Κολοσσιαίες καταιγίδες σε ηλιακή κηλίδα μεγαλύτερη από το Γη. Sun Releases Third Substantial Solar Flare in 2 Days

Σε έξαρση βρίσκεται το τελευταίο διάστημα η δραστηριότητα του μητρικού μας άστρου. An active region on the sun erupted with a mid-level flare on Oct. 21, 2014, as seen in the bright light of this image captured by NASA's Solar Dynamics Observatory. This image shows extreme ultraviolet light that highlights the hot solar material in the sun's atmosphere. Shown here with the Earth to scale. Credit: NASA/GSFC/SDO

Πολύ έντονη είναι τους τελευταίους μήνες η δραστηριότητα του Ήλιου με σειρά φαινομένων τα περισσότερα εκ των οποίων καταλήγουν στην εκτόξευση γιγάντιων ποσοτήτων ύλης στο Διάστημα. Το διαστημικό παρατηρητήριο SDO που μελετά το μητρικό μας άστρο εντόπισε και κατέγραψε ένα από αυτά τα φαινόμενα.

Στην εικόνα του Ήλιου από το Solar Dynamics Observatory βλέπουμε την μεγαλύτερη κηλίδα (AR12192) του ηλιακού κύκλου 24, σε σύγκριση με το μέγεθος της Γης και του Δία. An SDO/HMI view of the visible sun showing the largest sunspot of solar cycle 24, AR12192.

Στον Ήλιο έχει κάνει την εμφάνιση της μια κηλίδα που έλαβε την κωδική ονομασία AR12192 η οποία έχει μέγεθος 14 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Γης! Οι ηλιακές κηλίδες είναι παροδικά φαινόμενα που εμφανίζονται στην επιφάνεια του Ηλίου, τη φωτόσφαιρα. Προκαλούνται από μαγνητική δραστηριότητα, η οποία παρεμποδίζει τα ρεύματα μεταφοράς θερμότητας από το εσωτερικό του Ήλιου, δημιουργώντας έτσι περιοχές με μειωμένη επιφανειακή θερμοκρασία.

Μια άποψη της AR12192 από 16 έως 22 Οκτωβρίου 2014. A zoomed in view of AR12192 observed by SDO/HMI from Oct. 16-22, 2014.

Παρότι μία ηλιακή κηλίδα έχει θερμοκρασία ως και 5000 βαθμών K, η αντίθεση με το περιβάλλον υλικό των 5800 K την καθιστά εύκολα ορατή ως σκοτεινή κηλίδα, καθώς η ένταση ακτινοβολίας που εκπέμπει ένα θερμό σώμα είναι ανάλογη του Τ4.

A view the full-sun observed by SDO/HMI from Oct. 16-22, 2014.

Αν μία ηλιακή κηλίδα μπορούσε να παρατηρηθεί απομονωμένη από την περιβάλλουσα φωτόσφαιρα, θα ήταν φωτεινότερη από το νήμα ενός αναμμένου λαμπτήρα πυρακτώσεως. Μια ηλιακή κηλίδα διαστέλλεται και συστέλλεται καθώς εξελίσσεται στην ηλιακή επιφάνεια. Η ομάδα ηλιακών κηλίδων AR12192 αυξήθηκε σε μέγεθος και πολυπλοκότητα και έγινε η μεγαλύτερη ηλιακή κηλίδα του τρέχοντος ηλιακού κύκλου (SC24).

SDO AIA image of the M8.7 flare in 131 angstrom light from 2:09 UT on October 22, 2014. Credit: NASA/SDO

Τα τελευταία 24ωρα στην κηλίδα αυτή ξεσπούν συνεχώς κολοσσιαίες καταιγίδες οι οποίες εκτοξεύουν τεράστιες ποσότητες φορτισμένων σωματιδίων στο Διάστημα. Είναι γνωστό ότι η έλευση στη Γη των φορτισμένων σωματιδίων από τον Ήλιο προκαλούν φυσικά φαινόμενα όπως το σέλας αλλά και προβλήματα λειτουργίας στους δορυφόρους και τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα animation του εντυπωσιακού φαινομένου με την γιγάντια κηλίδα.

Άστρο συγκλονίζεται από… σεισμούς. NASA's Fermi Satellite Finds Hints of Starquakes in Magnetar 'Storm'

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός άστρου νετρονίου που το χτυπά ο Εγκέλαδος. A rupture in the crust of a highly magnetized neutron star, shown here in an artist's rendering, can trigger high-energy eruptions. Fermi observations of these blasts include information on how the star's surface twists and vibrates, providing new insights into what lies beneath. Image Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/S. Wiessinger

Ένα σπάνιο κοσμικό φαινόμενο εντόπισαν ερευνητές του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ. Παλμοί ακτινοβολίας γάμμα και ακτινοβολίας Χ διαπερνούν ένα άστρο νετρονίου (που είναι γνωστά επίσης ως πάλσαρ) και τα κάνουν να… δονούνται δημιουργώντας ρήγματα και σχισμές στην επιφάνεια τους. Πρόκειται για ένα φαινόμενοι που οι ειδικοί χαρακτηρίζουν «αστρικό σεισμό». Οι ερευνητές εντόπισαν αυτό το φαινόμενο στο πάλσαρ SGR J1550-5418 που βρίσκεται σε απόσταση 15 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Γνώμωνα.

In the midst of SGR J1550-5418's 2009 burst storm, Swift's X-Ray Telescope captured an expanding halo produced by the magnetar's brightest bursts. The rings formed as X-rays from the brightest bursts scattered off of intervening dust clouds. Clouds closer to Earth produced larger rings. Image Credit: NASA/Swift/Jules Halpern, Columbia University

Η ανακάλυψη θεωρείται σημαντική επειδή οι επιστήμονες ευελπιστούν ότι με τον ίδιο τρόπο που οι σεισμοί μπορούν να αποκαλύψουν στοιχεία για τις διεργασίες στο εσωτερικό του πλανήτη μας οι αστρικοί σεισμοί μπορούν να αποκαλύψουν στοιχεία για τον σχηματισμό και τους μηχανισμούς των πάλσαρ. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Ο δεινόσαυρος με τα μεγαλύτερα χέρια. With extra-long arms, Deinocheirus mirificus was one weird dinosaur

Τεράστια χέρια, μεγάλη καμπούρα και μεγαλύτερη κοιλιά είχε ο παράξενος Δεινόχειρας. An artist's illustration shows Deinocheirus mirificus, a strange dinosaur with long arms, a bony sail and a duck-like bill. Recently discovered fossils have allowed researchers to reconstruct what this mysterious species looked like. Credit: Michael Skrepnick

Πριν από 50 χρόνια στην έρημο Γκόμπι της Μογγολίας εντοπίστηκαν τα μπροστινά άκρα ενός άγνωστου είδους δεινοσαύρου. Με μήκος 2,4 μέτρα ήταν τα μεγαλύτερα μπροστινά άκρα που είχαν ποτέ εντοπιστεί σε δεινόσαυρο αλλά γενικότερα και σε οποιοδήποτε δίποδο ζώο στον πλανήτη. Η απουσία άλλων ευρημάτων δεν επέτρεπε στους επιστήμονες να πουν περισσότερα πράγματα για αυτόν τον δεινόσαυρο. Εντοπίστηκαν όμως δύο καλοδιατηρημένοι σκελετοί αυτού του μυστηριώδους όσο και εντυπωσιακού όπως αποδεικνύεται είδους δίνοντας τέλος σε αυτό το παλαιοντολογικό μυστήριο.

Γιγάντιος

Ένας από τους μεγαλύτερους και πιο παράξενους ανατομικά δεινοσαύρους ήταν ο Δεινόχειρας. Deinocheirus mirificus, or ‘unusual horrible hand’, had long, clawed forearms, a sail on its back and a duck-like bill. A reconstruction of the dinosaur Deinocheirus mirificus. Photograph: Yuong-Nam Lee/KIGAM

Επρόκειτο για έναν δεινόσαυρο μεγάλο σχεδόν όσο ο Τυραννόσαυρος, που έφθανε τα 11 μέτρα μήκος και ζύγιζε 6,4 τόνους. Ανήκε στην ομάδα των «ορνιθομιμόσαυρων» (μέλος της ευρύτερης οικογένειας των θηρόποδων δεινόσαυρων), που ονομάστηκαν έτσι, επειδή έμοιαζαν με σαύρες που μιμούνταν τα πουλιά. Ήταν δίποδος όπως οι στρουθοκάμηλοι και χρησιμοποιούσε τα δύο τρομερά μπροστινά χέρια του για να κυνηγά την τροφή του.

Paleontologist Altangerel Perle, with the Museum of Natural History in Ulan Bator, Mongolia, stands between the forearms of Deinocheirus. Credit: Louie Psihoyos/Corbis

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον παλαιοντολόγο Γιανγκ Ναμ Λι του Ινστιτούτου Γεωεπιστημών της Ν. Κορέας,  ανακάλυψαν, επίσης στην έρημο Γκόμπι, δύο σχεδόν πλήρεις σκελετούς του δεινόσαυρου, τον οποίο ονόμασαν «Δεινόχειρα» (Deinocheirus mirificus) λόγω των δεινών (τρομερών) χεριών του. Η αρχική ανακάλυψη των απολιθωμένων χεριών είχε γίνει το 1965 από μια πολωνομογγολική επιστημονική αποστολή.

Taking a stroll with Deinocheirus mirificus. Credit: Yuong-Nam Lee/Korea Institute of Geoscience and Mineral Resources

Το σώμα του παμφάγου δεινόσαυρου, ο οποίος τρεφόταν με φυτά, ψάρια και μικρά ζώα σε υγρότοπους, ήταν πολύ παράξενο, καθώς θύμιζε γιγάντια στρουθοκάμηλο με καμπούρα, ενώ είχε ένα επίμηκες κεφάλι με μήκος πάνω από ένα μέτρο και ράμφος σαν της πάπιας, καθώς και μια τεράστια κοιλιά. «Ήταν ένας από τους πιο περίεργους δεινόσαυρους, παράξενος πέρα από κάθε φαντασία», δήλωσε ο Γιανγκ Ναμ Λι και εκτίμησε ότι το ζώο πρέπει να περπατούσε πολύ αργά. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

«Πετάξτε» πάνω από τα χάιλαντς του Άρη. Fly through the 'chaos canyon' on Mars

Εντυπωσιακό 3D animation επιτρέπει στον θεατή να ταξιδέψει στην «περιοχή χάος» του Κόκκινου Πλανήτη. The area has isolated mountains up to 2000 metres high scattered through it. Seen from orbit, they form a bizarre, chaotic pattern.

Οι επιστήμονες την έχουν ονομάσει «περιοχή χάος». Πρόκειται για τα χάιλαντς του Άρη, μια περιοχή κοντά στον Ισημερινό του Κόκκινου Πλανήτη στην οποία βρίσκονται δεκάδες (μπορεί και εκατοντάδες) λόφοι και όρη τα μεγαλύτερα εκ των οποίων έχουν ύψος δύο χιλιάδες μέτρα.

Hydraotes Chaos, a large basin, approximately the size of the German state of Baden-Württemberg, lies in the Martian highlands, near the equator.

Η περιοχή του χάους έχει μέγεθος περίπου 36 χιλιάδων τετραγωνικών χλμ.

Among the most interesting landforms on Mars are features referred to as ‘chaotic terrain’. Dozens or even hundreds of isolated mountains up to 2000 m high are scattered in these extensive regions. Seen from orbit, they form a bizarre, chaotic pattern. Such terrains are found over a large area to both the west and east of Valles Marineris, the largest canyon in the Solar System. Hydraotes Chaos, showcased in this video, is a typical example of this type of landscape. Credits: ESA/DLR/FU Berlin

Με δεδομένα από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Mars Express που εξερευνά τον Άρη ειδικοί του Γερμανικού Κέντρου Αεροδιαστήματος δημιούργησαν ένα 3D βίντεο που επιτρέπει στον θεατή να «πετάξει» πάνω από τα αρειανά χάιλαντς.

Εντόπισαν το «πρώτο σεξ» ανάμεσα σε Νεάντερταλ και σύγχρονο άνθρωπο. Ancient human bone helps date our first sex with Neanderthal

Οι πρώτες επιμειξίες μεταξύ των δύο ειδών έγιναν πριν από 50.000 έως 60.000 χρόνια σύμφωνα με νέα γενετική ανάλυση. Oldest genome sequence of a modern human suggests Homo sapiens first bred with Neanderthals 50,000-60,000 years ago. Credit: Michael Hofreiter and Kurt Fiusterweier/MPG EVA

Ποιός έκανε σεξ με ποιόν και πότε, είναι ένα βασικό ερώτημα για τους ανθρωπολόγους και άλλους επιστήμονες. Η ανάλυση του αρχαιότερου έως σήμερα ολοκληρωμένου DNA σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος ζούσε πριν από περίπου 45.000 χρόνια, οδήγησε τους επιστήμονες στην εκτίμηση ότι οι πρώτες επιμειξίες μεταξύ των προγόνων μας (Homo sapiens) και των Νεάντερταλ έγιναν πριν από 50.000 έως 60.000 χρόνια.

Ust'-Ishim man's thigh bone. PHOTOGRAPH BY BENCE VIOLA, MPI EVA

H ανάλυση βασίστηκε σε μηριαίο οστό που ανακαλύφθηκε το 2008 στην περιοχή Ουστ Ισίμ της δυτικής Σιβηρίας κοντά στον ποταμό Ιρτίς και προερχόταν από έναν άνδρα κυνηγό-συλλέκτη.

Η μετανάστευση

Neanderthal DNA specialist Svante Pääbo examines the anatomically modern human femur, found near Ust’-Ishim in western Siberia. Photograph: Bence Viola/MPI EVA

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον κορυφαίο στον κόσμο παλαιογενετιστή καθηγητή Σβάντε Πάαμπο του γερμανικού Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας, ανέφεραν επίσης ότι η νέα ανάλυση του γονιδιώματος υποστηρίζει τη θεωρία πως οι πρόγονοί μας μετανάστευσαν στην Αφρική πριν από περίπου 60.000 χρόνια (όπου είχαν ζήσει επί 100.000 έως 150.000 χρόνια) και στη συνέχεια εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη και την Ασία. Φαίνεται έτσι ότι δεν ισχύουν προηγούμενες εκτιμήσεις που υποδεικνύουν έξοδο από την Αφρική πριν από τουλάχιστον 100.000 χρόνια.

Ήδη, από το 2010, οι πρωτοποριακές γενετικές μελέτες του σουηδικής καταγωγής δρος Σβάντε Πάαμπο έχουν δείξει ότι όλοι οι σύγχρονοι άνθρωποι -εκτός από τους κατοίκους της υποσαχάριας Αφρικής- έχουν στο γενετικό υλικό τους και DNA από τους Νεάντερταλ, λόγω των επιμειξιών που προηγήθηκαν. Το ποσοστό αυτό κυμαίνεται γύρω στο 2% του συνολικού γονιδιώματος και είναι κάπως μεγαλύτερο στους ασιάτες από ό,τι στους ευρωπαίους.

Η πρώτη… φορά

The oldest bone from a modern human was found in western Siberia, near the area pictured above. PHOTOGRAPH BY PETER BLAKELY, REDUX

Τώρα, οι επιστήμονες έγιναν πιο συγκεκριμένοι για το πότε περίπου τα «ξαδέρφια» (Homo sapiens και Νεάντερταλ) έκαναν σεξ για πρώτη φορά. Οι έως τώρα εκτιμήσεις ήταν ότι αυτό συνέβη κάποια στιγμή πριν από 37.000 έως 86.000 χρόνια και η νέα έρευνα δείχνει ότι πιο πιθανό είναι να έγινε πριν από 50.000 έως 60.000 χρόνια.

Ο Σβάντε Πάαμπο ήταν ο πρώτος επιστήμονας που αποκωδικοποίησε πλήρως το γονιδίωμα των Νεάντερταλ οι οποίοι εξαφανίστηκαν πριν από περίπου 40.000 χρόνια. Η νέα ανάλυση παρέχει μια καλή εκτίμηση για τον ρυθμό με τον οποίο μεταλλάσσεται διαχρονικά το ανθρώπινο DNA. Διαπιστώθηκε ότι αυτός ο ρυθμός είναι πιο αργός από ό,τι είχε εκτιμηθεί έως τώρα με βάση την μελέτη των απολιθωμάτων.

Αν αυτός ο νέος υπολογισμός είναι σωστός, τότε ο διαχωρισμός των πρώτων ανθρώπων από τους πιθήκους έλαβε χώρα πριν από 10 έως 11 εκατ. χρόνια και όχι πριν από 5 έως 6 εκατ., που είναι η κυρίαρχη σήμερα θεωρία. Επειδή, όμως, μπορεί ο ρυθμός των γενετικών μεταλλάξεων να μεταβάλλεται διαχρονικά και να μην μένει σταθερός, το ζήτημα παραμένει ανοιχτό, έως ότου γίνουν νέες έρευνες.

Πριν τη νέα ανάλυση, το αρχαιότερο σύγχρονο ανθρώπινο DNA που είχε «διαβαστεί», προερχόταν από ένα αγόρι, το οποίο ζούσε πριν από 24.000 χρόνια, επίσης στη Σιβηρία. Οι επιστήμονες αναρωτιούνται ποιές άλλες εκπλήξεις μπορεί να τους επιφυλάσσει η παγωμένη και αχανής αυτή περιοχή της Ρωσίας, αν αρχίσουν να την ψάχνουν συστηματικά - πράγμα όχι εύκολο. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».