άρχισαν τ’ άλογα να κλαίνε του Aχιλλέως·

        η φύσις των η αθάνατη αγανακτούσε

        για του θανάτου αυτό το έργον που θωρούσε.

Τίναζαν τα κεφάλια των και τες μακρυές χαίτες κουνούσαν,

        την γη χτυπούσαν με τα πόδια, και θρηνούσαν

τον Πάτροκλο που ενοιώθανε άψυχο — αφανισμένο —

μια σάρκα τώρα ποταπή — το πνεύμα του χαμένο —

                ανυπεράσπιστο — χωρίς πνοή —

εις το μεγάλο Τίποτε επιστραμένο απ’ την ζωή.

Τα δάκρυα είδε ο Ζευς των αθανάτων

        αλόγων και λυπήθη. «Στου Πηλέως τον γάμο»

        είπε «δεν έπρεπ’ έτσι άσκεπτα να κάμω·

        καλλίτερα να μην σας δίναμε, άλογά μου

        δυστυχισμένα! Τι γυρεύατ’ εκεί χάμου

στην άθλια ανθρωπότητα πούναι το παίγνιον της μοίρας.

        Σεις που ουδέ ο θάνατος φυλάγει, ουδέ το γήρας

      πρόσκαιρες συμφορές σας τυραννούν. Στα βάσανά των

      σας έμπλεξαν οι άνθρωποι.»— Όμως τα δάκρυά των

                για του θανάτου την παντοτινή

      την συμφοράν εχύνανε τα δυο τα ζώα τα ευγενή.

Κωνσταντίνος Καβάφης

The Horses of Achilles

Anthony van Dyck, The Horses of Achilles, 1635

When they saw Patroklos dead

—so brave and strong, so young—

the horses of Achilles began to weep;

their immortal nature was upset deeply

by this work of death they had to look at.

They reared their heads, tossed their long manes,

beat the ground with their hooves, and mourned

Patroklos, seeing him lifeless, destroyed,

now mere flesh only, his spirit gone,

defenseless, without breath,

turned back from life to the great Nothingness.

Zeus saw the tears of those immortal horses and felt sorry.

“At the wedding of Peleus,” he said,

“I should not have acted so thoughtlessly.

Better if we hadn’t given you as a gift,

my unhappy horses. What business did you have down there,

among pathetic human beings, the toys of fate.

You are free of death, you will not get old,

yet ephemeral disasters torment you.

Men have caught you up in their misery.”

But it was for the eternal disaster of death

that those two gallant horses shed their tears.

Translated by Edmund Keeley/Philip Sherrard

C.P. Cavafy

..ἵπποι δ᾽ Αἰακίδαο μάχης ἀπάνευθεν ἐόντες

κλαῖον, ἐπεὶ δὴ πρῶτα πυθέσθην ἡνιόχοιο

ἐν κονίῃσι πεσόντος ὑφ᾽ Ἕκτορος ἀνδροφόνοιο.

[Ραψ. Ρ,  426-428]

today's art: Gustave Courbet, La Femme au Perroquet, The Woman with the Parrot, 1866, Huile sur toile, 129 x 195 cm, New York, The Metropolitan Museum of Art

Ο Γουστάβος Κουρμπέ (Gustave Courbet 1819 – 1877) ηγήθηκε ως Γάλλος ζωγράφος του κινήματος του Ρεαλισμού κατά τον 19ο αιώνα. Οι Ρεαλιστές γεφύρωσαν το χάσμα ανάμεσα στους Ρομαντικούς (Ζερικώ, Ντελακρουά κ.α.) με την ευαίσθητη Σχολή της Μπαρμπιζόν και τους Ιμπρεσιονιστές. Γεννήθηκε στο μικρό αγροτικό χωριό Ορνάν από ικανούς κτηματίες ενώ το 1837 ξεκινά νομικές σπουδές που σε δύο χρόνια εγκαταλείπει πηγαίνοντας στο Παρίσι για σπουδές ζωγραφικής. Εκεί αντιγράφει πίνακες μεγάλων καλλιτεχνών, γίνεται φίλος με τον Μιλέ, αλλά σύντομα βρίσκει το δικό του εκφραστικό δρόμο των ασυμβίβαστων. Κατέχει σημαντική θέση πρωτοπορίας, ενώ είναι εντυπωσιακό πόσο μεγάλες και διαρκείς αντιμαχόμενες συζητήσεις προκάλεσε με το έργο του.

«Είμαι πενήντα χρονών και έζησα πάντα λεύτερος. Αφήστε με λεύτερος να τελειώσω τη ζωή μου. Σαν πεθάνω, τότε θα ήθελα να ειπωθεί για μένα : Δεν ανήκε σε καμία Σχολή, σε καμία Εκκλησία, σε κανένα Ίδρυμα, σε καμία Ακαδημία. Τέλος, σε κανένα καθεστώς, εκτός από το καθεστώς της Ελευθερίας».

Esquisse pour les Casseurs de pierres, Outline for the Stone breakers, 1849

Ασχολήθηκε με τοπία, θάλασσες, νεκρές φύσεις, εικόνες που θεωρούνταν τραχείς, αγρότες στη δουλειά, εργάτες. Κοντραρίστηκε με τις Ακαδημαϊκές συντηρητικές απόψεις, πρότεινε την ευθεία παρατήρηση στη φύση. Ανεξάρτητο πνεύμα, από τα πρώτα του αριστουργήματα θεωρούνται οι “Εργάτες που σπάζουν πέτρες”, για το οποίο και εκθειάστηκε ο τρόπος που προσέγγισε αυθεντικά και ανυπόκριτα τη φτώχεια. Ζωγραφίζοντας την ταφή ενός απλού ανθρώπου χαρακτηρίστηκε ως Φριχτός Σοσιαλιστής, και ως Άγριος, αλλά αυτό δεν μείωσε σε τίποτε την δημοσιότητα που απέκτησε παρότι δεν την επεδίωκε.

Le Sommeil, The Sleep, 1866

Αμετανόητα προκλητικός αποφάσισε με μια σειρά αισθησιακών σκηνών να περάσει στην αντεπίθεση των καθωσπρέπει αστών της παρισινής μπουρζουαζίας. Οι τρεις σταθμοί αυτής της τάσης του ήταν όταν ζωγράφισε τον πίνακα Sleep, εννοώντας την ξεκούραση που μπορούν να απολαύσουν δύο γυναίκες ομοφυλόφιλες  θέμα που προκάλεσε εκρήξεις αντιδράσεων. Παρόμοιες συγκρούσεις προκάλεσε η αποτύπωση δύο γυναικών που με πολλά υπονοούμενα ξαπλώνουν στη χλόη, προφανώς ελαφρότατων ηθών, με ημισηκωμένα φουστάνια, ίσως σχετιζόμενες, κοιτώντας λάγνα, και με ένα ανδρικό καπέλο πρόδηλο στην παραπλέουσα βάρκα, έργο για το οποίο τον συνέλαβαν για πρώτη φορά. Κλείνει τη σειρά με την «Προέλευση του Κόσμου», με το οποίο πλέον γενικεύεται η αντίδραση,  αρκεί δε να σημειωθεί πως το έργο δεν είχε εκτεθεί δημόσια μέχρι το 1988 !

L'Origine du monde, The Origin of the world, 1866

Συνέβαλε καταλυτικά στην εξάπλωση του Ιμπρεσιονισμού, καθώς υποστήριξε αδάμαστα την αδιαπραγμάτευτη ελευθερία του καλλιτέχνη, τάχθηκε υπέρ της πλήρους αυτονομίας του ακόμη και μπρος στις κυβερνήσεις, ενώ προώθησε στις ιδιωτικές εκθέσεις όλα τα αμφιλεγόμενα στις κριτικές έργα του. Στους πίνακές του φιλοτέχνησε μια σειρά από εντυπωσιακά έργα, με εικόνες και από την καθημερινή ζωή του μόχθου, γεγονός που τον χαρακτήρισε κι ως επαναστατική μορφή, ειδικά όταν πήρε μέρος στη Γαλλική Κομμούνα του 1871. Με το τέλος της Κομμούνας συνελήφθη ξανά, του επιβλήθηκε φυλάκιση και πρόστιμο για την πτώση της Στήλης του Άουστερλιτς στην Πλας Βαντόμ, δημεύτηκαν οι πίνακές του, κι ακολούθησε ο πικρός θάνατος του εξόριστου στην Ελβετία.