Σύμφωνα με νέα ευρήματα οι Νατούφιοι,
κυνηγοί-συλλέκτες της ανατολικής Μεσογείου, είχαν πολύ πρόωρα παράγει μπίρα. Stanford researchers have found the oldest
archaeological evidence of beer brewing, a discovery that supports the hypothesis
that in some regions, beer may have been an underlying motivation to cultivate
cereals. Evidence suggests that stone mortars from Raqefet Cave, Israel, were
used in brewing cereal-based beer millennia before the establishment of
sedentary villages and cereal agriculture. This is the site location and
artifacts analyzed. (A) The location of Raqefet Cave and three additional
Natufian sites in Mt. Carmel; (B) field photos of the studied boulder mortars
(BM1,2) and the location of BM3 on the cave floor (scale bar and arrow: 20 cm);
(C) a functional reconstruction of the mortars: a boulder mortar used to store
plants in a basket with a stone slab on top, and a bedrock mortar used for
pounding and cooking plants and brewing beer. Credit: Credits to Elsevier,
Journal of Archaeological Science: Reports. Credits for photos: Dror Maayan.
Graphic design: Anat Regev-Gisis
Η καλλιέργεια δημητριακών θεωρείται ότι
αποτέλεσε το «εναρκτήριο λάκτισμα» για την εμφάνιση της γεωργίας, αλλά νέα
στοιχεία από τη Μέση Ανατολή ενισχύουν την πιθανότητα η παραγωγή μπίρας να
προηγήθηκε της δημιουργίας ψωμιού.
Ερευνητές από τις ΗΠΑ, με επικεφαλής
την κινεζικής καταγωγής καθηγήτρια αρχαιολογίας Λι Λίου του Πανεπιστημίου
Στάνφορντ της Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό
έντυπο Journal of Archaeological Science, ανακάλυψαν στο Ισραήλ ίχνη της
αρχαιότερης στον κόσμο παραγωγής μπίρας, προ περίπου 13.000 ετών.
Η ανακάλυψη έγινε στο σπήλαιο Ρακεφέτ,
κοντά στη σημερινή Χάϊφα, όπου έχει βρεθεί ένα νεκροταφείο του πολιτισμού των
Νατούφιων. Εκεί, μεταξύ άλλων, βρέθηκαν λίθινα
γουδιά, πάνω στα οποία υπήρχαν υπολείμματα φυτόλιθων, που -όπως έδειξε η χημική
ανάλυση- προέρχονταν από την παραγωγή μπίρας.
Εδώ και τουλάχιστον 60 χρόνια,
ορισμένοι επιστήμονες έχουν διατυπώσει τη θεωρία ότι σε μερικές περιοχές του
κόσμου η μπίρα υπήρξε το βασικό κίνητρο για να ξεκινήσει η καλλιέργεια
δημητριακών και δεν συνέβη το αντίθετο, όπως συνήθως πιστεύεται, δηλαδή πρώτα
να καλλιεργήθηκαν τα δημητριακά και μετά, κάποια στιγμή, φτιάχτηκε και η μπίρα
από αυτά.
Under a microscope, Professor Li Liu finds and records
starch grains. (Image credit: L.A. Cicero)
Τα νέα στοιχεία δείχνουν ότι οι
Νατούφιοι, κυνηγοί-συλλέκτες της ανατολικής Μεσογείου, είχαν πολύ πρόωρα
παράγει μπίρα. Όπως είπε η Λίου, «πρόκειται για την αρχαιότερη στον κόσμο γνωστή δημιουργία αλκοολούχου
ποτού από τον άνθρωπο». Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι Νατούφιοι έφτιαχναν αρχικά
τη μπίρα για να συνοδεύσουν τα τελετουργικά με τα οποία τιμούσαν τους νεκρούς
τους.
«Η
ανακάλυψή μας δείχνει ότι η παραγωγή αλκοόλ δεν ήταν κατ’ ανάγκη αποτέλεσμα της
παραγωγής γεωργικού πλεονάσματος, αλλά αναπτύχθηκε πριν τη γεωργία για
τελετουργικούς σκοπούς και για πνευματικές ανάγκες, τουλάχιστον σε ένα βαθμό»,
ανέφερε η Λίου. Τα αρχαιότερα ίχνη παραγωγής ψωμιού που έχουν βρεθεί μέχρι
σήμερα, σε μια άλλη περιοχή του Νατούφιου πολιτισμού στην ανατολική Ιορδανία,
χρονολογούνται προ 11.600 έως 14.600 ετών. Η παραγωγή νατούφιας μπίρας χρονολογείται πριν από
11.700 έως 13.700 χρόνια.
Η αρχαία μπίρα ασφαλώς απέχει πολύ από
τη σημερινή. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα ήταν ένα μίγμα που θα θύμιζε
μάλλον χυλό πόριτζ ή κουάκερ. Πιθανώς οι Νατούφιοι χρησιμοποιούσαν μια τεχνική
τριών σταδίων: πρώτα μετέτρεπαν το άμυλο από σιτάρι ή κριθάρι σε βύνη, πράγμα
που γινόταν παίρνοντας σπόρους των δημητριακών, τους οποίους μούσκευαν στο νερό
και μετά τους ξέραιναν και τους αποθήκευαν. Στη συνέχεια, η βύνη πολτοποιείτο
και θερμαινόταν και, τελικά, αφηνόταν να υποστεί ζύμωση με τη βοήθεια μυκήτων
του αέρα.
Πηγές: Fermented beverage and food storage in 13,000 y-old stone mortars at Raqefet Cave, Israel:
Investigating Natufian ritual feasting. Journal of Archaeological Science: Reports,
2018; 21: 783 DOI: 10.1016/j.jasrep.2018.08.008 - https://news.stanford.edu/press-releases/2018/09/12/crafting-beer-lereal-cultivation/
- http://www.in.gr/2018/09/13/tech/mpira-isos-parixthi-prin-apo-psomi/
