Διαχρονικές μηχανουργίες αφής αγίου φωτός. The “Holy Light” of Jerusalem debunked

William Holman Hunt, The Miracle of the Holy Fire (1899). The 19th century painting depicting the Chritistian Orthodox Holy Fire ceremony. Από ιερείς αρχαίων ναών την αρχαιότητα, από καθολικές καλόγριες το μεσαίωνα, μέχρι τον τάφο τού Ιησού στην Ιερουσαλήμ σήμερα.

Το άγιο φως δεν ήταν πρωτότυπη ιδέα των ορθοδόξων ρωμιών ιεραρχών. 

The small doorway to the traditional site of Jesus’ tomb cracked open to reveal a bright flame and tens of thousands of worshippers cheered ecstatically, marking the pinnacle of Easter Week’s holy fire ceremony in the Church of the Holy Sepulcher. The annual ritual has been practiced for at least the last 1,200 years on the day before Easter, which celebrates Jesus’ resurrection. Let us be honest: For us who are dissociated from religion, the "Holy Light" phenomenon being a miracle cannot but be viewed as a highly improbable, theoretical possibility, equidistant between acceptance and utter rejection. It is a fact though, that the various attempts to demystify it by the skeptics, even though they explain some aspects of the phenomenon, for the time being they have not managed to offer convincing answers to all questions raised by its complexity. What really happens every Good Saturday in Jerusalem cannot be the object of rigourous scientific study under current circumstances. That which can be approached critically is the phenomenon’s theological foundation and its (little known to the faithful) history.

Υπάρχουν αναφορές προγενέστερων αφών αγίων φώτων από καθολικές καλόγριες στη Γαλλία, αλλά κι από ιερείς αρχαίων ναών, που πλούτιζαν μετερχόμενοι παρόμοιων πρακτικών.

Το άγιο φως της αγίας Ραδεγόνδης

Radegonde se retire, accompagnée du peuple, dans le monastère dédié à la Vierge qu'elle fonda à Poitiers. Vie de sainte Radegonde, XIème siècle. Bibliothèque municipale de Poitiers. Radegund (also spelled Rhadegund, Radegonde, Radigund) (ca. 520–586) was a 6th-century Frankish princess, who founded the monastery of the Holy Cross at Poitiers. Canonized in the 9th century, she is the patron saint of several English churches and of Jesus College, Cambridge (whose full name "The College of the Blessed Virgin Mary, Saint John the Evangelist and the glorious Virgin Saint Radegund, near Cambridge".

Η Ραδεγόνδη, σύζυγος του βασιλιά της Γαλλίας Κλοταίρου, αγία της Καθολικής Εκκλησίας, έκτισε το 569 μ.Χ. στην πόλη Πικταύϊο (Poitiers) μοναστήρι καλογριών, στο οποίο και μόνασε. Επιθυμούσα να καταστήσει το μοναστήρι αξιοσέβαστο, το στόλισε με πολλά τεμάχια πτωμάτων αγίων (λείψανα), μετακομισμένα από την Ανατολή.

Παρόμοιο με το «θαύμα του αγίου φωτός» γινόταν, όχι στην Ιερουσαλήμ από ορθόδοξους πατριάρχες, ούτε το Μ. Σάββατο, αλλά από καθολικές καλόγριες κατά τη Μ. Παρασκευή σε μοναστήρι της Γαλλίας, ύστερα από ιδέα της εικονιζόμενης -με το δικό της «Άγιο Φως» αγίας Ραδεγόνδης, όταν «ουδέ τόνομα ακόμη του Αγίου Φωτός εγνωρίζετο εις την Ιερουσαλήμ ουδ’ εις όλην την Ανατολήν». («Διάλογος περί του Αγίου Φωτός», από τα «Άπαντα» του Αδ. Κοραή του Γ. Βαλέτα, εκδόσεις «Δωρικός».)

Από τον τότε αυτοκράτορα Ιουστίνο έλαβε δώρο μέρος του τιμίου ξύλου. Δεν αρκέστηκε όμως σε αυτά η Ραδεγόνδη, αλλά θέλησε να γίνονται και θαύματα στο μοναστήρι της. Ένα από αυτά ήταν το άγιο φως, το οποίο όμως δεν άναβε Μ. Σάββατο αλλά Μ. Παρασκευή.

Άγιο Φως σε ναό της Αφροδίτης

Ακόμη παλαιότερη μηχανουργία του αγίου φωτός διασώζεται από το ρωμαίο ιστορικό του ε΄αι. μ.Χ. Ζώσιμο. (Ο Ζώσιμος υποστήριζε, ότι η παρακμή της αυτοκρατορίας ήλθε λόγω τιμωρίας των θεών, επειδή οι άνθρωποι εγκατέλειψαν την αρχαία εθνική θρησκεία.) Στο Πρώτο Βιβλίο (κεφ. 58) της «Νέας Ιστορίας» του ο Ζώσιμος ιστορεί με ευλάβεια (ως εθνικός) φαινόμενο σε ναό της Αφροδίτης κοντά στην Ηλιούπολη της Συρίας, όπου εμφανιζόταν πυρ στον αέρα, πότε σφαιροειδές, πότε δε σε σχήμα λαμπάδας. Αναφέρει επίσης, ότι οι ιερείς θησαύριζαν με το χρυσάφι, το ασήμι και τα υφάσματα, που έφερναν οι επισκέπτες του ναού. («Άφακα χωρίον εστίν μέσον Ηλιουπόλεώς τε και Βύβλου, καθ’ ο ναός Αφροδίτης Αφακίτιδος ίδρυται· τούτου πλησίον λίμνη τις έστιν εοικυία χειροποιήτω δεξαμενή κατά μεν ουν το ιερόν και τους πλησιάζοντας τόπους πυρ επί του αέρος λαμπάδος η σφαίρας φαίνεται δίκην, συνόδων εν τω τόπω χρόνοις τακτοίς γινομένων, όπερ και μέχρι των καθ’ ημάς εφαίνετο χρόνων. Εν δε τη λίμνη εις τιμήν της θεάς δώρα προσέφερον οι συνιόντες εκ τε χρυσού και αργύρου πεποιημένα, και υφάσματα μέντοι λίνου τε και βύσσου και άλλης ύλης τιμιωτέρας.»)

Άγιο Φως σε ναούς της Λυδίας

Ruins of the Temple of Artemis in Sardis.

Ο Παυσανίας στα «Περιηγητικά» του (Βιβλ. 5, 27.5) κάνει λόγο για ναούς της Λυδίας, όπου οι ιερείς άναβαν τα ξύλα για τις θυσίες με αόρατο πυρ. Υπήρχε οίκημα με βωμό με τέφρα, στο οποίο, αφού έβαζε ξύλα και τιάρα στο κεφάλι, έμπαινε ο ιερέας, κι αφού έκανε επίκληση στους θεούς, άναβε χωρίς χρήση πυρός τα ξύλα με περιφανή φλόγα. («Έστι γαρ Λυδοίς επίκλησιν Περσικοίς ιερά εν τε Ιεροκαισαρεία καλουμένη πόλει και εν Υπαίποις, εν εκατέρω δε των ιερών οίκημά τε και εν τω οικήματί εστιν επί βωμού τέφρα· χρόα δε ου κατά τέφραν εστίν αυτή την άλλην. εσελθών δε ες το οίκημα ανήρ μάγος και ξύλα επιφορήσας αύα επί τον βωμόν πρώτα μεν τιάραν επέθετο επί τη κεφαλή, δευτέρα δε επίκλησιν ότου δη θεών επάδει βάρβαρα και ουδαμώς συνετά έλλησιν· επάδει δε επιλεγόμενος εκ βιβλίου· άνευ τε δη πυρός ανάγκη πάσα αφθήναι τα ξύλα και περιφανή φλόγα εξ αυτών εκλάμψαι».)

Ορισμός του «θαύματος του Αγίου Φωτός»: Κάθε -γήινο- χρόνο στις 12 η ώρα το πρώτο Σάββατο μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την γήινη εαρινή ισημερία (Μ. Σάββατο) σε ένα υπόγειο κουβούκλιο μιας πόλης (Ιερουσαλήμ) ενός μικρού πλανήτη (Γη), σε ένα από τα εκατομμύρια ηλιακά συστήματα, ενός από τους άπειρους γαλαξίες, ο δημιουργός -σύμφωνα με τη χριστιανική αντίληψη- του Σύμπαντος ανάβει ένα φως ενάντια στους φυσικούς νόμους, τους οποίους ο ίδιος έχει θέσει.

Το σύγχρονο κράτος της Ρωμιοσύνης μεταφέρει κάθε χρόνο με ειδική πτήση από την Ιερουσαλήμ στην Αθήνα λαμπάδα αναμμένη από εκείνο το φως, την οποία υποδέχεται και της απονέμει τιμές αρχηγού κράτους.

Από αυτές τις διαχρονικές μηχανουργίες των ιερέων με τις αφές των διαφόρων αγίων φώτων θα κρατήσω τον παραπάνω χαρακτηρισμό του Παυσανία, πως όλα αυτά τα τεχνάσματα είναι «βάρβαρα και ουδαμώς συνετά έλλησιν».

Πηγή: Ελεύθερη Έρευνα

Kepler-186f: ένας εξωπλανήτης στο μέγεθος της Γης. Earth-Size Planet Kepler-186f, a Possibly Habitable Alien World

This artist illustration shows what it might be like to stand on the surface of the planet Kepler-186f, the first-ever Earth-size planet to be found in the habitable zone of its star. Credit: Danielle Futselaar

Για πρώτη φορά οι αστρονόμοι φαίνεται πως ανακάλυψαν αυτό που τόσο καιρό αναζητούσαν: μια δεύτερη Γη.

This artist illustration shows the planet Kepler-186f, the first Earth-size alien planet discovered in the habitable zone of its star. Credit: NASA Ames/SETI Institute/JPL-CalTech

Όπως ανακοίνωσαν, βρήκαν έναν εξωπλανήτη με μέγεθος παρόμοιο με αυτό της Γης και ο οποίος, επιπλέον, βρίσκεται στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη», δηλαδή στην κατάλληλη απόσταση από το μητρικό άστρο του για να έχει νερό σε υγρή μορφή και άρα δυνητικά μπορεί να φιλοξενήσει ζωή- κάτι πάντως που δεν μπορεί ακόμη να επιβεβαιωθεί.

The rocky alien planet Kepler 186f is an Earth-size world that could have liquid water on its surface, and possibly even life. It orbits a star 490 light-years away. Credit: By Karl Tate, Infographics Artist

Ένας πλανήτης στην κατοικήσιμη ζώνη δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι όντως έχει υγρό νερό και φιλοξενεί ζωή, όμως αυτό -κρίνοντας από τη Γη- είναι πιθανό.

The diagram compares the planets of our inner solar system to Kepler-186, a five-planet star system about 500 light-years from Earth in the constellation Cygnus. The five planets of Kepler-186 orbit an M dwarf, a star that is is half the size and mass of the sun. Image Credit: NASA Ames/SETI Institute/JPL-Caltech

Ο πλανήτης, με την ονομασία Κέπλερ-186f, έχει διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από της Γης (1,1 φορές ή 10%) και βρίσκεται σχετικά κοντά, σε απόσταση περίπου 490 ετών φωτός, στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου. Κινείται γύρω από το αχνό άστρο – ερυθρό νάνο Κέπλερ-186, αποτελώντας το πέμπτο και πιο εξωτερικό μέλος του εν λόγω συστήματος (πράγμα που σημαίνει ότι το τυχόν υγρό νερό στην επιφάνειά του κινδυνεύει να παγώσει).

Slide summarizing discovery of Kepler-186b exoplanet. Image released April 17, 2014. Credit: NASA

Το έτος του πλανήτη (η διάρκεια μιας πλήρους περιφοράς του γύρω από το άστρο του) διαρκεί 130 γήινες μέρες. Η μάζα του και η πυκνότητά του, προς το παρόν, παραμένουν άγνωστες, αλλά οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο εξωπλανήτης είναι βραχώδης. Δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία για τη σύσταση της ατμόσφαιράς του, κάτι που ίσως ανακαλύψουν μελλοντικά τα υπό κατασκευή μεγαλύτερα τηλεσκόπια, όπως το «Τζέημς Γουέμπ» της NASA.

Comparison of the solar system to Kepler-186 planets. Image released April 17, 2014. Credit: NASA

Η ανακάλυψη, που παρουσιάστηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Science», έγινε από μεγάλη ομάδα Αμερικανών αστρονόμων, με επικεφαλής την Ελίζα Κουιντάνα, του Κέντρου Ερευνών Ames της NASΑ και του Ινστιτούτου SETI. H πρώτη παρατήρηση του εξωπλανήτη έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ» (που έχει τεθεί πλέον εκτός λειτουργίας) και ακολούθησε η επιβεβαίωση από παρατηρήσεις με τα επίγεια τηλεσκόπια Κεκ και Τζέμινι στη Χαβάη.

The "habitable zone" slide. Image released April 17, 2014. Credit: NASA

«Πρόκειται για την πρώτη βέβαιη ανακάλυψη πλανήτη με το μέγεθος της Γης, στην κατοικήσιμη ζώνη κάποιου άστρου», δήλωσε η Ελίζα Κουιντάνα και επισήμανε ότι το μητρικό άστρο της «δεύτερης Γης» είναι ένα τυπικό άστρο που ανήκει στην κατηγορία των ερυθρών Μ-νάνων, οι οποίοι είναι μικρότεροι, λιγότερο καυτοί και λιγότερο φωτεινοί από τον Ήλιο μας, αποτελώντας πάνω από το 70% των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων άστρων του γαλαξία μας.

Researchers found that habitable alien planets could exist closer to their stars than was previously realized. Credit: by Karl Tate, Infographics Artist

Από τους σχεδόν 1.800 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, περίπου 20 έχουν τροχιές που κινούνται εντός της κατοικήσιμης ζώνης των άστρων τους, δηλαδή ούτε πολύ μακριά από αυτά (οπότε το νερό θα πάγωνε), ούτε υπερβολικά κοντά (οπότε το νερό θα έβραζε και θα εξατμιζόταν). Όμως όλοι αυτοί οι γνωστοί εξωπλανήτες είναι αρκετά μεγαλύτεροι από τη Γη.

Από την άλλη, είχαν ως τώρα ανακαλυφθεί πλανήτες με μέγεθος σαν τη Γη, όμως δεν βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτεται πλανήτης ο οποίος φαίνεται να πληροί και τις δύο προϋποθέσεις (ίδιο μέγεθος και κατάλληλη απόσταση) για να δικαιολογεί τον τίτλο της «δεύτερης Γης».

A powerful new technique for hunting alien planets yields a major new crop of new worlds. Credit: By Karl Tate, Infographics Artist

Οι αστρονόμοι ήδη αναζητούν -μέσω της διάταξης ραδιοτηλεσκοπίων ‘Αλεν του Ινστιτούτου SETI- ενδείξεις νοήμονος ζωής στον πλανήτη Κέπλερ-186f, αλλά έως τώρα δεν έχουν εντοπίσει κάποιο σήμα. Δήλωσαν όμως πως θα συνεχίσουν τις προσπάθειές τους.

Ο «πρωτότυπος» καρχαρίας. Ozarcus mapesae: Fossil Species Reveals Sharks aren’t Living Fossils

Ο πανάρχαιος καρχαρίας φωτίζει την εξέλιξη τους. Modern-day sharks, like this lemon shark, are not as primitive as researchers thought, according to a new study. Paleontologists from the American Museum of Natural History have described a shark species that lived during Carboniferous period, about 325 million years ago. The analysis of its fossilized skull shows that living sharks are actually quite advanced in evolutionary terms, despite having retained their basic ‘sharkiness’ over millions of years. PHOTOGRAPH BY BERNARD RADVANER, CORBIS

Μια εκπληκτική ανακάλυψη έκανε ομάδα ερευνητών στις ΗΠΑ. Ανακάλυψαν καλοδιατηρημένα απολιθώματα ενός εκ των πρώτων ειδών καρχαρία. Η μελέτη των σπάνιων αυτών απολιθωμάτων ρίχνει νέο φως στην εξέλιξη των τρομερών ψαριών..

Μπίνγκο!

A recreation of Falcatus, a primitive shark that closely resembled Ozarcus mapesae, a newly identified shark-like species. Both of these species were very different than today's sharks, which exhibit a leaner, lighter, faster and sleeker body design. WIKIMEDIA COMMONS

Η καταγωγή και εξέλιξη των καρχαριών προβληματίζει έντονα τους επιστήμονες. Ο σκελετός τους είναι στην ουσία μια «σκαλωσιά» μαλακών χόνδρων και όχι ένα σύνολο σκληρών οστών με αποτέλεσμα όχι μόνο να είναι δύσκολο να εντοπιστούν απολιθώματα καρχαριών αλλά και όταν εντοπίζονται κάποια να μην αποκαλύπτουν πολλά στοιχεία για τους κατόχους τους.

The exceptionally well-preserved fossil of Ozarcus mapesae from two different lateral views. Scale bar is 1 cm. Image credit: © AMNH / F. Ippolito.

Ωστόσο σε μια περιοχή της Πολιτείας του Άρκανσο η ερευνητική ομάδα εντόπισε καλοδιατηρημένα απολιθώματα ενός πανάρχαιου όπως αποδείχτηκε είδους καρχαρία. Τα απολιθώματα ήταν αρκετά και σε πολύ καλή κατάσταση επιτρέποντας έτσι στους ερευνητές να ανασυνθέσουν και μάλιστα τρισδιάστατα τον αρχαίο καρχαρία. Η μελέτη των δεδομένων δεν αποκαλύπτει απλά κάποια στοιχεία για τον συγκεκριμένο καρχαρία αλλά φωτίζει συνολικά την εξέλιξη των καρχαριών.

Επιβεβαίωση

Μια από τις τρισδιάστατες απεικονίσεις του O. mapesae οι οποίες αποκαλύπτουν ότι εξωτερικά τουλάχιστον οι καρχαρίες δεν άλλαξαν στην διάρκεια της εξέλιξης τους. Υπήρξαν όμως εξελικτικές αλλαγές σε ορισμένα όργανα και λειτουργίες τους. A 3D reconstruction of the skull of Ozarcus mapesae. The braincase is shown in light grey, the jaw is shown in red, the hyoid arch is shown in blue, and the gill arches are shown in yellow. Image credit: © AMNH / A. Pradel.

Οι ερευνητές ονόμασαν τον καρχαρία που εντόπισαν Ozarcus mapesae επειδή τα απολιθώματά του βρέθηκαν στο όρος Ozark ενώ το δεύτερο συνθετικό είναι το επίθετο ενός εκ των μελών της ομάδας. O καρχαρίας ζούσε πριν από 325 εκ. έτη και το μέγεθος του δεν ξεπερνούσε το ένα μέτρο. Τα ευρήματα που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα έχουν οδηγήσει τους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι οι καρχαρίες έκαναν την εμφάνιση τους πριν από περίπου 420 εκ. έτη και ότι από την αρχή τα μορφολογικά αλλά και βιολογικά τους χαρακτηριστικά ήταν αν όχι πανομοιότυπα πάντως πολύ κοντινά με εκείνα των σημερινών καρχαριών. Η μελέτη του Ο.mapesae επιβεβαιώνει σε μεγάλο βαθμό αυτή τη θεωρία για αυτό και οι ερευνητές έσπευσαν να τον παρομοιάσουν με το θρυλικό Ford T., τo μοντέλο που έγινε σύμβολο της βιομηχανίας των αυτοκινήτων αφού είναι το πρώτο που μπήκε στην μαζική παραγωγή.  Όπως φαίνεται τα εξωτερικά χαρακτηριστικά των καρχαριών δεν μεταβλήθηκαν αξιοσημείωτα στη διάρκεια των αιώνων. Εκεί που υπήρξαν μεταβολές ήταν σε ορισμένα «εσωτερικά σημεία» των καρχαριών τα οποία εξελίχτηκαν έτσι ώστε να τους επιτρέπουν να κυνηγούν και να τρέφονται αποτελεσματικότερα.

Ακοή και δόντια

THE HUNTERIAN MUSEUM AND ART GALLERY, UNIVERSITY OF GLASGOW.

Οι ερευνητές μελετώντας τον O. mapesae διαπίστωσαν ότι τα πρώτα είδη καρχαριών είχαν λιγότερο εξελιγμένη ακοή σε σχέση με τα επόμενα είδη. Η ικανότητα των καρχαριών να ακούνε ήχους σε πολύ χαμηλές συχνότητες, γεγονός που τους βοηθά τα μέγιστα να εντοπίζουν θηράματα, αποκτήθηκε όπως διαπιστώνεται τώρα στην πορεία της εξέλιξης τους. Επίσης όπως φαίνεται σε αυτή την εξελικτική πορεία υπήρξαν αλλαγές και στην οδοντοστοιχία των καρχαριών. Οι ερευνητές που μελετούν τον αρχαίο καρχαρία εντοπίζουν αυτές τις αλλαγές σε δύο τομείς, στην αρχιτεκτονική της οδοντοστοιχίας των καρχαριών ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρό και κοφτερό το δάγκωμα τους, όσο και στον μηχανισμό αντικατάστασης των χαλασμένων δοντιών που εξελίχτηκε έτσι ώστε να μην χρειάζονται οι καρχαρίες ποτέ…οδοντίατρο. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».